متحدان شگفت‌انگیز برای رهبران جدید سوریه

هنری حمرا بیش از ۳۰ سال پیش، در دوران نوجوانی، دمشق را ترک کرد و هرگز از حسرت بازگشت به خانه دست نکشید. او روز سه‌شنبه به قانون‌گذاران در واشنگتن گفت: «بازگشت به آنجا رویایم بود.»

در ماه فوریه، اندکی پس از سرنگونی رژیم اسد، آقای حمرا و پدرش، خاخام یوسف حمرا، همراه با دیگر یهودیان به سوریه بازگشتند تا از مکان‌های باستانی که یادگار قرن‌ها تاریخ یهودیان سوری است، بازدید کنند. دولت جدید به رهبری رئیس‌جمهور احمد الشرع، که پیش‌تر رهبر شورشی با ریشه‌های جهادی بود، به تحقق این سفر کمک کرد.

این بازدید امیدبخش بود، اما قلب آقای حمرا را نیز شکست. چهارده سال جنگ داخلی و انبوه محدودیت‌های مالی اعمال‌شده توسط دولت آمریکا و دیگران، سوریه را از نظر فیزیکی و اقتصادی فلج کرده است. مکان‌هایی که او مشتاق دیدنشان بود، از جمله کنیسه باستانی جوبار و گورستان دمشق که محل دفن یک عارف برجسته قرن شانزدهم و هفدهم است، در وضعیت خرابی یا نابودی قرار دارند.

آقای حمرا در دیدار با جیمی پانتا، نماینده دموکرات کالیفرنیا، گفت: «کارهای زیادی باید انجام شود و فکر می‌کنم تنها چیزی که مانع همه‌چیز است، تحریم‌ها هستند.»

خانواده حمرا به گروه‌های مدافع سوری-آمریکایی، که در ابتدا برای مخالفت با دولت بشار اسد تشکیل شده بودند، پیوسته‌اند تا از ایالات متحده بخواهند تحریم‌ها را علیه دولت جدید لغو کند. این خانواده، که از اعضای برجسته جامعه بزرگ یهودیان سوری در بروکلین هستند، برای هماهنگی سفرشان به سوریه با این گروه‌ها تماس گرفتند و در عوض برای جلب حمایت از کاهش تحریم‌ها به کار گرفته شدند؛ حرکتی حساب‌شده برای جلب توجه مقامات آمریکایی.

اما مارشال ویتمن، سخنگوی گروه لابی طرفدار اسرائیل، کمیته امور عمومی آمریکا-اسرائیل، گفت: «هرگونه تغییر در سیاست باید بر اساس نشان دادن پایدار رفتار مثبت از سوی دولت جدید سوریه باشد.»

اسرائیل همچنان به شدت نسبت به آقای الشرع، که پیش‌تر عضو القاعده بود، محتاط است. از زمان سقوط رژیم اسد، ارتش اسرائیل نیروهایی را در جنوب سوریه مستقر کرده و صدها حمله هوایی انجام داده است. اسرائیل این اقدامات را برای امنیت خود ضروری دانسته، اما سوریه آن را به تلاش برای بی‌ثباتی کشور متهم کرده و بسیاری از سوری‌ها نگران اشغال طولانی‌مدت هستند.

مواز مصطفی، که گروه غیرانتفاعی آمریکایی «نیروی اضطراری سوریه» را رهبری می‌کند و سفر هیئت یهودی به سوریه را تسهیل کرد، گفت که انتظار داشت این سفر توجه‌ها را جلب کند، دقیقاً به این دلیل که یهودیان به نظر حامیان غیرمنتظره‌ای برای دولت جدید هستند.

آقای حمرا گفت که می‌ترسد بدون کاهش تحریم‌ها، سوریه بهبود نیابد و او نتواند رویای دیگری را که زمانی غیرممکن به نظر می‌رسید، یعنی بازسازی آنچه از تاریخ یهودیان سوریه باقی مانده، محقق کند.

