کار ایران به کجا خواهد انجامید؟

شنبه ۱۲ اسفند ۱۳۸۵

به رغم امیدهای اندکی که به نتایج احتمالی کنفرانس بغداد بسته شده است، نگرانی نسبت به حمله نظامی آمریکا به ایران، روز به روز بیشتر می شود. در آستانه این کنفرانس، محمود احمدی نژاد به ریاض سفر کرد. بشار اسد رئیس جمهور سوریه نیز، پیش از سفر دو روزه اخیر خود به تهران، در ریاض با پادشاه عربستان به گفت و گو نشسته بود. نزدیکی زمان این دیدارها زمینه ساز این حدس و گمان شده است که ممکن است عربستان سعودی نقش میانجی را میان آمریکا ، ایران و سوریه بازی کند. اما تهدیدهای دیک چینی معاون جورج بوش در استرالیا، هشدارهای وزیر خارجه روسیه، همایش وزیران خارجه هفت کشور اسلامی در پایتخت پاکستان، افشاگری های تازه "سیمور هرش" در نشریه نیویورکر و صدها گزارش و مقاله منتشر شده در نشریات غربی، همه و همه نشان می دهند که خطر بسیار جدی شده است.

دیک چینی، که در کابینه بوش به عنوان طراح و سرسخت ترین مدافع حمله به عراق شناخته شده است، در جریان سفر اخیر خود به استرالیا، حمله احتمالی به ایران را غیرمحتمل ندانست. این نظر در روزهائی بیان شد که دیپلمات های بلندپایه پنج عضو دائمی شورای امنیت و آلمان، برای رایزنی درباره پیش نویس دومین قطعنامه شورا در لندن گرد آمده بودند. دومین قطعنامه، تحریم های بیشتری را تصویب خواهد کرد و در صورت سرسختی حاکمان ایران، حتی ممکن است زمینه ساز تصویب قطعنامه سومی باشد، که مداخله نظامی را، برای پایان دادن به تهدید اتمی ایران مجاز می داند. تا رسیدن به چنین مرحله ای، ماه ها وقت لازم است، اما روند فعلی اوضاع نشان می دهد که آمریکا ممکن است حتی بدون تصویب شورای امنیت، وارد عمل شود.

موساد: امسال جنگی در کار نیست

تقریبا همزمان با اظهارات دیک چینی، موساد، سرویس جاسوسی اسرائیل اعلام کرد که در سال جاری میلادی جنگ تازه ای در خاورمیانه آغاز نخواهد شد. اما یکی دو روز پیش از اعلام این مطلب، روزنامه های اروپا گزارش دادند که اسرائیل اجازه پرواز جنگنده های خود را بر فراز عراق از آمریکا خواسته است تا بتواند از این طریق به حریم هوائی ایران وارد شود و مراکز هسته ای را بمباران کند.

حدس و گمان های محافل سیاسی و مطبوعاتی، که از هفته ها پیش آغاز شده بود، به ویژه هنگامی شدت گرفت که وزرای خارجه هفت کشور اسلامی منطقه روز یکشنبه بیست و پنجم فوریه در پایان نشست خود در اسلام آباد از جامعه جهانی خواستند برای جلوگیری از خطر جنگ راه حلی دیپلماتیک برای مناقشه اتمی ایران بیابد. این درحالی است که با سرسختی دولت احمدی نژاد، امکان یافتن چنین راه حلی عملا از جامعه جهانی سلب شده است. احمدی نژاد، در یکی از آخرین سخنرانی های خود گفت: "ما یک سال پیش ترمز و دنده عقب قطار انرژی هسته ای را دور انداختیم". وزارت خارجه جمهوری اسلامی هم اعلام کرد که ایران خود را برای جنگ آماده کرده است. در واکنش به اظهارات احمدی نژاد، کاندولیزا رایس وزیر خارجه آمریکا گفت: "برای از کارانداختن این قطار، نه ترمز لازم است و نه دنده عقب، فشار یک تکمه کافی است"! از اصطلاح "فشار تکمه" تاکنون تنها در ادبیات جنگ های هسته ای استفاده شده است.

تلویزیون دولتی ایران، همزمان با تهدیدهای احمدی نژاد، اعلام کرد که ایران یک موشک تازه را به فضا فرستاده است. مقامات بالای حکومت، با غرور گفتند که فشارهای خارجی و تحریم ها نتوانست عزم ایران را برای پیشبرد تحقیقات موشکی خود ضعیف کند و تلاش ها با پرتاب این موشک به ثمر نشست. البته خبر پرتاب موشک ایرانی به فضا، از سوی هیچ مرجع بی طرفی تایید نشد. در مقابل آمریکائی ها اعلام کردند که در چارچوب استقرار سیستم دفاع موشکی خود در اروپای شرقی، یک ایستگاه رادار متحرک نیز، برای مقابله با خطر موشک های ایرانی در قفقاز مستقر خواهند کرد. در برابر اعتراض روسیه، آن ها اطمینان دادند که این رادار به سمت خاک ایران استقرار می یابد و نمی تواند به سمت خاک روسیه برگردانده شود.

