آتش‌سوزی در جنگل‌های کانادا
تغییرات آب و هوایی بزرگترین چالش سده اخیر
م. روغنی
گرچه از جمله بازگشت احتمالی ترامپیسم به قدرت در آمریکا، جنایات پوتین و خامنه‌ای ایدئولوژی‌زده در اوکراین، فراز راست افراطی در جهان به‌ویژه در اروپا و اسرائیل، ارتجاع طالبانی در افغانستان و نقض حقوق اجتماعی و اقتصادی زنان و دختران در این کشور، کودتاهای پی در پی در آفریقا، شکاف میان تهیدستان و اغنیا در بسیاری از کشورها، نقض حقوق بشر در بسیاری از کشورها، رویدادهای بسیار مهمی‌اند که چشم‌پوشی از آنان ناممکن است اما ابر چالش در برابر جهان تغییرات آب و هوایی است که ادامه زندگی در کره زمین را تهدید می‌کند.
۹۷ درصد دانشمندان باور دارند که تغییرات آب و هوایی در اثر فعالیت‌های بشری به ویژه به علت سوخت‌های فسیلی به وقوع پیوسته که با تولید گازهای گل خانه‌ای سبب گرمتر شدگی دمای کره زمین به بیش از ۱ درصد نسبت به پیش از انقلاب صنعتی گردیده است و پیش‌بینی می‌گردد که به زودی به حد ۱/۵ درصد، پایین‌ترین حد دمایی که در نشست پاریس برسر آن توافق شد، افزایش خواهد یافت.
برپایه آخرین گزارش سازمان ملل با روال کنونی، دنیا به سمت ۳/۲ سانتی گراد افزایش دما تا پایان سده اخیر در حرکت است.
در صورتی که دولت‌ها، شرکت‌های بزرگ و همه ما انسان‌ها اقدامات لازم را برای کاهش جدی گازهای گل خانه‌ای انجام ندهیم، آب و هوای افراطی (extreme weather) در تابستان اخیر، از جمله به صورت آتش‌سوزی‌های فصلی، باران‌های سیل آسا و خشک‌سالی در نقاط گوناگون جهان، نشان دهنده وضعیت اسف انگیز کره زمین در سال‌های آینده خواهد بود.
لطفا به نمونه‌های زیر توجه کنید:
- شمار قربانیان آتش‌سوزی در‌هاوایی تا کنون به ۱۱۰ نفر رسیده است. رسانه‌های آمریکا این آتش‌سوزی را مرگبارترین فاجعه طبیعی در تاریخ ایالت‌هاوایی و یکی از بدترین فجایع طبیعی در تاریخ مدرن آمریکا سنجیده‌اند. در این رویداد شهر ” لاهاینا” در مدتی کوتاه با آتش محاصره شد، برخی مردم در خیابان‌ها گرفتار و برخی دیگر بناچار به آب‌های اقیانوس پناه بردند.
- آتش‌سوزی‌ها در کانادا که از چند ماه پیش در این کشور آغاز و هنوز ادامه دارد، به رکود شکنی آتش‌سوزی در سده ۲۱ دست یافت و درمیان کشورهای دیگر در تارک جدول جای گرفت. این آتش‌سوزی‌ها در چندین استان کانادا از جمله آلبرتا، بیریتیش کولومبیا، کبک و ایالت یلو نیف در شمال، به وقوع پیوسته و دود حاصل از آن به ایالت نیویورک آمریکا نیز رسید. آتش‌نشان‌های بسیاری از جمله از کشورهای آمریکا، استرالیا، آفریقای جنوبی، فرانسه و پرتغال به یاری هزاران آتش نشان حرفه‌ای و داوطلب کانادایی و بخشی از ارتش این کشور شتافته‌اند اما هنوز بسیاری از کانون‌های آتش غیر قابل مهار اعلام شده است. برپایه ارزیابی‌های رسمی تاکنون معادل مساحت کشور یونان، جنگل‌ها در کانادا سوخته‌اند. تاکنون چندین آتش‌نشان کانادایی از جمله یک زن جان خود را از دست داده‌اند.
- در حالی که کمبود باران و امواج هوای گرم غلبه بر آتش در غرب کانادا را غیر ممکن ساخته است، ۲۵۰ میلی متر باران در مدتی کوتاه در شرق این کشور، در استان نوا اسکوشیا فاجعه آفرید که به مرگ ۴ نفر از جمله دو کودک، تخریب و آسیب دیدگی ۲۵ پل و جاده‌های بسیاری انجامید.
