برنامه موشکی ایران مانع اصلی در مذاکرات با آمریکا

پریسا حافظی و جان آیریش / خبرگزاری رویترز

به گفته یک مقام ایرانی آگاه از روند مذاکرات، ایران برنامه موشکی خود را – نه غنی‌سازی اورانیوم – مانع بزرگ‌تری در مسیر مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده می‌داند؛ مذاکراتی که قرار است روز شنبه از سر گرفته شود.

دو طرف هفته گذشته در مذاکراتی در رم توافق کردند که چارچوبی برای حل اختلافات طولانی‌مدت بر سر برنامه هسته‌ای ایران طراحی کنند؛ این در حالی است که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، هشدار داده که در صورت عدم دستیابی به توافق، ایران را بمباران خواهد کرد.

به گفته این مقام ایرانی، مذاکره‌کنندگان ایرانی پس از ترک رم، بر این باور بودند که آمریکا موضع تهران مبنی بر عدم توقف کامل برنامه غنی‌سازی اورانیوم و عدم تحویل کامل اورانیوم غنی‌شده موجود را پذیرفته است؛ اما برنامه موشکی ایران همچنان به عنوان مانعی بزرگ باقی مانده است.

مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، این هفته گفت که بر اساس هرگونه توافقی، ایران باید به طور کامل غنی‌سازی اورانیوم را متوقف کرده و اورانیوم مورد نیاز برای تأمین سوخت تنها نیروگاه اتمی فعال خود در بوشهر را وارد کند.

این مقام ایرانی این اظهارات را «موضع‌گیری جدید رسانه‌ای» توصیف کرد و گفت چنین مواضعی کمکی به پیشرفت مذاکرات نخواهد کرد.

او گفت: «تنها موضوع باقی‌مانده در بحث‌های کلی و تفاهم متقابل، مسئله موشکی است.»

این مقام بار دیگر بر موضع دیرینه ایران تأکید کرد که حاضر نیست هیچ‌گونه امتیاز اضافی در مورد برنامه موشکی خود، فراتر از توافق صورت‌گرفته در توافق ۲۰۱۵، بدهد و تأکید کرد که توان دفاعی ایران «قابل مذاکره نیست».

وزارت خارجه آمریکا از اظهار نظر در این‌باره خودداری کرد و کاخ سفید نیز بلافاصله به درخواست‌های رسانه‌ای برای پاسخ واکنش نشان نداد.

کشورهای غربی نگران آن هستند که برنامه غنی‌سازی اورانیوم ایران بتواند به تولید مواد لازم برای یک کلاهک اتمی منجر شود و ایران در تلاش باشد موشک بالستیکی برای حمل آن توسعه دهد.

اما ایران می‌گوید برنامه هسته‌ای‌اش تنها با هدف تولید برق و استفاده‌های غیرنظامی است و غنی‌سازی اورانیوم را صرفاً برای این مقاصد انجام می‌دهد.

ایران همچنین همواره داشتن هدف برای ساخت موشک‌های حامل کلاهک اتمی را رد کرده و می‌گوید توان دفاعی‌اش نمی‌تواند موضوع گفت‌وگو در مذاکرات مربوط به برنامه اتمی‌اش باشد.

«نشانه‌ای از حسن نیت»؟

به گفته رسانه‌های دولتی ایران، مذاکرات روز شنبه قرار است بین عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، و استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ در امور خاورمیانه، در مسقط و با میانجی‌گری یک مقام عمانی که پیام‌ها را بین طرفین رد و بدل می‌کند، برگزار شود.

این سومین دور از مذاکراتی است که اوایل ماه جاری در عمان آغاز شد و سپس به رم انتقال یافت.

ترامپ روز جمعه گفت که آمادگی دارد با آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر  ایران، یا مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، دیدار کند و معتقد است که احتمال دستیابی به توافق وجود دارد.

ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود در سال ۲۰۱۷، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ را که محدودیت‌هایی بر برنامه غنی‌سازی ایران همراه با نظارت بین‌المللی در ازای لغو تحریم‌ها اعمال کرده بود، پاره کرد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید ایران از آن زمان غنی‌سازی اورانیوم را سرعت بخشیده است.

قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که توافق ۲۰۱۵ را تأیید کرده بود، همچنین محدودیت‌هایی برای برنامه موشکی ایران وضع کرده است.

این مقام ایرانی گفت که موضع تهران مبنی بر پایبندی به مفاد توافق ۲۰۱۵ و قطعنامه شورای امنیت به این معناست که ایران تنها «در راستای نشان دادن حسن نیت»، از ساخت موشک‌هایی که توانایی حمل کلاهک هسته‌ای دارند خودداری خواهد کرد.

چندین دیپلمات اروپایی گفته‌اند که تلاش‌های کشورهایشان برای مطرح کردن مسئله برنامه موشکی ایران در گفت‌وگوهای پراکنده ماه‌های اخیر، بارها از سوی مقامات ایرانی با این استدلال که این موضوع قابل مذاکره نیست، رد شده است.

کشورهای اروپایی به مذاکره‌کنندگان آمریکایی پیشنهاد داده‌اند که یک توافق جامع باید شامل محدودیت‌هایی باشد که مانع از دستیابی یا تکمیل ظرفیت ایران برای نصب کلاهک هسته‌ای بر موشک‌های بالستیک شود.