جزئیات بحث‌برانگیز در قانون اساسی جدید سوریه

در قانون اساسی جدید تمجید، انکار، توجیه و کوچک‌نمایی جنایات رژیم سابق بشار اسد جرم تلقی شده است

سه ماه پس از سرنگونی بشار اسد، رئیس‌جمهوری سابق سوریه، که پس از ‍۱۴ سال درگیری از قدرت کنار رفت، مقامات سوریه روز گذشته (پنج‌شنبه) پیش‌نویس قانون اساسی جدید دوره گذار را تصویب کردند. این سند، مدت دوره گذار را پنج سال تعیین کرده و طی آن، احمد الشرع به‌عنوان رئیس‌جمهور، اداره کشور را در اختیار خواهد داشت.

یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در این اعلامیه، تعیین «فقه اسلامی» به‌عنوان منبع اصلی قانون‌گذاری است، که این پرسش را ایجاد کرد که چرا به‌جای آن، مستقیماً از اصطلاح «اسلام» یا «شریعت اسلامی» استفاده نشده است.

در همین راستا، احمد القربی، عضو کمیته تدوین پیش‌نویس قانون اساسی سوریه، به «العربیه» گفت که این کمیته تلاش کرده از مسائل اختلاف‌برانگیز تا حد امکان دوری کند.

او افزود که کمیته تدوین، عمداً به سراغ مواردی نرفته که موجب تنش میان گروه‌های مختلف مردم سوریه شود و در عوض، از مواردی استفاده کرده که در گذشته بر سر آن توافق شده است.

او با اشاره به تجربیات سایر کشورهای عربی گفت که برخی کشورها در قانون اساسی خود تصریح کرده‌اند که اسلام دین رسمی کشور است، اما در سوریه این موضوع پیش‌تر مورد بحث مفصل قرار گرفته و در نهایت، در قانون اساسی ۱۹۵۰، اصطلاح «فقه اسلامی» به‌عنوان منبع قانون‌گذاری مورد توافق قرار گرفت.

از همین رو، کمیته تدوین این اصطلاح را بار دیگر در اعلامیه جدید حفظ کرده است، ضمن اینکه تأکید شده دین رئیس‌جمهور اسلام خواهد بود.

اصلاحات کلیدی در ساختار حکومتی سوریه

پیش‌نویس قانون اساسی جدید، دوره گذار را پنج ساله تعیین کرده است و در این مدت، یک نهاد ویژه برای اجرای عدالت انتقالی تشکیل خواهد شد. وظیفه این نهاد، تعیین سازوکارهای پاسخگویی، حقِ دسترسی به حقیقت و دادخواهی برای قربانیان و بازماندگان جنگ سوریه از سال ۲۰۱۱ خواهد بود.

تفکیک قوا یکی دیگر از اصولی است که در این اعلامیه تاکید شده است. سوری‌ها پیش از این شاهد تمرکز قدرت در نهاد ریاست‌‌جمهوری بودند.

طبق این قانون اساسی موقت، رئیس‌جمهور دوره گذار اختیار اعلام وضعیت اضطراری را خواهد داشت و همچنین می‌تواند یک‌سوم اعضای مجلس را منصوب کند.

دوره نمایندگی مجلس، با امکان تمدید آن، ۳۰ ماه تعیین شده است و رئیس‌جمهور و هیئت وزیران مسئولیت قوه اجرایی را بر عهده خواهند داشت. همچنین قرار است نهادهای انتخاباتی، دو سوم اعضای مجلس نمایندگان را تعیین کنند.

قوانین جدید درباره نمادهای ملی و برخورد با نظام اسد

در این اعلامیه، پرچم استقلال سوریه با سه ستاره که در اعتراضات مخالفان اسد استفاده شد، به‌عنوان پرچم رسمی کشور تعیین شده است.

همچنین، تمجید از نظام اسد و شخصیت‌های آن، درکنار انکار، توجیه و کوچک‌نمایی جنایات رژیم سابق جرم تلقی شده است.

اختلاف‌نظر درباره اعلامیه جدید، طبیعی است

احمد القربی درباره برخی اختلافات نظر درخصوص اعلامیه جدید گفت که وجود اختلاف در چنین متونی طبیعی و قابل انتظار است.

این عضو کمیته تدوین قانون اساسی سوریه تأکید کرد که تعیین دوره پنج‌ساله برای انتقال قدرت، تصمیمی مناسب است، زیرا شتاب در پایان دادن به این دوره می‌تواند خطرناک باشد.

او همچنین یادآور شد که این اعلامیه موقتی است و برای سازمان‌دهی امور کشور در یک مرحله استثنایی تدوین شده است.

به گفته او، برگزاری انتخابات در آینده نزدیک ممکن نیست، اما این اعلامیه، زیرساخت‌های لازم برای بازسازی نهادهای دولتی را فراهم می‌کند.

مهم‌ترین مفاد پیش‌نویس قانون اساسی سوریه

کمیته تدوین پیش‌نویس قانون اساسی سوریه، مهم‌ترین بندهای این اعلامیه را به شرح زیر اعلام کرده است:

- نام کشور جمهوری عربی سوریه خواهد بود.
- رئیس‌جمهور باید مسلمان باشد و «فقه اسلامی» منبع اصلی قانون‌گذاری تعیین شده است.
- حقوق مربوط به آزادی عقیده و بیان، رسانه، نشر و مطبوعات تضمین شده است.
- مجلس نمایندگان حق احضار و استیضاح وزرا را دارد و اختیار برکناری یا محدودسازی اختیارات رئیس‌جمهور را خواهد داشت.
- حق مالکیت و حقوق زنان در کار و تحصیل به رسمیت شناخته شده است.
- دادگاه قانون اساسی فعلی منحل می‌شود.
- دوره گذار پنج ساله تعیین شده است.
- شرط اعلام وضعیت اضطراری با موافقت شورای امنیت ملی و تمدید آن تنها با تصویب مجلس نمایندگان امکان‌پذیر است.

احمد الشرع پیشتر در ۱۹ ژانویه سال جاری، یک روز پس از انتخاب به‌عنوان رئیس‌جمهور دوران گذار سوریه، وعده داه بود که قانون اساسی دوره انتقالی را ارائه خواهد کرد، کمیته‌ اولیه‌ای برای انتخاب یک «مجلس قانون‌گذاری کوچک‌تر» تشکیل می‌دهد و مجلس نمایندگان رژیم سابق را منحل خواهد کرد.

العربیه فارسی