چگونه ترامپ بازیچه دست پوتین شده است
پیتر بیکر / نیویورک تایمز
۲۶ آوریل ۲۰۲۵
* چگونه ترامپ در مسیر اهداف پوتین حرکت می‌کند؛ از اوکراین تا تضعیف نهادهای آمریکایی
آقای ترامپ در حال تخریب آن دسته از نهادهای آمریکایی است که مدت‌ها مایه آزردگی مسکو بوده‌اند؛ از جمله صدای آمریکا و بنیاد ملی برای دموکراسی. او با توقف موقت عملیات‌های تهاجمی سایبری و محدود کردن برنامه‌هایی که برای مقابله با اطلاعات نادرست روسیه، دخالت در انتخابات، نقض تحریم‌ها و جنایات جنگی طراحی شده‌اند، ایالات متحده را در نبرد پنهانش با روسیه عملاً خلع سلاح کرده است.
او روسیه را از پرداخت تعرفه‌هایی که بر واردات از تقریباً همه کشورهای دیگر اعمال می‌کند، معاف کرده و استدلال کرده است که روسیه پیشاپیش تحت تحریم قرار دارد. با این حال، همین تعرفه را بر اوکراین — طرف مقابل مذاکرات — اعمال کرده است. و در چرخشی نسبت به دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش، وب‌سایت «پولیتیکو» گزارش داده که تیم آقای ترامپ در حال بررسی احتمال لغو تحریم‌ها علیه پروژه خط لوله گاز «نورد استریم دو» به اروپاست؛ پروژه‌ای که پیش‌تر بارها آن را محکوم کرده بود.
اگر ترامپ مامور روسیه بود چه می‌کرد؟
ایوو دالدر، مدیر اجرایی شورای امور جهانی شیکاگو و سفیر پیشین آمریکا در ناتو در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما، گفت: «ترامپ دقیقاً همان‌طور که پوتین می‌خواست عمل کرده است. دشوار است تصور کنیم که اگر ترامپ واقعاً مأمور روسیه بود، رفتاری متفاوت با آنچه در ۱۰۰ روز نخست دور دوم ریاست‌جمهوری خود داشته، انجام می‌داد.»
کارولین لویت، دبیر مطبوعاتی کاخ سفید، این دیدگاه که اقدامات ترامپ به سود روسیه بوده را رد می‌کند. او در مصاحبه‌ای گفت: «رئیس‌جمهور تنها در راستای منافع ایالات متحده عمل می‌کند.»
او افزود هیچ ارتباطی میان روسیه و کاهش بودجه سازمان‌های مختلف که توسط وزارت کارآمدسازی دولت به ریاست ایلان ماسک (که با نام DOGE شناخته می‌شود) انجام شده یا سایر تلاش‌های مشابه برای کوچک‌سازی دولت وجود ندارد.
لویت گفت: «DOGE هیچ ارتباطی با تلاش‌های تیم امنیت ملی ما برای پایان دادن به جنگ ندارد. این‌ها تصمیمات آگاهانه‌ای نیستند که رئیس‌جمهور برای راضی نگه داشتن روسیه اتخاذ کرده باشد. در موضوع روسیه و اوکراین، او در تلاش است جهان را با پایان دادن به جنگ و دستیابی به یک صلح پایدار راضی کند.»
ترامپ مدت‌هاست که انتقادها مبنی بر نرمی در قبال روسیه را رد کرده، هرچند تحسین خود از پوتین را آشکارا ابراز کرده است. او این هفته پس از حمله موشکی به کیف که منجر به کشته شدن حداقل دوازده نفر شد، در اقدامی نادر آقای پوتین را سرزنش کرد و در شبکه‌های اجتماعی از او خواست: «ولادیمیر، بس کن!»
او بعدتر در گفتگو با خبرنگاران انکار کرد که تنها بر اوکراین برای امتیازدهی فشار وارد می‌کند. ترامپ گفت: «ما فشار زیادی به روسیه وارد می‌کنیم و روسیه این را می‌داند.»
وقتی از او پرسیده شد که روسیه در چارچوب یک توافق صلح باید از چه چیزهایی چشم‌پوشی کند، تنها گفت که روسیه اجازه نخواهد داشت تمام اوکراین را تصرف کند — هدفی که در سه سال از آغاز تهاجم تمام‌عیار خود، به لحاظ نظامی نتوانسته به آن دست یابد. او گفت: «متوقف کردن جنگ، متوقف کردن تصرف کل کشور — این خودش امتیاز بزرگی است.»
