ادامه تظاهرات علیه بازداشت شهردار استانبول

هزاران نفر پنجشنبه شب برای دومین شب متوالی در مقابل شهرداری استانبول تجمع کردند تا علیه دستگیری شهردار این شهر، که یکی از رقبای اصلی رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان محسوب می‌شود، اعتراض کنند. بسیاری این دستگیری را تلاشی سیاسی برای حذف یک رقیب کلیدی از رقابت‌های انتخاباتی آینده ریاست‌جمهوری می‌دانند.

شهردار استانبول، اکرم امام‌اوغلو، پس از یورش به منزلش در سحرگاه چهارشنبه به اتهامات مربوط به «فساد و ارتباط با گروه‌های تروریستی» دستگیر شد. چندین چهره سرشناس دیگر، از جمله دو شهردار منطقه‌ای، نیز بازداشت شدند.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، دستگیری شهردار استانبول و یکی از رهبران اپوزیسیون ترکیه، نگرانی‌ها درباره وضعیت دموکراسی در این کشور را تشدید کرد و علیرغم ممنوعیت چهارروزه تجمعات در این شهر و بسته شدن برخی جاده‌ها، اعتراض‌هایی را در استانبول و سایر نقاط برانگیخت.

این اتفاق همچنین موجی از شوک را در بازار مالی ایجاد کرد و باعث توقف موقت معاملات در روز چهارشنبه دربازار بورس شد.

منصور یاواش، شهردار آنکارا و یکی دیگر از چهره‌های محبوب مخالفان، پنجشنبه شب به تجمع مقابل شهرداری استانبول پیوست و از تمام احزاب مخالف خواست تا برای مقابله با «بی‌عدالتی‌ها» متحد شوند.

پلیس گروهی از جوانان را که تلاش کردند به سمت میدان مرکزی تقسیم در استانبول راهپیمایی کنند، متوقف کرد. در آنکارا نیز پلیس از گاز اشک‌آور برای جلوگیری از پیشروی دانشجویان در یک خیابان اصلی استفاده کرد.

حزب اردوغان اتهامات دخالت را رد می‌کند

منتقدان این سرکوب‌ها را تلاشی از سوی اردوغان برای تداوم بیش از دو دهه حکومت خود می‌دانند؛ پس از آنکه حزب حاکم در انتخابات محلی سال گذشته شکست‌های سنگینی متحمل شد. مقامات دولتی این ادعاها را که اقدامات قانونی علیه چهره‌های مخالف انگیزه‌های سیاسی دارند، رد کرده و اصرار دارند که دادگاه‌ها مستقل عمل می‌کنند.

عمر چلیک، سخنگوی حزب عدالت و توسعه حاکم به رهبری اردوغان، اتهامات مخالفان مبنی بر اینکه بازداشت‌ها توسط دولت هدایت شده‌اند را رد کرد و خواستار احترام به فرآیند قضایی شد.

چلیک به خبرنگاران گفت: «کاری که یک سیاستمدار باید انجام دهد این است که فرآیند قضایی را دنبال کند. هیچ‌یک از ما اطلاعاتی درباره محتوای پرونده (جنایی) نداریم.»

او همچنین اتهامات حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP)، که دستگیری شهردار را معادل یک «کودتا» خوانده بود، رد کرد و گفت: «نام حزب ما و رئیس‌جمهورمان تنها با دموکراسی گره خورده است — درست در نقطه مقابل کودتا.»

اردوغان نیز در اولین اظهارات خود درباره دستگیری شهردار، مخالفان را متهم کرد که به اتهامات با ارائه شواهد یا استدلال‌های قانونی پاسخ نداده‌اند.

او گفت: «چه درباره مسئله مدرک تحصیلی و چه درباره مسائل فساد و دزدی، مخالفان هرگز به اتهامات مطرح‌شده توسط قوه قضائیه پاسخ نمی‌دهند. در عوض، موضوع را به شعارهای سیاسی محدود می‌کنند و به راه آسان تحریک پایگاه‌شان و فریب افکار عمومی متوسل می‌شوند.»

پیش از این، علی یِرلی‌کایا، وزیر کشور، گفته بود که مقامات ده‌ها نفر را به دلیل انتشار مطالب «تحریک‌آمیز» در شبکه‌های اجتماعی درباره دستگیری شهردار بازداشت کرده‌اند.

