صدرالدّین الهی، نویسنده و روزنامه‌نگار ایرانی درگذشت

صدرالدّین الهی، نویسنده، روزنامه‌نگار و پایه‌گذاران روزنامه‌نگاری مدرن ایران در سن ۸۷ سالگی در آمریکا درگذشت. صدرالدّین الهی در کنار مصطفی مصباح‌زاده، داریوش همایون و هوشنگ وزیری، روزنامه‌نگارانی هستند که در پیدایش ژورنالیسم مدرن در ایران نقش به‌سزائی داشتند.

صدرالدّین الهی، ۱۳ آذر  ۱۳۱۳ در تهران به‌دنیا آمد. از سال آخر دبیرستان (۱۳۳۱) روزنامه‌نگار شد و کار خود را در روزنامهٔ کیهان آغاز کرد. تحصیلات خود را در فرانسه به پایان برد و دیپلم‌های تخصصی دریافت نمود. صدرالدّین الهی نقش برجسته‌ای در انتشار نشریه کیهان ورزشی داشت.

در سال ۱۳۵۷ برای مطالعات دانشگاهی به «دانشگاه ایالتی سن‌خوزه» و «دانشگاه برکلی» به آمریکا رفت و دیگر به ایران برنگشت.

آقای الهی در کنار مصطفی مصباح‌زاده، داریوش همایون و هوشنگ وزیری از کسانی‌ست که در پیدایش ژورنالیسم مدرن در ایران نقش به‌سزائی داشتند. تحقیق، ترجمه و شعر نیز همواره مورد توجه وی بوده و در کنار حسینقلی مستعان، حمزه سردادور و ذبیح‌الله منصوری از بانیان پاورقی‌نویسی به‌عنوان ژانر مهمّی از ادبیات داستانی در ایران به‌شمار می‌رود.

الهی از بانیان گفت‌وگوهای مطبوعاتی به سبک مدرن با بزرگان فرهنگ و سیاست نیز بود که انتشار آنها در سال‌های ۳۰ تا ۵۰ بازتاب گسترده‌ای در جامعهٔ ایران داشت. از آن جمله گفت‌وگو با: محمد معین، پرویز ناتل خانلری، علی‌اکبر دهخدا، سید ضیاءالدین طباطبائی، ساعد مراغه‌ای، حسین بنائی و…

صدرالدّین الهی با اطلاع از رمز و راز رسوم و آداب و سنّت‌های ایرانیان، در آثار خود از نکته‌ها و ظرائف گفته‌ها و سروده‌های شاعران ایرانی بهره می‌برد و در فصول کتاب‌هایش، هرگاه که مناسبتی دست دهد، به‌کار می‌برد.

الهی گزارش‌نویس برجسته‌ای نیز به‌شمار می‌رفت و گزارش‌هایش از جنگ استقلال الجزایر نمونه‌ای از آن هستند. او برای تهیهٔ این گزارش‌ها ۲۷ بار به الجزایر رفت و بارها جان خود را به خطر انداخت. تا زمانی که با محافل مطبوعاتی و اهالی خانهٔ مطبوعات نشست و برخاست شخصی و کاری داشت، معلم این حرفه هم بود و زمانی که برای تدریس روزنامه‌نگاری به دانشکدهٔ علوم ارتباطات دعوت شد، استاد این رشته در تمام شاخه‌هایش شد و در صدر همهٔ شاخه‌ها «گزارش‌نویسی».

آثار صدرالدّین الهی

* کتاب «با سعدی در بازارچهٔ زندگی»؛ انتشارات تاک، ۱۹۶ صفحه، کالیفرنیا، ۱۳۷۸.

شاعر بزرگ ایران‌زمین «سعدی» - برخلاف «حافظ» و دیگران - شاعری پُر سیر و سفر بود و «گلستان» وی را می‌توان گزارش این سیر و سیاحت‌ها و دیده‌ها و دیدارها دانست؛ و اگر بپذیریم که روزنامه‌نگاری نیز محصول حشر و نشرها و سیر و سیاحت‌های روزنامه‌نگار است، «با سعدی در بازارچهٔ زندگی» را می‌توان بازتاب این حشر و نشرها به‌شمار آورد. هم از این روست که « صدرالدّین الهی»، «سعدی» را «سرسلسلهٔ صفِ روزنامه‌نویسان» می‌داند. در این بازارچهٔ زندگی است که ما پابه‌پای نویسنده، با شخصیت‌های بسیاری (از جمله با « پرویز ناتل خانلری»، « عیسی صدیق»، « عبدالعلی صورتگر»، « هوشیار» و دیگران) آشنا می‌شویم. به‌طوری‌که می‌توان این کتاب را «گلچین معرفت» به‌شمار آورد. کتاب از ۲۲ مقالهٔ مستقل تشکیل شده که هر مقاله با بیتی از «سعدی» به یکدیگر پیوند یافته‌است. وسعت دید و نثر روان و زیبای « صدرالدّین الهی» به کتاب «با سعدی در بازارچهٔ زندگی» غنای مضاعفی بخشیده است.

* کتاب «دوری‌ها و دلگیری‌ها». انتشارات شرکت کتاب ،۳۶۰ صفحه، کالیفرنیا، ۲۰۰۸ میلادی

این کتاب در واقع فصولی در شرح هجران و خون جگر است با «عمو یادگار» اش. صداقت « صدرالدّین الهی» در بیان مشاهدات‌اش با التزامی به حقیقت، از لابه‌لای سطور نوشته‌هایش خود را نشان می‌دهد. ایشان فقط یک روزنامه‌نگار نیست. قدرتِ نویسندگی او از نوشته‌هایی که در این مجموعه گردآمده‌اند به‌خوبی پیداست.

* کتاب «سید ضیا: مرد اول یا مرد دوم کودتا». انتشارات شرکت کتاب ،۴۹۷ صفحه، کالیفرنیا، ۲۰۱۱ میلادی

این کتاب شامل گفتگوی طولانی صدرالدین الهی با سید ضیاء طباطبائی است منتشر شد. نمی‌توان از آغاز سلطنت پهلوی و روی کار آمد رضاخان سخن گفت و از سایه بلند سید ضیاء که بر سر بنیان‌گذار سلطنت پهلوی بود گریخت. سید ضیاء، روحانی سیاست‌پیشه‌ای بود که عمامه را از سر برداشت و کلاه پوستی را بر سر گذاشت که بعدها معروف شد به کلاه سید ضیائی! آخرین نخست وزیر احمدشاه قاجار شد و رضا خان را وزیر جنگ خود انتخاب کرد، اما از آنجا که دو درویش در گلیمی بخسبند و دو پادشاه در اقلیمی نگنجند، رضاخان، که بر سر کار آمدن خود را مدیون سید ضیاء بود، او را پس زد و همه قدرت را بدست گرفت.

منبع زندگی و آثار صدرالدین الهی: ویکی‌پدیای فارسی