اما نکته قابل توجه درباره بازگشت ترامپ به قدرت، آن است که بسیاری از اقدامات دیگر او در سه ماه گذشته، چه مستقیم و چه غیرمستقیم، به نفع روسیه تفسیر شده‌اند — تا جایی که مقامات روسی در مسکو آشکارا از رئیس‌جمهور آمریکا حمایت کرده و برخی از اقدامات او را جشن گرفته‌اند.
تمجید روسیه از تعطیلی صدای آمریکا
پس از آنکه ترامپ اقدام به برچیدن صدای آمریکا و رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی کرد — دو رسانه خبری تحت حمایت مالی آمریکا که از زمان اتحاد جماهیر شوروی و سپس در قبال روسیه، گزارش‌های مستقل مخابره می‌کردند — مارگاریتا سیمونیان، رئیس شبکه دولتی روسی «راشاتودی»(RT)، این اقدام را «تصمیمی فوق‌العاده از سوی ترامپ» توصیف کرد. او افزود: «ما نتوانستیم آن‌ها را تعطیل کنیم، متأسفانه، اما آمریکا خودش این کار را کرد.»
این‌ها تنها چند نمونه از نهادهای دولتی آمریکا هستند که ترامپ و ماسک هدف قرار داده‌اند و روسیه از این اقدامات خشنود شده است.
مسکو مدت‌هاست که نسبت به سازمان توسعه بین‌المللی ایالات متحده (USAID)، بنیاد ملی برای دموکراسی (NED)، مؤسسه بین‌المللی جمهوری‌خواه (IRI) و مؤسسه ملی دموکراتیک (NDI) کینه به دل دارد؛ نهادهایی که برنامه‌های ترویج دموکراسی را تأمین مالی می‌کنند و کرملین آن‌ها را بخشی از یک کارزار برای تغییر رژیم می‌داند. اکنون همه این نهادها در معرض تعطیلی قرار گرفته‌اند.
طرح جدید بازسازی وزارت خارجه که توسط مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، ارائه شده نیز دفاتری را هدف قرار داده که طی سال‌ها موجب نارضایتی روسیه شده‌اند؛ از جمله دفتر دموکراسی و حقوق بشر که قرار است در یک دفتر جدید کمک‌های خارجی ادغام شود. روبیو گفته است که این دفتر به «سکویی برای فعالان چپ‌گرا برای تسویه حساب با رهبران محافظه‌کار خارجی» در کشورهایی مانند لهستان، مجارستان و برزیل تبدیل شده بود.
آلینا پولیاکوا، رئیس مرکز تحلیل سیاست‌های اروپایی (CEPA)، می‌گوید: «نتیجه نهایی این اقدامات این است که در بلندمدت به نفع روسیه تحت رهبری پوتین تمام خواهد شد. این نوع برنامه‌های ترویج دموکراسی در دولت‌های مختلف آمریکا، ابزاری برای جذب متحدان و ارتقای جایگاه آمریکا در جهان تلقی می‌شدند. با عقب‌نشینی از این برنامه‌ها، ما آن جایگاه را تضعیف می‌کنیم و روسیه جای ما را می‌گیرد.»
ساموئل چارپ، تحلیلگر مؤسسه RAND، گفت که بسیاری از اقدامات ترامپ لزوماً با هدف خوشایند ساختن اوضاع برای مسکو انجام نشده است. او گفت: «من مطمئن نیستم که روس‌ها این اقدامات را به عنوان خواسته‌هایی که بخواهند روی میز مذاکره با آمریکا بگذارند، در نظر گرفته باشند» — اقداماتی مانند برچیدن صدای آمریکا. «اما قطعاً از حذف این نهادها خوشحالند.»
در عین حال، چارپ افزود که طرح صلح اوکراینی که ترامپ ارائه کرده، هرچند به نفع مسکو متمایل است، به برخی نکات کلیدی که روسیه اصرار بر گنجاندن آن‌ها در هرگونه توافق صلحی دارد، نمی‌پردازد؛ از جمله ممنوعیت حضور هرگونه نیروی نظامی خارجی در اوکراین.
