«اشتباه استراتژیک نظام» در جنگ اوکراین

محمد توکلی / انصاف نیوز

فواد صادقی، فعال رسانه‌ای و تحلیلگر سیاسی با اشاره به واکنش‌های مقام‌های ایران به حمله‌ی نظامی روسیه به اوکراین گفت: ما در حال دچار شدن به یک اشتباه استراتژیک بزرگ هستیم و تحلیل‌مان از آرایش قدرت و توازن قوا در منطقه نادرست است. ما فکر می‌کنیم که روسیه دارد به اوج قدرت بلوک شرق در دوران جنگ سرد برمی‌گردد، در حالی که اصلاً معادلات بین‌المللی تغییر کرده است.

آقای صادقی در ادامه با بیان اینکه «حمله‌ به اوکراین سناریوی پایان پوتین است»، گفت: هم از بعد داخلی و افکار عمومی روسیه و قدرتمندان و متنفذان روس و هم از نظر افکار عمومی بین‌المللی و هم از نظر اقتصادی، حقوقی، سیاسی پوتین وارد یک سراشیبی و پرتگاهی شد که به نوعی می‌توانیم بگوییم این مسیر پایان همه‌ی دیکتاتورهاست. به دلیل آن احساس اقتدار و قدرتی که فکر می‌کنند دارند و خودشان را بالاتر و باهوش‌تر و با اطلاعات دقیق‌تر از دیگران می‌دانند به این مسیر می‌افتند. به نظرم این برای همه‌ی حکومت‌های خودکامه در جهان یک عبرت جدی است.

فواد صادقی در گفت‌وگو با انصاف نیوز گفت: وقایعی که منجر به حمله‌ی روسیه به اوکراین شد از نظر اطلاعاتی حادثه‌ای بود که در حوزه‌ی مسائل امنیت بین‌المللی و تئوری‌های امنیتی در جهان، تحول بی‌سابقه‌ای را ایجاد کرده و علت آن هم نوع برخورد بی‌سابقه سازمان CIA و دولت ایالات متحده نسبت به این موضوع بود. از حدود دو ماه قبل از حمله، آقای بایدن به عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحده، هم‌ زمان حمله که در فوریه اتفاق می‌افتد و هم قطعی بودن آن را اعلام کرد.

صادقی در توضیح بیشتر این نکته افزود: اولا اینکه این اتفاق بی‌سابقه‌ای بود که یک اطلاعات به کلی سری و ذی‌قیمتی که سازمان CIA از درون روسیه و تصمیمات حیاتی روسیه به دست آورده بود برای اولین‌بار در تاریخ سیستم امنیتی آمریکا قبل از وقوع آن حادثه مهم، رسانه‌ای شد و دوم اینکه آمریکا این ریسک را کرد که با رسانه‌ای کردن موضوع، در واقع روسیه از مسیر تحقق این اتفاق خارج شود. به صورت طبیعی روسیه می‌دانست اگر این حمله را نکند و یا حداقل در زمان پیش‌بینی شده توسط رییس جمهور آمریکا حمله نکند، می‌تواند به اعتبار آمریکا لطمه بزند ولی به دلیل اطلاعات دقیقی که آمریکا از درون سیستم روسیه داشت می‌دانست که آنها چاره‌ای ندارند جز اینکه در همان ماه فوریه حمله را انجام دهند و با وجود همه‌ی تکذیب‌ها و مانورهای تبلیغاتی مجبور شدند که در راستای سناریویی که سازمان CIA طراحی کرده بود حرکت کند.

این تحلیلگر سیاسی حمله‌ی نظامی روسیه به اوکراین را «سناریوی پایان پوتین» نامید و گفت: برآوردهای کارشناسی نشان می‌دهد که این مسیر طراحی شده است که پوتین را با پای خودش به سوی افول و پایان امپراتوریش سوق دهد و «پوست موزی» بود که در مسیر او انداختند تا پوتین به مسیر فروپاشی اقتدارش و پایان دوره‌ی حکمرانی‌اش در روسیه نزدیک شود. اتفاقاتی که در طول این حدود سه هفته از این جنگ می‌گذرد افتاده موید این است که دقیقا در همان مسیر در حال حرکت است. چند روز اخیر هم از یک کودتای امنیتی در مسکو و برخورد شدید با ادارات مختلف سرویس‌های امنیتی روسیه توسط پوتین و از دستگیری مسئولین رده بالای امنیتی روسیه اخباری منتشر شد که حاکی از تضادها و درگیری‌های شدید در جریان قدرت روسیه است و نشان می‌دهد که این چالش، چالشی نیست که پوتین بتواند با موفقیت از آن خارج شود.