به گفته آبراهام مارکوس، استاد تاریخ دانشگاه تگزاس در آوستین که یهودیان سوریه را مطالعه می‌کند، کمتر از ۱۰ یهودی در سوریه زندگی می‌کنند.

یک قرن پیش، ده‌ها هزار یهودی در آنجا بودند. طی بیش از دو هزار سال تحت سلطه پارسیان، رومیان، بیزانسی‌ها، اعراب و عثمانی‌ها، تعدادشان نوسان داشت، اما آقای مارکوس گفت: «تاریخ جوامعی وجود دارد که موفق و مرفه بودند و در اکثر موارد از تبعیض رنج نبردند.»

حدود زمان تأسیس اسرائیل در سال ۱۹۴۸، یهودیان سوریه با دشمنی مواجه شدند و بسیاری تا زمانی که دولت محدودیت‌های مهاجرت و سفر را اعمال کرد، فرار کردند. در سال ۱۹۹۲، رئیس‌جمهور حافظ اسد - پدر بشار اسد که سال گذشته سرنگون شد - این محدودیت‌ها را کاهش داد. تعداد کمی از یهودیان باقی ماندند.

خاخام ارشد سوریه، ابراهیم الحمرا - برادر خاخام یوسف حمرا - در سال ۱۹۹۴، پیش از مهاجرتش، گفت: «اکنون چیز کمی باقی مانده است.» او در سال ۲۰۲۱ در اسرائیل درگذشت.

اکنون خویشاوندان او همراه با آقای مصطفی در واشنگتن دیدارهایی دارند. آقای مصطفی گفت که آنها با افرادی در شورای امنیت ملی، وزارت امور خارجه و کنگره ملاقات کرده‌اند. سخنگوی وزارت امور خارجه نیز تأیید کرد که دیداری برگزار شده است؛ اما کاخ سفید به درخواست برای اظهارنظر پاسخی نداد.

میسا کبانی، یک مسلمان سوری که دهه‌ها پیش در ایالات متحده پناهندگی دریافت کرد، به هیئت یهودی در سفر به سوریه پیوست. مقامات غربی ابراز نگرانی کرده‌اند که حاکمان جدید سوریه، با وجود تعهداتشان، به کثرت‌گرایی و حفاظت از اقلیت‌ها پایبند نیستند، بنابراین او گفت که این سفر را فرصتی برای اثبات نکته‌ای می‌بیند.

به گفته او وزارت خارجه سوریه نیز از ارزش نمادین این بازدید غافل نبود و از گروه استقبال کرد و راهنما، راننده و امنیت فراهم کرد.

کاهش تحریم‌ها برای سوریه به سرعت اتفاق نخواهد افتاد، اگر اصلاً رخ دهد! اما برخی قانون‌گذاران از هر دو حزب در حال تلاش برای متقاعد کردن دولت ترامپ هستند. جو ویلسون، نماینده جمهوری‌خواه کارولینای جنوبی و عضو کمیته امور خارجه، و سناتور الیزابت وارن از ماساچوست، دموکرات ارشد کمیته بانکی، ماه گذشته به مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، و اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری، نامه نوشتند و استدلال کردند که «محدودیت‌های گسترده» علیه یک رژیم از بین رفته «اکنون خطر تضعیف اهداف امنیت ملی آمریکا و مانع بازسازی سوریه را دارد.»

آقای ویلسون روز سه‌شنبه با خانواده حمرا دیدار کرد و گفت که از گزارش‌های آنها درباره تعامل با دولت جدید سوریه «دلگرم» شده است. او گفت: «واضح است که ارتباطات تروریستی نگران‌کننده است، اما آدم‌ها تغییر می‌کنند، درست است. همان‌طور که می‌بینیم، کل کشورها تغییر می‌کنند.»

بعداً، آقای ویلسون در شبکه‌های اجتماعی درباره «دیدار مهم» با یهودیان سوری پست گذاشت. او گفت: «با آنها موافقم. ما باید تحریم‌ها علیه مردم سوریه را کاهش دهیم تا به آنها فرصتی برای زندگی بدهیم.»

افرات لیونی / نیویورک تایمز 
۵ آوریل ۲۰۲۵