او گفت: «این طرح بسیاری از مسائلی را که روسیه آن‌ها را اولویت‌های اصلی خود در مذاکرات جنگ اوکراین اعلام کرده، نادیده می‌گیرد و امتیازاتی که داده شده، در برخی موارد حتی ممکن است جزء اولویت‌های اصلی روسیه نباشند.»
برخی از نهادهایی که هدف کاهش بودجه و تعطیلی قرار گرفته‌اند، در برابر این اقدامات مقاومت کرده‌اند و هنوز مشخص نیست که در نهایت چه تعداد از این کاهش‌ها به اجرا در خواهد آمد. این هفته، یک قاضی فدرال آمریکا، دستور توقف برچیده شدن صدای آمریکا را تا زمان بررسی‌های حقوقی بیشتر صادر کرد. دولت ترامپ روز جمعه نسبت به این تصمیم اعتراض کرد. بنیاد ملی برای دموکراسی، گروه‌های کمک‌رسان و سایر نهادها نیز شکایت‌هایی را مطرح کرده‌اند.
با این حال، برای برخی دیگر از ابتکارات دولتی هیچ مسیر حقوقی برای مقابله وجود ندارد. مارکو روبیو در اوایل ماه جاری، یک دفتر دولتی را که اطلاعات نادرست منتشرشده از سوی روسیه و دیگر دشمنان خارجی را ردیابی می‌کرد، تعطیل کرد و مدعی شد که دولت بایدن با این کار «در پی سانسور صدای آمریکایی‌ها» بوده است.
ورود افراد مرتبط با روسیه به حلقه اطراف ترامپ
دولت ترامپ همچنین یک کارگروه ویژه که به دنبال مصادره اموال الیگارش‌های روسی بود را منحل کرده؛ تلاشی برای مقابله با دخالت‌های انتخاباتی روسیه و سایر قدرت‌های خارجی را از بین برده؛ از یک گروه بین‌المللی که رهبران مسئول تهاجم به اوکراین را تحت تعقیب قرار می‌داد، خارج شده؛ و تأمین مالی پروژه‌ای را که ربوده شدن ده‌ها هزار کودک اوکراینی توسط نیروهای روسی را مستند می‌کرد، متوقف کرده است.
همچنین طبق گزارش روزنامه واشنگتن پست، دولت ترامپ جایگاه ویژه‌ای را که برای جمع‌آوری مدارک درباره جنایات روسیه در اوکراین ایجاد شده بود، خالی گذاشته است. افزون بر این، عملیات تهاجمی سایبری علیه روسیه نیز متوقف شد، با این توجیه که نمی‌خواهند مذاکرات صلح اوکراین را برهم بزنند، اگرچه بعدها اجازه اجرای این عملیات داده شد.
علاوه بر این، ترامپ افرادی را که با تلاش‌های روسیه برای نفوذ در سیاست آمریکا ارتباط دارند، به حلقه اطراف خود وارد کرده است. به گزارش واشنگتن پست، اد مارتین، دادستان موقت او در واشنگتن، بیش از ۱۵۰ بار در شبکه‌های راشاتودی و اسپوتنیک — دو رسانه دولتی روسیه که پروپاگاندای روسی را منتشر می‌کنند — ظاهر شده است.
تنها در همین هفته، کاخ سفید تیم پول، مفسر راست‌گرا را به جمع خبرنگاران رسمی خود اضافه کرد؛ فردی که برای هر ویدیویی که در یک شبکه اجتماعی منتشر می‌کرد، ۱۰۰ هزار دلار دریافت می‌کرد — پرداختی که وزارت دادگستری آن را بخشی از یک عملیات نفوذ روسیه توصیف کرده است.
آقای پول گفته که نمی‌دانسته این پول از سوی روسیه تأمین شده و تاکنون هیچ اتهام کیفری علیه او مطرح نشده است.
برخی از مواضع دولت ترامپ در تناقض با اصول دیرینه حزب جمهوری‌خواه است و حتی در مواردی با مواضع پیشین خود تیم ترامپ نیز تعارض دارد. بنیاد ملی برای دموکراسی در دوران ریاست‌جمهوری رونالد ریگان تأسیس شد. جایگاهی که برای مستندسازی جنایات روسیه در اوکراین ایجاد شده بود — و اکنون لغو شده — بر اساس قانونی بود که به ابتکار نماینده جمهوری‌خواه مایکل والتز از فلوریدا تصویب شد؛ فردی که اکنون مشاور امنیت ملی ترامپ است.