وی افزود: هم از بعد داخلی و افکار عمومی روسیه و قدرتمندان و متنفذان روس و هم از نظر افکار عمومی بین‌المللی و هم از نظر اقتصادی، حقوقی، سیاسی پوتین وارد یک سراشیبی و پرتگاهی شد که به نوعی می‌توانیم بگوییم این مسیر پایان همه‌ی دیکتاتورهاست. به دلیل آن احساس اقتدار و قدرتی که فکر می‌کنند دارند و خودشان را بالاتر و باهوش‌تر و با اطلاعات دقیق‌تر از دیگران می‌دانند به این مسیر می‌افتند. به نظرم این یک عبرت جدی است برای همه‌ی حکومت‌های خودکامه در جهان.

این فعال رسانه‌ای با اشاره به اتفاقی که در سال ۱۹۹۰ برای صدام حسین افتاد گفت: حمله صدام به کویت هم دقیقا بر اساس یک سناریو و اقدامات پیش‌بینی شده از طرف CIA صورت گرفت. صدام به کویت حمله کرد، در حالی که ما در ایران از مدت‌ها قبل می‌دانستیم که صدام می‌خواهد این کار را انجام دهد؛ حتما سرویس‌های غربی هم که اشراف اطلاعاتی بیشتری داشتند با خبر بودند ولی جلوی صدام را نگرفتند و حتی با سکوت‌شان به نوعی او را تشویق کردند که این اقدام را انجام دهد و عملا قدرت رو به افزایش عراق بعد از جنگ با ایران تبدیل به سراشیبی شد که بعد از حدود ۱۲ سال به سقوط صدام منجر شد.

صادقی درباره‌ی واکنش ایران به حمله‌ی نظامی روسیه به اوکراین معتقد است که «ما در حال دچار شدن به یک اشتباه استراتژیک بزرگ هستیم» و گفت: تحلیل‌مان از آرایش قدرت و توازن قوا در منطقه نادرست است. ما فکر می‌کنیم که روسیه دارد به اوج قدرت بلوک شرق در دوران جنگ سرد برمی‌گردد، در حالی که اصلاً معادلات بین‌المللی تغییر کرده است. امروز روسیه به اقتصاد جهانی متکی است، هم سیستم رسمی روسیه و هم سیستم غیر رسمی روسیه. فسادی که در روسیه وجود دارد و بورژوازی جدیدی که تشکیل شده و سرمایه‌داران بزرگی که به وسیله‌ی نزدیکی به پوتین و رانتی که در دوران پس از فروپاشی به آن رسیدند امروز به میلیاردها دلار ثروت رسیدند، اینها منافع خودشان را خطر می‌بینند. کوچکترین مثالش همین آقای آبراموویچ است که باشگاه چلسی و اقامتش در انگلیس و همچنین چندین میلیارد دلار ثروتی که در صنایع مختلف و بانک‌های مختلف سرمایه‌گذاری کرده را در خطر نابودی می‌بیند. مثل آقای آبراموویچ افراد زیادی وجود دارند که اینها همه منافعشان با اقدام یک‌سویه پوتین به خطر افتاده و عمدتا این افراد به سمت تغییر مسیر و آرایش قدرت در روسیه خواهند رفت.

وی در ادامه گفت: در واقع آن یکپارچگی و تمرکز قدرت در کرملین که در دوران جنگ سرد وجود داشت دیگر وجود ندارد و اقتصاد روسیه هم تحمل این تحریم‌ها را ندارد. حتی از نظر نظامی نیز روسیه شرایطی مانند جنگ افغانستان را تجربه نمی‌کند چون در حال حاضر به صورت آشکار همه‌ی کشورهای غربی در حال تقویت ‌و کمک تسلیحاتی، امنیتی و اطلاعاتی به اوکراین هستند. ما با یک تصور اشتباه فکر می‌کردیم که پوتین می‌تواند در اینجا قدرت‌نمایی کند و به یک پیروزی برسد ولی عکس این را می‌بینیم. من خاطرم هست که در جنگ سال ۲۰۰۳ عراق تحلیلمان این بود که این جنگ، جنگ روزها و هفته‌ها است، اما آقای شمخانی که در آن زمان وزیر دفاع بود در تلویزیون آمد و اظهار داشت که آمریکایی‌ها در کوچه کوچه‌ی شهرها و محله‌های عراق زمین‌گیر می‌شوند و آمریکایی‌ها دچار بحران می‌شوند و ارتش عراق در برابر آنها مقاومت شدید می‌کند و آمریکا در عراق به فتح و پیروزی و سقوط دولت عراق نخواهد رسید.

