آغاز دور سوم مذاکرات ایران و آمریکا در عمان

مذاکره‌کنندگان ارشد ایران و آمریکا روز شنبه دور جدیدی از مذاکرات غیرمستقیم را آغاز کردند تا توافقی برای مهار برنامه هسته‌ای تهران به دست آورند، در حالی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از اطمینان خود برای دستیابی به توافقی جدید که راه ایران به سوی بمب هسته‌ای را مسدود کند، سخن گفت.

به گزارش خبرگزاری رویترز، روز شنبه ابتدا کارشناسان دیدار کردند و سپس مذاکرات غیرمستقیم بین عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ در خاورمیانه، از طریق میانجی‌گری عمان در مسقط آغاز شد. این مذاکرات یک هفته پس از دور دوم گفت‌وگوها در رم برگزار شد که هر دو طرف آن را سازنده توصیف کردند.

جلسات غیرمستقیم در سطح کارشناسان در مسقط، که در طول روز شنبه ادامه داشت، با هدف تدوین چارچوبی برای یک توافق هسته‌ای بالقوه برگزار شد.

یک مقام ایرانی که از مذاکرات مطلع بود، بدون ارائه جزئیات بیشتر به رویترز گفت که مذاکرات در سطح کارشناسان «دشوار، پیچیده و جدی» است.

ترامپ در ابتدای دومین دوره ریاست‌جمهوری خود تلاش کرده است تا در برخی از بزرگ‌ترین درگیری‌ها و بحران‌های جهان، از جمله تهاجم روسیه به اوکراین، حمله اسرائیل به غزه و مسئله پیچیده برنامه هسته‌ای ایران، توافق‌هایی را میانجی‌گری کند. جمهوری اسلامی نیز از سوی خود اعلام کرده است که به دنبال رفع تحریم‌ها است، زیرا اقتصادش همچنان در رنج است و پس از بیش از یک سال ناکامی‌های نظامی در برابر دشمن منطقه‌ای خود، اسرائیل، قرار دارد.

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، در عمان به خبرنگاران گفت: «ایران در موضع اصولی خود برای پایان دادن به تحریم‌های ناعادلانه ثابت‌قدم است و آماده است تا اعتمادسازی در مورد ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خود را انجام دهد.»

ترامپ در مصاحبه‌ای با مجله تایم که روز جمعه منتشر شد، گفت: «فکر می‌کنم با ایران به توافق خواهیم رسید»، اما او تهدید به اقدام نظامی علیه ایران در صورت شکست دیپلماسی را تکرار کرد.

اندکی پس از آغاز مذاکرات غیرمستقیم عراقچی و ویتکاف، رسانه‌های دولتی ایران از انفجار عظیمی در بندر شهید رجایی در نزدیکی شهر بندرعباس در جنوب ایران خبر دادند که صدها نفر را مجروح کرد.

فشار حداکثری

در حالی که تهران و واشنگتن هر دو اعلام کرده‌اند که به دنبال دیپلماسی هستند، اما همچنان بر سر اختلافی که بیش از دو دهه ادامه داشته، فاصله زیادی دارند.

ترامپ، که از فوریه گذشته کمپین «فشار حداکثری» علیه تهران را احیا کرده است، در دوره اول ریاست‌جمهوری خود در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بین ایران و شش قدرت جهانی خارج شد و تحریم‌های فلج‌کننده‌ای را علیه ایران بازگرداند.

از سال ۲۰۱۹، ایران محدودیت‌های هسته‌ای این توافق را نقض کرده و به گفته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، غنی‌سازی اورانیوم خود را به طور «چشمگیری» تا سطح ۶۰ درصد، نزدیک به سطح ۹۰ درصد مورد نیاز برای تسلیحات هسته‌ای، تسریع کرده است.

مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، این هفته گفت که ایران باید تحت یک توافق، غنی‌سازی اورانیوم را به طور کامل متوقف کند و هرگونه اورانیوم غنی‌شده مورد نیاز برای سوخت تنها نیروگاه اتمی فعال خود، بوشهر، را وارد کند.

به گفته مقامات ایرانی، تهران مایل است در ازای رفع تحریم‌ها، برخی محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای خود را مذاکره کند، اما توقف برنامه غنی‌سازی یا تحویل ذخایر اورانیوم غنی‌شده از «خطوط قرمز ایران است که نمی‌توان از آن‌ها کوتاه آمد».

علاوه بر این، کشورهای اروپایی به مذاکره‌کنندگان آمریکایی پیشنهاد داده‌اند که یک توافق جامع باید شامل محدودیت‌هایی باشد که از دستیابی ایران به توانایی نصب کلاهک هسته‌ای بر موشک بالستیک جلوگیری کند. چندین دیپلمات اروپایی این موضوع را مطرح کرده‌اند.

تهران تأکید دارد که قابلیت‌های دفاعی‌اش، مانند برنامه موشکی، قابل مذاکره نیست و رهبران روحانی ایران می‌گویند برنامه موشکی این کشور تهدیدی برای کشورهای منطقه نیست. یک مقام ایرانی آگاه از مذاکرات روز جمعه گفت که تهران برنامه موشکی خود را مانع بزرگ‌تری در مذاکرات می‌بیند.

ایران سال گذشته پس از ترور فرماندهان ایرانی و رهبران شبه‌نظامی متحد توسط اسرائیل، در تشدید تنش‌های منطقه‌ای ناشی از جنگ غزه، ده‌ها موشک بالستیک به سوی اسرائیل شلیک کرد.