پذیرفتن این ایده که روسیه بخشی از سرزمین‌های اشغال‌شده را در قالب یک توافق صلح متوازن حفظ کند، به طور گسترده اجتناب‌ناپذیر تلقی می‌شود. اما ترامپ فراتر رفته و پیشنهاد به رسمیت شناختن رسمی کنترل روسیه بر کریمه — شبه‌جزیره‌ای که روسیه در سال ۲۰۱۴ در نقض قوانین بین‌المللی از اوکراین تصرف کرد — را ارائه کرده است؛ گامی اضافی که بسیاری در اوکراین و همچنین دوستان این کشور در واشنگتن و اروپا را شوکه کرده است.
چنین اقدامی سیاست دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ را معکوس می‌کند. در سال ۲۰۱۸، وزارت خارجه دولت ترامپ «اعلامیه کریمه» را صادر کرد و بر «عدم پذیرش ادعای حاکمیت کرملین بر سرزمینی که با زور تصرف شده» تأکید کرد و آن را با عدم به رسمیت شناختن اشغال کشورهای بالتیک توسط شوروی طی پنج دهه مقایسه کرد.
در سال ۲۰۲۲، روبیو که آن زمان سناتور جمهوری‌خواه از فلوریدا بود، از تدوین قانونی حمایت کرد که به رسمیت شناختن حاکمیت روسیه بر هر بخش اشغالی از خاک اوکراین توسط آمریکا را ممنوع می‌کرد. روبیو در آن زمان گفت: «ایالات متحده نمی‌تواند ادعاهای پوتین را به رسمیت بشناسد، وگرنه با ایجاد یک سابقه خطرناک، راه را برای دیگر رژیم‌های استبدادی — مانند حزب کمونیست چین — باز می‌کند تا از آن تقلید کنند.»
ترامپ: آمریکا می‌تواند ادعای پوتین را به رسمیت بشناسد
در مقابل، ترامپ در مصاحبه‌ای جدید با مجله تایم به‌طور آشکار اعلام کرد که ایالات متحده می‌تواند ادعای پوتین را به رسمیت بشناسد. در واقع، او بدون آنکه منتظر نهایی شدن هیچ توافقی بماند، به شکلی عملی این کار را انجام داد.
او در این مصاحبه که روز جمعه منتشر شد گفت: «کریمه در اختیار روسیه باقی خواهد ماند.»
ترامپ بار دیگر اوکراین را مقصر آغاز جنگ دانست و گفت: «دلیل شروع جنگ این بود که اوکراین شروع کرد به صحبت درباره پیوستن به ناتو.»
دیوید شیمر، مشاور پیشین رئیس‌جمهور جو بایدن در امور روسیه، استدلال کرد که اثر نهایی تمایل ترامپ به سمت روسیه و برچیدن نهادهای آمریکایی که مسکو را آزار می‌دادند، تضعیف موقعیت آمریکا در برابر یکی از اصلی‌ترین دشمنانش است. شیمر یادآور شد که تنها ماه گذشته، جامعه اطلاعاتی آمریکا اعلام کرد که روسیه همچنان یک «تهدید بالقوه پایدار برای قدرت، حضور و منافع جهانی ایالات متحده» محسوب می‌شود.
شیمر گفت: «رویکرد فعلی به طور کامل به نفع روسیه است — از دادن امتیاز پشت امتیاز در موضوع اوکراین گرفته تا برچیدن ابزارهای کلیدی قدرت نرم ما و تضعیف شبکه ائتلاف‌های ما در سراسر اروپا؛ شبکه‌ای که همواره به ایالات متحده امکان داده بود در برابر تجاوزگری روسیه از موضع قدرت برخورد کند.»
—-
* پیتر بیکر خبرنگار ارشد کاخ سفید برای روزنامه نیویورک تایمز است. او در حال حاضر ششمین دوره ریاست‌جمهوری را پوشش می‌دهد و گاه تحلیل‌هایی می‌نویسد که رؤسای جمهور و دولت‌های آنان را در یک بستر وسیع‌تر تاریخی قرار می‌دهد.
