امید اندک ایرانیان به مذاکرات ایران و آمریکا

پریسا حافظی / رویترز / ۹ آوریل ۲۰۲۵

ایرانیان نگران امیدوارند مذاکرات هسته‌ای ریسک حمله آمریکا را کاهش دهد 

ایرانیانی که از سال‌ها تحریم‌های فلج‌کننده خسته‌اند و نسبت به تهدیدهای آمریکا مبنی بر اقدام نظامی نگران هستند، به خبر برگزاری مذاکرات این آخر هفته با ابراز امیدواری واکنش نشان داده‌اند؛ امیدی که بازار بورس ایران را بالا برده و ارزش پول ملی را اندکی تقویت کرده است.

مذاکراتی که قرار است در عمان برگزار شود، به منظور رسیدگی به اختلافات دیرینه میان ایران و غرب بر سر برنامه هسته‌ای تهران است. با این حال، مقام‌های ایرانی نسبت به حصول پیشرفت تردید دارند، در حالی‌که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، بارها تهدید کرده در صورت عدم دستیابی به توافق، ایران را بمباران خواهد کرد.

بسیاری از شهروندان ایرانی که رویترز تلفنی با آن‌ها گفتگو کرده، نسبت به آینده بدبین مانده‌اند؛ اما حتی احتمال اندکی از توافق با رئیس‌جمهوری غیرقابل پیش‌بینی که اغلب به مهارت‌های مذاکره‌اش می‌بالد، به برخی امیدی هرچند کوچک داده است.

ترامپ روز دوشنبه از برگزاری این مذاکرات خبر داد. تا روز چهارشنبه، ریال ایران که پیش‌تر به پایین‌ترین سطح خود یعنی ۱۰۵ هزار تومان در برابر هر دلار رسیده بود – و معمولاً ارزش آن با تحولات ژئوپلیتیکی کشور در نوسان است – اندکی بهبود یافت و به حدود ۹۹ هزار تومان رسید.

شاخص بورس تهران روز سه‌شنبه ۲/۱۶ درصد رشد کرد که بهترین عملکرد آن از ژانویه تاکنون بود، زیرا سرمایه‌گذاران از بازارهای امن مانند طلا و ارزهای خارجی به سمت خرید سهام داخلی حرکت کردند. این روند صعودی در معاملات اولیه چهارشنبه نیز با رشد ۱/۱ درصدی ادامه یافت.

روابط ایران با قدرت‌های غربی و سایر کشورهای بزرگ از زمان انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ عمدتاً پرتنش بوده و به‌ویژه از سال ۲۰۰۳، که موضوع غنی‌سازی اورانیوم ایران به موضوع اصلی اختلافات تبدیل شد، تنش‌ها افزایش یافته است.

امیر حمیدیان، یک کارمند بازنشسته دولت در تهران گفت: «سال‌هاست که بابت این اختلاف رنج می‌بریم. وقت آن رسیده که این بن‌بست پایان یابد. ما می‌خواهیم زندگی عادی بدون دشمنی و به‌ویژه بدون فشار اقتصادی داشته باشیم.»

این پدر سه فرزند که حقوق ماهیانه‌اش معادل حدود ۱۲۰ دلار است، افزود: «نمی‌خواهم کشورم بمباران شود... همین حالا هم زندگی خیلی گران است. قدرت خرید من هر روز کمتر می‌شود.»

رهبر روحانی جمهوری اسلامی، با وجود لحن تند و تیز خود، زیر فشار ناشی از ترس از اعتراضات مردمی به دلیل وخامت اوضاع اقتصادی، خود را ناگزیر به پذیرش مذاکرات می‌بیند. چهار مقام ایرانی در ماه مارس به رویترز گفتند که این نگرانی دلیل اصلی تمایل به مذاکره است.

اقتصاددانان معتقدند کاهش تحریم‌ها می‌تواند هزینه واردات را کاهش داده و قیمت صادرات شرکت‌های ایرانی را افزایش دهد. با این حال، سرمایه‌گذاران با توجه به تردید نسبت به نتیجه مذاکرات برنامه‌ریزی‌شده برای روز شنبه، همچنان محتاط هستند و به معاملات کوتاه‌مدت بسنده می‌کنند.

اضطراب

بسیاری از ایرانیان عادی که بارها شاهد تلاش‌های بی‌ثمر برای حل تنش‌های حکومت با غرب بوده‌اند، امید چندانی به نتیجه این مذاکرات ندارند.

مینو، زن خانه‌دار ۳۲ ساله و مادر دو فرزند از شهر اصفهان، بدبین بود.

او گفت: «هیچ توافقی حاصل نخواهد شد. فاصله زیادی بین دو طرف وجود دارد. ترامپ می‌خواهد ما را بمباران کند. ما باید چه کار کنیم؟ کجا برویم؟ من تمام پس‌اندازم را از بانک بیرون کشیده‌ام تا در خانه پول نقد داشته باشم، اگر آمریکا یا اسرائیل به ایران حمله کنند.»

ترامپ از بازگشت به سیاست «فشار حداکثری» خود علیه تهران خبر داده است. سیاستی که در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش در سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ اقتصاد ایران را با تحریم صادرات نفتی به ورطه سقوط کشاند، گرچه ایران نیز راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها پیدا کرده است.

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، بارها گفته که تحریم‌ها، مشکلات اقتصادی ایران را حتی از دوران جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰ سخت‌تر کرده است.

مهسا، دانشجوی ۲۲ ساله دانشگاه از شهر ساری در شمال ایران گفت: «من از نگرانی دارم می‌میرم. دیگه بسه. فقط توافق کنین و بدبختی ما رو تموم کنین.»

از سال ۲۰۱۷، ایرانی‌ها به‌طور دوره‌ای در سراسر کشور تظاهراتی علیه وضعیت بد معیشتی برگزار کرده و خواهان «تغییر رژیم» شده‌اند.

با این حال، برخی از جریان‌های تندرو همچنان به رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله علی خامنه‌ای، امید دارند؛ کسی که در ساختار پیچیده قدرت جمهوری اسلامی، حرف نهایی را در امور کشور می‌زند.

محمدامین حسینی، ۲۷ ساله از شهر مشهد، گفت: «رهبری ما کاملاً از وضعیت آگاه است و او ما را از این مشکلات بیرون خواهد آورد. هر تصمیمی بگیرد، ما از آن حمایت می‌کنیم.»