صادقی یادآور شد: شاید یک هفته هم از این تحلیل آقای شمخانی نگذشت که بغداد سقوط کرد. نه تنها هیچ مقاومتی رخ نداد بلکه تسلیم دسته‌جمعی رخ داد. مسئولان ما آن چیزی که مطلوب خودشان و هدف خودشان است را به‌عنوان واقعیت در نظر می‌گیرند، آن را بیان می‌کنند و بعد خودشان هم باورش می‌کنند و براساس آن تصمیم‌گیری می‌کنند. این اشتباه بسیار بزرگ است و ما باید بدانیم معادلات بین‌المللی تغییر کرده و توازن قدرت جنگ سرد از بین رفته است. امروز در دنیا اقتصاد است که می‌تواند فشارهای اصلی را وارد کند کما اینکه الان بحران اصلی روسیه، بحران نظامی در جنگ اوکراین نیست بلکه بحران اقتصادی است که درگیرش شده و این بحران هم تشدید خواهد شد.

وی در ادامه گفت: آقای پوتین هم به لحاظ سلامتی و بیولوژیکی در سرازیری قرار دارد و احتمال دارد گزارش‌هایی که از بیماری ایشان منتشر شده صحت داشته باشد و نتواند درست تصمیم‌گیری کند و او نیز در راستای نفوذی که سرویس های غربی در کرملین دارند دست به حمله به اوکراین زده باشد.

این تحلیلگر درباره‌ی چشم‌انداز جنگ اوکراین گفت: به نظرم روسیه در اینجا زمین‌گیر خواهد شد و در حال زمین‌گیر شدن است. مدیریت دارد توسط سازمان CIA انجام می‌شود و رئیس‌جمهور اوکراین تحت پوشش سازمان CIA حرکت می‌کند که اینها نتوانستند جایش را پیدا کنند و علیه او عملیات انجام دهد. نفوذی‌های روسیه در مذاکره‌کنندگان اوکراینی هم تشخیص داده شده و با آنها برخورد شد و یکی‌شان کشته شد. اینها همه نشان می‌دهد که اشراف اطلاعاتی در جنگ اوکراین با سازمان CIA است. طبیعی‌ست که وقتی اشراف اطلاعاتی با یک سیستم باشد، سیستم مقابل حرکت های سردرگم و غیر هوشمند انجام می‌دهد. به نظرم اوکراین یک پله‌ای بود که پوتین را به سمت دوران پایان خود سوق دهند و تا حد زیادی هم موفق شد.

فواد صادقی می‌گوید: نکته‌ی دیگر اشتباه ما در تعیین متحد استراتژیک است. هفته پیش شاهد بودیم که نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی وارد مسکو شد و با پوتین دیدار کرد. ظاهر این دیدار قصد میانجی‌گری بود ولی آگاهان و تحلیلگران می‌دانستند که اسرائیل در حد و اندازه‌ای نیست که در این بحران بین‌المللی میانجی‌گری کند. دو اتفاق بعد از آن دیدار آقای پوتین و نخست وزیر رژیم صهیونیستی رخ داد. اول اینکه فردای آن دیدار قرارگاه مستشاری ما در سوریه هدف قرار گرفت و مشخص بود که یکی از درخواست‌های اسرائیل بوده که روسیه سیستم پدافندی خود در سوریه را خاموش کند و اجازه‌ی حمله را بدهد و به ایران هم اطلاع ندهد. درخواست اسرائیل برای حمله به سوریه محقق شد و تعدادی از سرداران‌مان به شهادت رسیدند.

صادقی افزود: نکته‌ی دوم هم این بود که برجام با درخواست جدید روسیه دچار بحران شد و توافقی که آماده‌ی اجرا شدن بود به تنش کشیده شد. این هم دقیقا در راستای اهداف رسمی و علنی اسرائیل بود و باید ببینیم آقای پوتین چه امتیازی از اسرائیل گرفته که دو حرکت را به زیان جمهوری اسلامی و به سود اسرائیل در حوزه‌ی بین‌المللی انجام داد. به نظرم ما نباید از این مسائل با ساده‌بینی بگذریم. این مسائل در حد خطبه‌های نماز جمعه، سخنرانی‌های تبلیغاتی و شعارهای خیابانی نیست، اینها بحث‌های عمیق امنیت ملی است، منتهی متاسفانه دچار یک شکاف بزرگ بین تخیل و واقعیت و مطلوبات مسئولین شدیم که باید با کاهش این فاصله منافع ملی خودمان و انقلاب‌مان را از نفوذی که سرویس‌های امنیتی خارجی به خصوص موساد و SVR و FSB سرویس‌های اطلاعات و ضداطلاعات روسیه در ایران دارند و منافع خودشان را منافع جمهوری اسلامی تلقی می‌کنند تفکیک کنیم.