- آب و هوای افراطی به آمریکای شمالی محدود نگشته برخی از کشورهای اروپایی را نیز در بر گرفته است.
در بسیاری از کشورهای اروپای غربی و مدیترانه این پدیده بیداد می‌کند و به موازات آن بارش‌های سیل‌آسا در کشورهای اروپای مرکزی از جمله کرواسی، اتریش و جمهوری چک روی داده است. به باور برخی، تغییرات اقلیمی و پدیده ال نینیو[۱] در بارش‌ها نقش داشته‌اند. در گرجستان ۱۸ نفر جان خود را از دست داده‌اند.
تا کنون ۷۰ هزار هکتار زمین در آتش‌سوزی‌های اسپانیا سوخته و در پرتغال بیش از هزار آتش نشان و ۱۲ هواپیما می‌کوشند آتش ناشی از افزایش دما را مهار کنند.
- در یونان هزاران توریست از چندین جزیره این کشور دچار آتش‌سوزی تخلیه شدند.
- در آتش‌سوزی شیلی ۱۰ نفر کشته و دویست و نود هزار هکتار جنگل از میان رفته است. در پرو، کشور همسایه، جاری شدن سیل و رانش زمین جان ۱۱ نفر را گرفته، به ۱۱ هزار و ۴۰۰ خانوار خسارت وارد شده و سبب قطع ارتباط با برخی از شهرها و روستاها شده است.
- در کره جنوبی در پی ادامه بارش‌های سیل برانگیز، در مناطق مرکزی این کشور دست کم ۲۰ نفر کشته و هزاران نفر ناچار به ترک خانه‌هایشان شده‌اند. سیل و رانش زمین در چندین کشور از جمله هند، چین و ژاپن نیز گزارش شده است.
- در ایران در برخی از شهرهای خوزستان درجه گرما به بیش از ۵۰ درجه می‌رسد. در سیل جاری در بلوچستان حدود دویست خودرو سوخت بر اثر سیل به دره‌ها سقوط کرده شماری کشته شده‌اند. مقامات محلی ابتدا این خبر را تکذیب و سپس پذیرفتند که “بله سیلی آمده و تعدای فوت شده‌اند”!
در حالی که باران‌های سیل‌آسا می‌تواند به دلایل گوناگونی روی دهد، دانشمندان می‌گویند گرمایش جهانی ناشی از تغیرات آب و هوایی احتمال بارش‌های سیل برانگیز را افزایش می‌دهد. به باور این دسته از دانشمندان هرچه هوا گرمتر شود، رطوبت بیشتری در اتمسفر ذخیره و به باران‌های سیل آسا می‌انجامد
در زیر فهرست ده کشور اول جهان در تولید گازهای گل خانه‌ای دیده می‌شود. چین در رتبه اول و اندونزی در رتبه دهم قرار دارد. در این میان کاناد بالاترین سرانه تولید گازهای گل خانه‌ای در جهان را به خود اختصاص داده است.[۲]
در این میان جمهوری جهل و جنایت با تولید ۱/۸ درصد گازهای گل خانه‌ای جهان، در رتبه هشتم بالاتر از اندونزی با جمعیتی بیش از ۲۸۲ میلیون نفر قرار گرفته است. این جمهوری بیشتر از دیگر کشورهای نفت خیز خلیج فارس اکسید کربنیک تولید می‌کند.
در حالی که بسیاری از کشورهای جهان برای کاهش گازهای گل خانه‌ای به تولید انرژی‌های تجدید پذیر رو آورده‌اند اما جمهوری ولایی در تحریم‌های ناشی از اصرار بر ادامه برنامه هسته‌ای مشکوک، نقض گسترده حقوق بشر از جمله تحمیل حجاب اجباری، و توهم نابودی اسرائیل گرفتار و از بهره گیری فراگیز از آفتاب سوزان کویر و بادهای موسمی در مناطق گوناگون برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر ناتوان مانده است که می‌تواند وابستگی این کشور به مصرف بنزین، نفت سیاه و دیگر سوخت‌های فسیلی را گاهش دهد.
