منوتو و کی؟

هفته گذشته تلویزیون «منوتو» از احتمال توقف فعالیت خود در آینده نزدیک خبر داد. بسیاری از ناظران این نوع اعلام خبر را زمینه‌سازی گردانندگان این شبکه برای جذب حمایت‌های مالی از سوی مردم می‌دانند.

طبیعتا یک شبکه تلویزیونی که نتواند هزینه‌های مالی عظیم خود را از طریق تبلیغات تامین کند، برای تامین منابع مالی خود یا به کمک‌ دولت‌ها متکی است، یا از بنیادهای جامعه مدنی و یا از سرمایه‌داران بزرگی کمک می‌گیرد که برای پیش‌برد یک نگاه فرهنگی یا امر سیاسی از آن شبکه حمایت مالی می‌کنند.

بیلان اقتصادی شبکه «منوتو» از هزینه‌های بزرگ و درآمدهای بسیار کم خبر می‌دهد. این شبکه تلویزیونی اما هیچ‌گاه در مورد حامیان مالی خود اطلاع‌رسانی نکرده است. به عقیده برخی ناظران یکی از منابع مالی این شبکه، البته می‌تواند سرمایه‌گذاری‌های اولیه‌ای باشد که مسئولان شرکت مادر در فعالیت‌های اقتصادی جنبی برای تامین هزینه‌های خود، داشته‌اند.

در هرحال عدم شفافیت از سوی هر رسانه‌ای که مسئولان و نهادهای حکومتی ایران را از جمله به‌خاطر همین عدم شفافیت‌های مالی مورد انتقاد قرار می‌دهند، به سود اعتبار آن رسانه نیست.

شبکه «منوتو» در اکتبر ۲۰۱۰ (پاییز ۱۳۸۹) تقریبا دو سال بعد از راه‌اندازی تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی و ۷ سال قبل از تلویزیون ایران‌اینترنشنال آغاز به کار کرد. باید توجه داشت که در زمانی که این شبکه فارسی زبان فعالیت خود را آغاز کرد دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مانند فیس بوک و توییتر تا به این حد گسترده نبود و اینستاگرام و تلگرام اصولا وجود نداشتند.

در چنین پس‌زمینه‌ای بود که «منوتو» به شکستن انحصار رسانه‌ای حکومت ایران کمک کرد. نقش این تلویزیون در به چالش کشیدن روایت رسمی جمهوری اسلامی از دوران پهلوی نیز برجسته بود. هرچند بسیاری از مردم تبلیغات حکومتی علیه نوسازی‌های رضا شاه و پیشرفت‌های دوران محمدرضا شاه را باور نداشتند، اما «منوتو» توانست با برنامه‌های خود روایت رسمی حکومت علیه دوران پیش از انقلاب را در ابعاد ملی به چالش بکشد. این شبکه همچنین توانست مرز میان داخل و خارج را تا حد زیادی از میان بردارد و جنبه‌های مختلف و واقعی زندگی ایرانیان داخل و خارج را در گزارش‌ها و برنامه‌های خود بازتاب دهد.

شکست انحصار رسانه‌ای جمهوری اسلامی بر برنامه‌های صدا و سیمای رسمی کشور نیز بی‌تاثیر نبوده است. اینکه تلویزیون حکومتی ایران برای جذب مخاطب یا جلوگیری از فرار مخاطب گهگاه به برنامه‌های انتقادی تن می‌دهد و‌ مناظره‌های چالشی برگزار می‌کند، نتیجه وجود تلویزیون‌های فارسی‌زبان خارج کشور است.

ایراد شبکه «منوتو» اما نگاه یکسویه آن به دوران پهلوی بود، یعنی داشتن و کاربرد همان شیوه‌ای بود که جمهوری اسلامی در معرفی دوران پهلوی اول و دوم داشته و دارد. درحالیکه ایران نه در دوران پهلوی به تاسیس نهادهای مدرن، مدرنیزاسیون و جنبه‌های مثبت رشد اقتصادی محدود می‌شد و نه اکنون منحصر به زندگی در شمال شهر تهران و مبارزه و مخالفت محض با جمهوری اسلامی است.