این فعال رسانه‌ای با بیان اینکه «نمی‌توانیم با طناب روسیه در چاه منازعات بین‌المللی برویم» گفت: پشت روسیه هم اهداف اسرائیل است؛ ببینید در همین موضوعات روابط رو به بهبود ما با عربستان دچار تنش شد که این یکی از اهداف اسرائیل است که جمهوری اسلامی با همسایگان خود دچار تنش شود و مسائل برجام به بحران کشیده شد که باز هم از اهداف اسراییل است. یا در حمله موشکی به اربیل افکار عمومی منطقه نسبت به ما مخدوش شد. به نظر می‌آید که یک اطلاعات غلط داده شده که تعداد زیادی از افسران موساد کشته شدند اما سیستم اسرائیل به نحوی است که اصلا نمی‌توانند تلفات جانی را پنهان کنند و به سرعت مخالفان داخلی آنها که بخشی از ارتش و موساد در دست‌شان است اعلام می‌کنند. با بازی‌های جنگ روانی دارند ما را می‌برند به سمت اینکه در راستای اهداف آنها حرکت و به زیان خودمان عمل کنیم.

این تحلیلگر مسائل امنیتی در بخش دیگری از گفت‌وگو با انصاف نیوز با اشاره به واکنش‌ها به حمله‌ی موشکی اخیر به اربیل گفت: اگر ما بر اساس راهبرد انقلاب اسلامی و اصولی که امام و رهبری تعیین و بیان کردند عمل کنیم طبیعتاً نباید با مخالفت مردم عراق و شیعیان مواجه شویم. به نظرم اینها یک مسیر انحرافی و اطلاعات غلطی است که سرویس‌های خارجی داده‌اند، به خصوص موساد تصمیم‌سازی می‌کند و با دادن فکت‌های غلط ما را به سمتی که علیه منافع ملی خودمان است وامی‌دارد. وگرنه هیچ دلیلی ندارد آقای مقتدی صدر که هزینه‌اش را ما دادیم و در ایران اقامت داشته و ۲۰ تا ۳۰ سال حمایتش کردیم حالا بیاید علیه جمهوری اسلامی بیانیه بدهد. این یکی از اشتباه‌هایی است که ما در مدیریت جریان مقاومت و سیاست خارجی داریم مرتکب می‌شویم نباید بین دیپلماسی و میدان شکاف ایجاد شود و دیپلماسی از میدان خبر نداشته باشد و بین بیانیه‌های وزارت خارجه، مجلس و سپاه تناقض باشد. نباید منافع دیپلماتیک و منافع میدان ما همدیگر را خنثی کنند و باید در یک راستا قرار بگیرد.

فواد صادقی، تحلیلگر سیاسی در پایان درباره‌ی تاثیر حمله‌ی روسیه به اوکراین بر مذاکرات احیای برجام گفت: به نظر من ما باید همان سیاست «نه شرقی، نه غربی» را در سیاست خارجی اعمال کنیم و نه بر اساس درخواست روس‌ها و نه درخواست آمریکایی‌ها و نه درخواست هیچ کشور دیگری حرکت کنیم بلکه باید منافع ملی خودمان را در نظر بگیریم. اگر به این نتیجه رسیده‌ایم که این توافق مورد تایید است که آقای باقری پذیرفتند که برجام نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد به همان برگردیم، معنی ندارد که ما سناریوی روسیه که آن هم در راستای سناریوی اسرائیل است اجرا کنیم و منافع ملی خودمان را به خطر بیاندازیم‌. ما و طرف مقابل‌مان در برجام راهی نداریم جز اینکه مذاکرات را ادامه دهیم، بالاخره برجام توافقی است که تجربه‌ی موفقی برای نظام بین الملل و توافقی برد – برد بود که بازگشت منتقدان آن زمان به برجام نشان می‌دهد که این برجام برخلاف آن تخریب‌هایی که انجام می شد یک توافق خوب بوده که اینها دارند الان بر می گردند و خودشان می‌گویند ما یک کلمه بیشتر از برجام نمی خواهیم. بنابراین دلیلی ندارد که ما بخواهیم این را به خاطر یک حرکات تاکتیکی از بین رفته بدانیم. اگر مسئولان ما با هوشمندی عمل کند ان‌شاءالله ما می‌توانیم هم منافع کشور را حفظ کنیم و هم خودمان را در این فضایی که قیمت نفت بالا رفته است به عنوان یکی از تامین‌کنندگان انرژی به بازار برگردانیم.