هشدار ایران به کشورهای منطقه درباره حملات آمریکا

پریسا حافظی / رویترز

یک مقام ارشد ایرانی اعلام کرد که ایران در برابر خواسته‌های آمریکا برای مذاکره مستقیم درباره برنامه هسته‌ای خود یا مواجهه با بمباران مقاومت می‌کند و به کشورهای همسایه که میزبان پایگاه‌های نظامی آمریکا هستند هشدار داده است که در صورت مشارکت در چنین حملاتی، ممکن است در خط آتش قرار گیرند.

این مقام که به شرط ناشناس ماندن با رویترز صحبت کرده، گفت اگرچه ایران خواسته دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، برای مذاکرات مستقیم را رد کرده، اما مایل است مذاکرات غیرمستقیم از طریق عمان، که مدت‌هاست کانال ارتباطی بین این دو کشور رقیب بوده، ادامه یابد.

این مقام گفت: «مذاکرات غیرمستقیم فرصتی برای ارزیابی جدیت واشنگتن در یافتن راه‌حل سیاسی با ایران فراهم می‌کند.» او افزود که اگرچه این مسیر ممکن است «پرفراز و نشیب» باشد، اما اگر پیام‌های آمریکا از آن حمایت کند، این مذاکرات به زودی آغاز خواهد شد.

ایران به عراق، کویت، امارات متحده عربی، قطر، ترکیه و بحرین اطلاع داده است که هرگونه حمایت از حمله آمریکا به ایران، از جمله استفاده از حریم هوایی یا خاک این کشورها توسط ارتش آمریکا در جریان حمله، به عنوان اقدامی خصمانه تلقی خواهد شد.

این مقام افزود: «چنین اقدامی عواقب شدیدی برای آن‌ها خواهد داشت» و خاطرنشان کرد که رهبر انقلاب، آیت‌الله علی خامنه‌ای، نیروهای مسلح ایران را در حالت آماده‌باش بالا قرار داده است.

هشدارهای ترامپ درباره اقدام نظامی علیه ایران، پس از جنگ آشکار در غزه و لبنان، حملات نظامی به یمن، تغییر رهبری در سوریه و تبادل آتش بین اسرائیل و ایران، اعصاب متشنج منطقه را بیش از پیش به هم ریخته است.

نگرانی از شعله‌ور شدن یک درگیری گسترده‌تر در منطقه، کشورهای اطراف خلیج فارس را که در یک سوی آن ایران و در سوی دیگرش متحدان عرب آمریکا قرار دارند و بخش قابل‌توجهی از عرضه جهانی نفت از آن عبور می‌کند، نگران کرده است.

سخنگویان دولت‌های عراق، کویت، امارات، قطر و بحرین بلافاصله به درخواست‌ها برای اظهارنظر پاسخ ندادند. وزارت خارجه ترکیه اعلام کرد که از چنین هشداری اطلاع ندارد، اما این پیام‌ها ممکن است از کانال‌های دیگری منتقل شده باشند. روز چهارشنبه، رسانه‌های دولتی ایران گزارش دادند که کویت به ایران اطمینان داده است که اجازه نخواهد داد از خاکش برای اقدام تهاجمی علیه کشورهای دیگر استفاده شود.

روسیه، متحد ایران، روز پنج‌شنبه اعلام کرد که تهدیدهای آمریکا برای حمله نظامی به جمهوری اسلامی غیرقابل قبول است و روز جمعه خواستار خویشتنداری شد.

یک مقام دوم ایرانی گفت که ایران در تلاش است حمایت بیشتری از روسیه به دست آورد، اما نسبت به تعهد مسکو به متحد خود تردید دارد. او افزود که این موضوع «به پویایی» روابط بین ترامپ و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، بستگی دارد.

پنجره دو ماهه

ترامپ گفته است که ترجیح می‌دهد به جای رویارویی نظامی، توافقی بر سر برنامه هسته‌ای ایران به دست آورد و در ۷ مارس اعلام کرد که نامه‌ای به خامنه‌ای نوشته و پیشنهاد مذاکره داده است.

مقام اول ایرانی گفت که دور اول مذاکرات غیرمستقیم می‌تواند شامل میانجی‌گری عمانی‌ها باشد که بین هیئت‌های ایرانی و آمریکایی در رفت‌وآمد خواهند بود. خامنه‌ای به عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، یا معاون او، مجید تخت‌روانچی، اجازه داده است که در مذاکرات احتمالی در مسقط شرکت کنند. سخنگوی دولت عمان بلافاصله به درخواست اظهارنظر پاسخ نداد.

با این حال، این مقام معتقد است که حدود دو ماه فرصت برای رسیدن به توافق وجود دارد و نگرانی‌هایی مطرح کرد که اگر مذاکرات طولانی‌تر شود، اسرائیل، دشمن دیرینه ایران، ممکن است خود حمله‌ای را آغاز کند و این می‌تواند به بازگشت سریع همه تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران برای جلوگیری از دستیابی این کشور به سلاح هسته‌ای منجر شود.

ایران مدت‌هاست که داشتن قصد توسعه سلاح هسته‌ای را رد کرده است. با این حال، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار داده که ایران «به‌طور چشمگیری» غنی‌سازی اورانیوم را تا خلوص ۶۰ درصد، نزدیک به سطح ۹۰ درصد مورد نیاز برای سلاح هسته‌ای، تسریع کرده است.

کشورهای غربی می‌گویند هیچ نیازی به غنی‌سازی اورانیوم تا این سطح بالا در برنامه‌های غیرنظامی وجود ندارد و هیچ کشوری بدون تولید بمب هسته‌ای این کار را انجام نداده است.

در حالی که ایران گفته است اگر هدف رفع نگرانی‌ها درباره برنامه‌اش باشد، مذاکره با آمریکا را در نظر می‌گیرد، اما مذاکرات مستقیم را در زمانی که آمریکا تهدید می‌کند رد کرده و گفته است که برنامه موشکی‌اش غیرقابل مذاکره است.

یک فرمانده ارشد نظامی ایران، امیرعلی حاجی‌زاده از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، روز دوشنبه تلویحاً گفته بود که پایگاه‌های آمریکا در منطقه می‌توانند در هر درگیری هدف قرار گیرند.

در سال ۲۰۲۰، ایران پس از ترور قاسم سلیمانی، رئیس نیروی قدس سپاه، در حمله موشکی آمریکا در بغداد، پایگاه‌های آمریکا در عراق را هدف قرار داد.