قرارداد نفتی امضا شد؛ طرف قرارداد معلوم نیست!

با اینکه بسیاری از کارشناسان هنوز به احیای برجام امیدوارند، اما وزیر نفت دیروز در سکوت خبری، اقدام به امضای قراداد لایه نفتی پارس جنوبی کرد. وزارت نفت تا این لحظه هیچ جزئیاتی از این قرارداد منتشر نکرده و حتی مشخص نیست طرف قرارداد ایران، کدام کشور است.

به گزارش تجارت‌نیوز، وزارت نفت دیروز خبر از امضای قراردادی ۲۰ ساله پارس جنوبی با حضور وزیر نفت، جواد اوجی داد. این قرارداد دیروز در سکوت خبری امضا شد و امروز هم وزارت نفت اطلاعاتی از جزئیات این قرارداد ارائه نکرد. طبق پیگیری‌های تجارت‌نیوز، هیچ یک از کارشناسان هم اطلاعاتی درباره این قرارداد ندارند. حتی نمی‌دانند طرف قرارداد کدام کشور است؟

بنا بر اطلاعاتی که وزارت نفت داده، قرارداد توسعه لایه نفتی پارس جنوبی ۲۰ ساله است. چارچوب قرارداد جدید بالادستی مذاکره و نهایی شده است، طرف قرارداد موظف است تمامی منابع مالی لازم به‌منظور اجرای طرح شامل هزینه‌های مستقیم سرمایه‌ای، هزینه‌های غیرمستقیم و هزینه‌های بهره‌برداری را تأمین کند.

محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران هم در مصاحبه‌ای جداگانه اظهار کرد: در این قرارداد یکی از توانمندترین شرکت‌های بالادستی کشور در کنار پیمانکار اصلی طرح قرار می‌گیرد. این فرصت مناسبی برای انتقال دانش و فناوری و همچنین بومی‌سازی برخی از فناوری‌های مورد نیاز صنعت نفت در بخش بالادستی و فراساحل فراهم می‌کند.

این قرارداد در حالی امضا شد که هنوز برخی از تحلیل‌گران معتقدند توافق وین، به‌زودی امضا می‌شود. با این حال ایران منتظر نتیجه مذاکرات وین نماند و همین دیروز اقدام به امضای قراداد لایه نفتی پارس جنوبی کرد.

تا اینجا ما با چند داده مواجه هستیم؛ امضای قرارداد نفت در سکوت خبری، عدم انتشار جزئیات آن و قرارگیری یکی از شرکت‌های داخلی کنار شرکت اصلی خارجی و طراح قرارداد.

پارس جنوبی تبدیل به میدان اختصاصی شد

به جز پارس جنوبی بسیاری از میادین مشترک ایران مانند آزادگان هم با کمک خارجی‌ها به بهره‌برداری می‌رسد. اما چرا وزارت نفت از شرکت خارجی می‌خواهد مجری طرح باشد؟

حجم ذخایر در پارس جنوبی بیش از یک میلیارد بشکه است. شرکت‌های داخلی هم سرمایه و توان تکنولوژیک مناسب برای برداشت از این میدان را ندارند. ایران تا به امروز، تقریبا هیچ برداشتی از لایه نفتی پارس جنوبی نداشته است.

برخی تصور می‌کنند اگر از میدانی برداشت نکنیم، ذخیره فسیلی برای نسل بعد حفظ می‌شود. اما واقعیت امر این است که میادین مشترک، مانند یک مخزن مشترک هستند. اگر یک کشور از آن برداشت نکند، کشور دیگر این ذخیره را از سهم آن کشور، برداشت می‌کند.

در نهایت هم باعث مهاجرت ماده سوختی به سمت کشور برداشت‌کننده می‌شود. برای مثال ایران در پارس جنوبی برداشت قابل توجهی نداشت و قطر در حال استفاده از این میدان است. یعنی ایران به تنهایی قادر به استخراج منابع از میدان پارس جنوبی نیست.

ایران از مدت‌ها پیش به فکر برداشت از لایه نفتی پارس جنوبی بود، اما سال‌هاست که تحریم‌ها به شرکت‌های داخلی اجازه ورود و سرمایه‌گذاری در میادین ایران نمی‌دهد.

چرا این قرارداد نگران‌کننده است؟

ایران پیش از این هم تجربه کار در میدان گازی فرزاد.بی با هندی‌ها را داشت. میدان گازی فرزاد.بی، وسعتی به اندازه پارس جنوبی دارد. پروژه فرزاد.بی بین ایران و هند مشترک بود و هندی‌ها چند ماه پیش، خوابی جدید برای ین میدان دیدند.

شرکت نفت دولتی هند در سال ۱۳۸۷ میدان فرزاد B را کشف کرد. در آن زمان تحریم‌ها اجازه نداد دولت نهم و طرف هندی مذاکره کنند یا اصلا قراردادی امضا شود. اما بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم و شروع مذاکرات برجام، هندی‌ها که تصور می‌کردند تحریم‌ها رفع می‌شود برای مذاکره به ایران آمدند.

قرار بود قرارداد میان ایران و هند هم در سکوت خبری امضا شود. این طرح تا ۳۰ سال به هند حق بهره‌برداری و برداشت گاز طبیعی از میدان فرزاد.بی را می‌داد. به جز این، هند حق مشارکت در سود فروش گاز میدان را داشت.

با اینکه جزئیات این طرح به طور رسمی منتشر نشد، اما به نظر می‌رسید هندی‌ها قصد داشتند از تحریم‌های ایران سوءاستفاده کنند. اتفاقی که به نظر می‌آید دیروز در پارس جنوبی تکرار شد.

هندی‌ها آن زمان فکر می‌کردند ایران به دلیل تحریم‌ها انتخاب زیادی ندارد و مجبور است به خواسته آنان تن دهد. بیژن نامدارزنگنه، وزیر نفت وقت در آن زمان گفت: پیشنهادی که هندی‌ها ارائه داده‌اند، در طول ٣٠ سال هیچ عایدی برای ایران ندارد و هر چه تولید شود هندی‌‌ها به عنوان دستمزد و هزینه عملیات خود بر‌می‎دارند.

این قرارداد در نهایت امضا نشد اما حالا به نظر می‌رسد قراردادی مشابه با فرزاد.بی میان ایران و یک کشور فعلا ناشناس در پارس جنوبی، انعقاد شده است.