نوبت ایران است که قدم بعدی را بردارد

اشپیگل: آقای دبیرکل، مناقشه‌ی برنامه‌ی هسته‌ای ایران به اوج خود رسیده است. از دست سازمان ملل چه کاری برای جلوگیری از کشیده شدن این مجادله به برخورد نظامی برمی‌آید؟

بان کی مون: در دسامبر گذشته شورای امنیت سازمان ملل شرط‌هایی جدی برای ایران معین نمود و نخستین تحریم‌ها را وضع کرد. اکنون بسیار اهمیت دارد که دولت ایران به طور کامل تعهدات و وظایفی را که در آن قطعنامه گنجانده شده است برآورده سازد. هنوز هم فرصت برای حل سیاسی مناقشه از طریق مذاکره وجود دارد. از این رو نباید از سرعت گفتگوها کاسته شود. اتحادیه‌ی اروپا به رهبری آلمان در این خصوص نقش مهمی بازی می‌کند. با وجودی که گفتگوها فعلا به نظر می‌رسد که به بن‌بست رسیده است، اما من امیدوارم که رهبری ایران از این فرصت پیش آمده استفاده کند.

اشپیگل: هفته‌ی گذشته رئیس جمهور ایران محمود احمدی‌نژاد با کمال تعجب اشاره‌ای به آن داشت که مایل به تعلیق غنی‌سازی است. آیا به باور شما می‌توان به این پیشنهاد او اطمینانی داشت؟

بان کی مون: هم زمان او این پیشنهاد خود را با این شرط پیوند زد که تمامی کشورهای هسته‌ای غرب هم باید به برنامه‌ی غنی‌سازی خود خاتمه دهند. نمی‌دانم هدف او از این سخنان چیست. فعلا نوبت ایران است که به جای تحمیل شرایط خودش قدم بعدی را بردارد.

اشپیگل: از دوره‌ی ریاست شما ٨ هفته می‌گذرد و موضع شما در این مدت در قبال مناقشه‌ی هسته‌ای با کره شمالی کاملا روشن بوده است. اما در مورد ایران فعلا عقب ایستاده‌اید. تفاوت میان این دو کشور در چیست؟

بان کی مون: کره‌ی شمالی به طور کاملا جدی خود را متعهد به مذاکرات دانسته و در ژانویه موافقتنامه‌ای که با چین، ژاپن، روسیه، کره‌ی جنوبی و ایالات متحده به امضا رساند یک قدم مهم به طرف جلو بود. در مورد کره شمالی ما از مرحله‌ی بیانیه‌های سطح بالا گذشته‌ایم و در مورد قدم‌های الزام آور عملی به توافق رسیده‌ایم. کره شمالی به روشنی متعهد به برچیدن نهایی تمامی تاسیسات و برنامه‌های هسته‌ای خود شده است. و در عوض این کشور حمایت‌های اقتصادی، انرژی و نفت دریافت می‌کند و البته ضمانت‌های امنیتی و دورنمایی از عادی‌سازی روابط دیپلماتیک با ایالات متحده و ژاپن.
اما در مورد ایران تا اینجا همه چیز به شکل دیگری جلو رفته و در منطقه فعلا صلح، امنیت و ثبات دچار مخاطره بیشتری شده است.

اشپیگل: اما واشنگتن آمادگی خود را برای مذاکره با کره شمالی و نه با ایران نشان داده بود.

بان کی مون: انجام گفتگو با ایران بسیار مهم است. اکنون اتحادیه اروپا هدایت سیاسی را در این خصوص به عهده گرفته و مذاکراتی در حال انجام است. اما موضوع این نیست که ایالات متحده انجام مذاکره با ایران را رد می‌کند یا تمایلی به آن ندارد. آمریکایی‌ها برای نشستن بر سر میز مذاکره همیشه آماده‌اند.

اشپیگل: در کنفرانس امنیت مونیخ علی لاریجانی از ایران آمادگی احتمالی کشورش برای محدودتر کردن غنی‌سازی اورانیوم را در سطحی که کاربردی در سلاح‌های هسته ندارد اعلام نمود. آیا می‌توان این سخنان او را به عنوان آمادگی برای سازش ایران تلقی کرد؟

بان کی مون: آزادی یک کشور در استفاده‌ی صلح آمیز هسته‌ای تابع شرایطی است. در میان این شرط‌ها تعهد موثق به استفاده‌ی صلح آمیز، رعایت توافقات بین‌المللی و مورد تایید قرار گرفتن تمامی جزئیات فنی توسط آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای است. ایران باید ابتدا به بازرسان آژانس اجازه‌ی ورود و بازدید از تمامی تاسیسات هسته‌ای خود را بدهد تا جامعه بین‌المللی از صلح آمیز بودن مقاصد ایران مطمئن شود.

اشپیگل: شما ظاهرا در باره‌ی شانس رسیدن به توافق با کره‌ی شمالی خوش‌بین هستید، اما با ایران نه.

بان کی مون: مطمئن نیستم که می‌توانم خوش‌بین باشم یا نه، اما در کره شمالی فعلا یک تحول بسیار دلگرم کننده مشاهده می‌شود. اکنون مواففت‌نامه‌ها و تعهدات متقابل با این کشور باید به مرحله‌ی عمل درآید. جامعه بین‌الملل باید به نحو فعال و جدی این فرآیند را مورد حمایت قرار دهد.

اشپیگل: در این خصوص توقع شما از دولت آلمان چیست؟

بان کی مون: من نیازمند همکاری و حمایت تمامی کشورهای عضو هستم. اما آلمان باید نقش هدایت کننده‌ای در مناقشه‌های بین‌المللی به عهده داشته باشد و نه فقط به این دلیل که از جهت حجم کمک‌های مالی به سازمان ملل سومین کشور عمده به حساب می‌آید، بلکه به این خاطر که ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا و کشورهای جی هشت را به عهده دارد.

اشپیگل: در ٢٠٠٥ در حالی که شما هنوز هم وزیر امور خارجه کره جنوبی بودید با درخواست آلمان برای داشتن کرسی دائمی در شورای امنیت مخالفت کردید. امروز چه نظری دارید؟

بان کی مون: به عنوان دبیرکل سازمان ملل من باید بی‌طرف و خوددار باشم. مهمتر از همه چیز این است که شورای امنیت بزرگتر شده و منعکس کننده‌ی تغییرات تعیين‌کننده در روابط قدرت بین‌المللی باشد. تنها پرسشی که می‌ماند چه وقت و کجا است. من از انجام اصلاحات در شورای امنیت به شفاف‌ترین و دموکراتیک‌ترین وجه ممکن حمایت می‌کنم.