یِرلی‌کایا در پستی در شبکه اجتماعی ایکس (X) نوشت که مقامات ۲۶۱ حساب کاربری را شناسایی کرده‌اند که پست‌هایی منتشر کرده‌اند که گویا به تحریک نفرت عمومی یا جرم دامن زده‌اند، از جمله ۶۲ حساب که توسط افراد مقیم خارج از کشور اداره می‌شوند. حداقل ۳۷ نفر از مالکان مشکوک این حساب‌ها بازداشت شده‌اند و تلاش‌ها برای دستگیری سایر مظنونان ادامه دارد.

دستگیری امام‌اوغلو چند روز قبل از نامزدی احتمالی او

دستگیری امام‌اوغلو تنها چند روز قبل از آن صورت گرفت که انتظار می‌رفت او به عنوان نامزد حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP) برای انتخابات ریاست‌جمهوری معرفی شود. این انتخابات مقدماتی قرار است یکشنبه برگزار شود. اوزگور اوزل، رهبر حزب جمهوری‌خواه گفته است که انتخابات مقدماتی طبق برنامه پیش خواهد رفت.

اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، نگرانی خود را درباره دستگیری شهردار ابراز کرد و گفت که این اتفاق «نشانه بسیار بسیار بدی» برای روابط ترکیه با اتحادیه اروپا است.

شولتس گفت: «این اتفاق برای دموکراسی در ترکیه ناامیدکننده است، اما قطعاً برای رابطه بین اروپا و ترکیه نیز ناامیدکننده است.»

او افزود: «ما فقط می‌توانیم خواستار پایان فوری این روند باشیم و اینکه مخالفان و دولت در رقابت با یکدیگر قرار بگیرند، نه اینکه مخالفان به دادگاه کشانده شوند.»

اتهامات علیه امام‌اوغلو

دادستان‌ها امام‌اوغلو را متهم کرده‌اند که از موقعیت خود برای کسب منافع مالی سوءاستفاده کرده است، از جمله تخصیص نامناسب قراردادهای دولتی.

در یک پرونده جداگانه، دادستان‌ها همچنین امام‌اوغلو را متهم کرده‌اند که گویا با تشکیل ائتلاف با گروه‌های کرد برای انتخابات شهرداری استانبول، به حزب کارگران کردستان (PKK) کمک کرده است. پ‌ک‌ک که دهه‌هاست در ترکیه به مبارزه مسلحانه مشغول است، از سوی آنکارا، واشنگتن و سایر متحدان به عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شود.

مشخص نیست که مقامات چه زمانی بازجویی از شهردار را آغاز خواهند کرد. او می‌تواند تا چهار روز بدون اعلام اتهام بازداشت شود. تحلیلگران می‌گویند اگر امام‌اوغلو به طور رسمی به اتهام ارتباط با  پ‌ک‌ک متهم شود، ممکن است از سمت خود برکنار شده و یک «شهردار مورد اعتماد» جایگزین او شود.

امام‌اوغلو پیش از دستگیری با چندین پرونده کیفری دیگر مواجه بود که می‌توانست به مجازات زندان و محرومیت سیاسی او منجر شود. او همچنین در حال تجدیدنظرخواهی از حکم محکومیت خود در سال ۲۰۲۲ به دلیل توهین به اعضای شورای عالی انتخابات ترکیه است، پرونده‌ای که ممکن است به محرومیت سیاسی او بینجامد.

این هفته، یک دانشگاه مدرک تحصیلی او را باطل اعلام کرد و به بی‌نظمی‌های ادعا شده در انتقال او از یک دانشگاه خصوصی در شمال قبرس به دانشکده بازرگانی این دانشگاه در سال ۱۹۹۰ اشاره کرد. امام‌اوغلو گفته است که این تصمیم را به چالش خواهد کشید. این تصمیم عملاً او را از نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری محروم می‌کند، زیرا این سمت نیازمند داشتن مدرک دانشگاهی است.

امام‌اوغلو در مارس ۲۰۱۹ به عنوان شهردار بزرگ‌ترین شهر ترکیه انتخاب شد، شکستی تاریخی برای اردوغان و حزب عدالت و توسعه که نزدیک به ۲۵ سال بر استانبول حکومت کرده بود. حزب اردوغان تلاش کرد تا نتایج انتخابات شهرداری در این شهر ۱۶ میلیون نفری را باطل اعلام کند و به بی‌نظمی‌های ادعا شده در انتخابات اشاره کرد.

این چالش منجر به تکرار انتخابات چند ماه بعد شد، که امام‌اوغلو دوباره در آن پیروز شد. او در انتخابات محلی سال گذشته نیز کرسی خود را حفظ کرد. علاوه براین حزب او پیشرفت‌های قابل توجهی نیز در برابر حزب حاکم اردوغان به دست آورد.