در همان روزهائی که این خبرها مخابره شد، روزنامه هاآرتص اسرائیل، گزارش داد که سوریه بخش قابل توجهی از نیروهای نظامی خود را در پشت بلندی های جولان متمرکز کرده است. این روزنامه ادعا کرد که سوریه، ارتش و حتی نیروی دریائی ناتوان خود را، با کمک ایران به شدت تجهیز کرده است. چند روز پیش از انتشار این گزارش، بشارالاسد رئیس جمهور سوریه به تهران سفر کرد و پس از دیدار با آیت الله خامنه ای، محمود احمدی نژاد و هاشمی رفسنجانی، با لحن تندی که تاکنون سابقه نداشت، سیاست های آمریکا را در منطقه به باد انتقاد گرفت. پیش از عزیمت اسد به تهران، منابع سوری و ایرانی گفته بودند که وی با رهبران ایران بر سر مسائل مربوط به لبنان، فلسطین و عراق به گفت و گو خواهد نشست.

حافظ اسد که مدتی قبل از سفر به تهران در ریاض با پادشاه عربستان به گفت و گو نشسته بود، از دو سال پیش به شدت برای صلح با اسرائیل می کوشد و حتی در طرح صلحی که یک ماه پیش فاش شد، آمادگی خود را برای دوری گزیدن از ایران و قطع پشتیبانی از حزب الله لبنان نیز اعلام کرده است. به این دلیل، ناظران منطقه معتقدند که اسد بازی دوگانه ای را آغاز کرده است تا در صورت تشدید بحران بتواند مصالح کشور خودش را نجات دهد. این ناظران، با اشاره به ریشه های قومی خاندان اسد، بر این نکته تاکید می ورزند که به هرحال اسد نسبت به منافع ملت سوریه بیش از روابط خود با جمهوری اسلامی وفادار است و در صورت لزوم می تواند در آخرین لحظه پشت تهران را خالی کند.

مهمترین محرک نگرانی ها، اما گزارش "سیمور هرش" روزنامه نگار جنجالی آمریکا در نشریه نیویورکر بود که نشان می داد جنب و جوش وسیعی در پنتاگون و منطقه برای زمینه سازی حمله به ایران جریان دارد. سیمور هرش، کسی است که تاکنون با تکیه بر منابع اطلاعاتی خود در پنتاگون و سرویس های مخفی آمریکا، پرونده های جنجالی بزرگی را فاش کرده، اما هرگز هویت منابع خود را برملا نساخته است. کشف شکنجه های ضد انسانی زندان ابوغریب عراق، یکی از مهمترین کارهای او در سال های اخیر بود. او قبلا نیز در گزارش دیگری از تهیه مقدمات حمله به ایران پرده برداشته بود.

در گزارش تازه سیمور هرش، که در نشریه نیویورکر انتشار یافت، آمده است که دیک چینی اخیرا ستادی را برای تهیه نقشه های حمله به ایران تعیین کرده است که خود اداره آن را به عهده دارد. این نقشه ها می توانند ظرف 24 ساعت پس از صدور فرمان جورج بوش اجرا شوند. در قسمتی دیگر از گزارش هرش به این نکته اشاره شده است که نیروهای نظامی و تیم های عملیاتی ویژه آمریکا، اکنون مدتی است که دامنه فعالیت های خود را به داخل خاک ایران گسترش داده اند. هرش مدعی است که نیروهای آمریکائی به صورت محرمانه وارد ایران شده اند تا نیروهای ایرانی را برای مقابله با آن بخش از ایرانیانی که در عراق فعال هستند تجهیز کنند. استراتژی تازه آمریکا، تجهیز گروه های سنی ایران، سوریه و لبنان علیه ایران شیعی است. تضعیف شیعیان پشتیبان ایران در همه این مناطق، بخش دیگر این استراتژی است. مدتی پیش، منابع اطلاعاتی فاش کردند که آمریکا مشغول آموزش گروه هائی از مجاهدین خلق در عراق است تا آن ها پس از تهیه اوراق شناسائی جعلی در اسرائیل به خاک ایران وارد شوند و هدف های حملات آمریکائی ها را نشانه گذاری الکترونیکی کنند. این که این خبر تا چه حد صحت دارد، هنوز روشن نیست.

ارتش آمریکا ضمنا در هفته های اخیر ادعا کرد که در عراق سه انبار اسلحه را کشف کرده که در آن نارنجک ها، موشک ها و ابزار جنگی ارسالی ازایران کشف شده اند. در جائی دیگر نظامیان آمریکائی مدعی شدند که شورشیان عراق در پایگاه هائی واقع در خاک ایران آموزش نظامی می بینند.