با توجه به ناکافی بودن تلاش‌ها و سرمایه گذاری‌های دولت‌های جهان برای پیش گیری از فاجعه‌های محیط زیستی از جمله آتش سوزی‌ها، سیلاب‌ها و خشک سالی‌های مهاجر پرور، باید به آگاهی و کنش گری نسل‌های جوان‌تر در این زمینه امید داشت که با دفاع از حق زندگی به پیکار علیه کم کاری دولت‌های خود برخاسته‌اند.
به تازگی از جمله، یک قاضی ایالتی در پی شکایت گروهی از جوانان در مونتانا در آمریکا، حکم کرد که برخی از سیاست‌های این ایالت بدون در نظر گرفتن اثرات آنها بر تغییرات آب و هوایی حقوق جوانان را نقض می‌کند. این حکم پیروزی بزرگی برای جوانان این ایالت به شمار می‌آید و می‌تواند حمایت‌های دولتی از پروژه‌های سوخت‌های فسیلی از جمله نفت و گاز و زغال سنگ در مونتا نا را به چالش کشد.
تیرماه ۱۴۰۲
mrowghani.com
————————————————
[۱] - ال نیییو زمانی رخ می‌دهد که آب اقیانوس به گرمتر از حد معول می‌رسید
[۲] - Co2 Emission by Country, worldometer
نظر خوانندگان:
■ آقای روغنی با تشکر از توجه شما به موضوع مهم تغییرات اقلیمی!
در کانادا زندگی می کنم. خبرهایی که از مناطق مختلف درگیر در آتش سوزی می رسد واقعا ترسناک است. شهر یلونیف در شمال کانادا با ۲۲ هزار نفر کاملا تخلیه شده است. امکان دارد که بزودی آتش به شهر نیز سرایت کند و زندگی ساکنان را به خاکستر تبدیل سازد. در بیریتیش کلمبیا نیز شهر کولون در چنین وضعیتی است و از ساکنان خواسته شده هرچه زودتر شهر را ترک و خود را به مناطق امن تر برسانند. مراکز هواشناسی وزش باد در جهت آتش را پیش بینی می کنند که پیش روی آتش به مناطق دیگر را اسان تر می سازد. از باران فعلا خبری نیست.
به نظر می رسد تغیرات آب و هوایی به نقطه عطفی رسیده است و لازم است بشریت برای نجات زندگی‌اش هرچه زودتر مصرف سوخت های فسیلی را به حداقل ممکن برساند و از نور خورشید ارزان و قابل دسترس در بیشتر نقاط جهان برای تولید برق و هیدروژن که می تواند سوخت خودروها را تامین کند، بهره گیرد. هشدار دانشمندان در این زمینه را جدی بگیریم.
با سپاس علی
■ آقای روغنی تغییرات آب و هوایی که درباره آن نوشته‌اید می‌رود که زندگی مردم سراسر جهان را به صورت‌های گوناگونی مورد تهدید قرار دهد. در همین روزهاست که مردمان شهرهای بسیاری ناچار به ترک خانه و کاشانه خود شده‌اند که طعمه آتش و یا سیل‌های بنیان‌کن قرار نگیرند. همانطور که اشاره کرده‌اید بسیاری از دولت‌ها به ویژه محافظه‌کاران یا نقش انسان در تغییرات آب و هوایی را نفی می‌کنند و یا از انجام اقدامات جدی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای می‌پرهیزند. اما به باور من ما انسان‌ها هم می‌توانیم برای کاهش اثرات اقلیمی‌مان (footprint) سهم خود را ادا کنیم. بطور نمونه استفاده بیشتر از ترابری‌های عمومی و یا خودروهای کم مصرف، محدود کردن مسافرت ها به ویژه با هواپیما، استفاده کمتر از شوفاژ در تابستان و در صورت امکان ایزوله کردن دیوارهای خانه‌هایمان و غیره می‌تواند اثرات اقلیمی ما را کاهش دهد. باید به فکر نسل های آینده باشیم و دنیای قابل تحملی را به آنها تحویل دهیم.
با سپاس مریم
■ آقای روغنی در ارتباط با مقاله شما شوربختانه تا کنون یک و نیم میلیار تن گاز کربنیک در اثر آتش‌سوزی‌های غیر قابل مهار در کانادا به اتمسفر فرستاده شده است که در واقع یک فاجعه زیست محیطی است. اگر همه ما همچنان دست به اقدامات جدی برای کاهش گازهای گل خانه‌ای نزنیم بی‌تردید دنیای هولناکی را تحویل نسل های آینده می‌دهیم!
با ارادت / شهین