نگرانی روسیه

تحولات تازه، بیش از هرچیز، نگرانی روسیه را برانگیخته است. کاخ سفید واشنگتن از یک سو افشاگری های هرش را "تخیلات جنون آمیز" نامید و از سوی دیگر اعلام کرد: "هرچند هر اقدامی علیه ایران ممکن است، اما در حال حاضر نقشه ای برای حمله وجود ندارد". با این همه، سرگئی لاوروف وزیرخارجه روسیه، با تکیه بر اظهارات تهدید آمیز دیک چینی در استرالیا، نسبت به حمله آمریکا به شدت ابراز نگرانی کرد. لاورف روز دوشنبه بیست و ششم فوریه در پی دیدار با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه گفت: "ما نگران آن هستیم که انتظار و پذیرش خطر حمله آمریکا به ایران همواره بیشتر شود".

استعفای ژنرال های آمریکائی؟

به گزارش روزنامه "یونگه ولت" آلمان که یک نشریه چپ گرا و روشنفکری است، نگرانی از حمله به ایران، در محافل نظامی خود آمریکا بسیار شدت گرفته است. این روزنامه، روز بیست و هفتم فوریه به نقل از منابع بسیار نزدیک به ارتش آمریکا گزارش داد که پنج ژنرال و آدمیرال آمریکائی تصمیم گرفته اند در صورت صدور فرمان حمله به ایران، از کار خود کناره گیری کنند. روزنامه انگلیسی ساندی تایمز نیز در تازه ترین شماره خود نوشت که کارکنان پنتاگون نمی توانند از وجود نقشه هائی برای حمله به ایران خوشحال باشند. به گزارش یونگه ولت، در تابستان سال گذشته نیز، چندتن از نظامیان برجسته آمریکا تهدید کرده بودند که اگر به ایران حمله شود، از کار کناره گیری خواهند کرد.

اضطراب در کشورهای اسلامی

در روز یکشنبه بیست و پنجم فوریه، وزیران خارجه عربستان سعودی، ترکیه، اردن، مصر، مالزی، اندونزی و پاکستان، در اسلام آباد گرد آمدند تا درباره تازه ترین تحولات منطقه به رایزنی بپردازند. محور بحث آن ها تشدید خطر حمله آمریکا به ایران بود. وزاری خارجه، در بیانیه مشترک خود هشدار دادند: "تعیین کننده آن است که همه مسائل از طریق دیپلماتیک حل شود و از کاربست زور جلوگیری به عمل آید".

این در حالی است که یک روزنامه فرانسوی، چند روز پیش از این نشست، پیش بینی کرده بود که ایالات متحده آمریکا به احتمال زیاد تا پایان ماه مارس به ایران حمله خواهد کرد. این روزنامه نیز به "منابع مطلع" استناد کرده بود، بدون آن که از آن ها نام ببرد.

قربانی احتمالی جمهوری اسلامی

در برابر شدت گیری نگرانی نسبت به حمله آمریکا، ناظرانی هم هستند که معتقدند در نهایت امر حمله ای صورت نخواهد گرفت و هدف ایالات متحده آمریکا از اعزام ناوگان ها و بسیج نظامی گسترده، در واقع تحت فشار قرار دادن تهران برای پذیرش تغییراتی در صحنه سیاست است، تا جهان غرب بتواند طرف مذاکره قابل اعتماد و مقتدری در ایران بیابد. شبکه تلویزیونی سی ان ان، یک هفته پیش، در گزارشی از ایران، اظهارات برخی از مطلعان و سیاستمداران محلی را منعکس کرد. آن ها معتقد بودند که با توجه به انتقادهای اخیر آیت الله خامنه ای از کوتاهی دولت در اجرای اصل 44 قانون اساسی، ممکن است اقلیت مجلس شورای اسلامی، در زمینه پیشبرد طرح استیضاح احمدی نژاد تقویت شود. مدت ها است در کریدورهای مجلس از این طرح صحبت می شود، اما جناح های سیاسی حاکم، برای آن که یکپارچگی ظاهری خود را در برابر غرب نشان دهند، از مطرح شدن آن جلوگیری کرده اند. این در حالی است که همه چیز از گسترش مخالفت با جنگ حتی در سطوح رهبری کشور حکایت دارد.

برخی از ناظران امور ایران معتقدند که ممکن است هنگامی که وضعیت قرمز پیش آمد، احمدی نژاد را مجبور به کناره گیری کنند و ابتکار عمل را مثلث رفسنجانی، خاتمی و کروبی به دست بگیرند که به حل مسالمت آمیز اختلافات ایران با آمریکا بیشتر تمایل دارند، مشروط به آن که چهره رژیم در داخل کشور حفظ شود.