کاهش ۴۵ درصدی سهام تسلا در ۳ ماه گذشته

ارزش بازار این شرکت از زمان رسیدن به بالاترین رقم تاریخ خود در ۱۷ دسامبر، یعنی ۱.۵ تریلیون دلار، ۴۵٪ کاهش یافته و بیشتر سودی که سهام این شرکت پس از حمایت ماسک از پیروزی انتخاباتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به دست آورده بود، از بین رفته است.

با این حال، تسلا (TSLA.O) همچنان با معیارهای استاندارد مالی، ارزشی بسیار بالاتر از بزرگ‌ترین شرکت‌های خودروسازی و فناوری جهان دارد. این موضوع به این دلیل است که بیشتر سرمایه‌گذاران و تحلیلگران، ادعای ماسک را پذیرفته‌اند که با ارزش‌ترین خودروساز جهان در واقع یک شرکت خودروسازی نیست، بلکه پیشگام در حوزه هوش مصنوعی است که به زودی انقلابی در تاکسی‌های خودران و ربات‌های انسان‌نما ایجاد خواهد کرد.

بر اساس بررسی خبرگزاری رویترز از بیش از یک‌دوجین تحلیل بانک‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری، کسب‌وکار خودروهای الکترونیکی تسلا تقریباً تمام درآمد این شرکت را تشکیل می‌دهد، اما کمتر از یک‌چهارم ارزش بازار آن را شامل می‌شود. بخش عمده ارزش این شرکت، بر پایه امید به تحقق خودروهای خودران است که تسلا هنوز ارائه نکرده است، در حالی ماسک از سال ۲۰۱۶، هر سال وعده داده خودروهای بدون راننده تسلا حداکثر تا سال بعد عرضه خواهند شد.

کاهش ارزش سهام تسلا از دسامبر ناشی از کاهش فروش خودروها و سودآوری، اعتراض‌ها به فعالیت‌های سیاسی ماسک از جمله اخراج گسترده کارکنان دولت ایالات متحده به عنوان مشاور ارشد ترامپ، و نگرانی سرمایه‌گذاران از این که سیاست‌ها باعث شده‌اند ثروتمندترین فرد جهان از توجه به منبع درآمد اصلی خود غافل شود. با این حال، ارزش بازار تسلا از زمان انتخابات حدود ۶۵ میلیارد دلار افزایش یافته است – رقمی که بیشتر از کل ارزش جنرال موتورز (GM.N) است.

ارزش بازار این خودروساز الکترونیکی پس از انتخابات به بیش از ۱.۵ تریلیون دلار رسید، اما از آن زمان نزدیک به ۷۰۰ میلیارد دلار کاهش یافته است.

ارزش کل تسلا اکنون ۸۴۵ میلیارد دلار است. این رقم همچنان از مجموع ارزش ۹ خودروساز بزرگ بعدی بیشتر است. این شرکت‌ها در مجموع سال گذشته حدود ۴۴ میلیون خودرو فروختند، در حالی که تسلا تنها ۱.۸ میلیون خودرو فروخته است.

سرمایه‌گذاران مدت‌ها است که به جای سودآوری فعلی تسلا، روی چشم‌اندازهای آینده ماسک شرط بسته‌اند. اما شکاف روزافزون بین عملکرد واقعی این شرکت و پیش‌بینی‌های تحلیلگران از درآمد محصولات آینده، برخی را به هشدار درباره شور و اشتیاق غیرمنطقی واداشته است.

رایان برینکمن، تحلیلگر جی‌پی مورگان، در ماه ژانویه پس از گزارش سود ضعیف تسلا و کاهش بی‌سابقه فروش سالانه خودروهای این شرکت نوشت: «چقدر دیگر سهام می‌تواند از اصول بنیادی جدا بماند؟»

تسلا و ماسک به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخ نداده‌اند. ماسک در ژوئیه گفت سرمایه‌گذارانی که معتقد نیستند تسلا «خودروهای خودران را به واقعیت تبدیل کند» باید «سهام تسلا را بفروشند.» 

تغییر جهت به سمت تاکسی‌های خودران

بالاترین ارزش قبلی تسلا که بیش از ۱.۲ تریلیون دلار بود، در سال ۲۰۲۱ و در پاسخ به دستاوردهای مشخص به دست آمد. افزایش فروش مدل‌های انقلابی ۳ و Y ثابت کرد که خودروهای الکترونیکی می‌توانند به صورت انبوه و سودآور به فروش برسند. ماسک در آن زمان وعده داد که تسلا خودروهای الکترونیکی حتی ارزان‌تری تولید خواهد کرد و تا سال ۲۰۳۰ سالانه ۲۰ میلیون خودرو خواهد فروخت، رقمی که تقریباً دو برابر فروش فعلی تویوتا (7203.T)، بزرگ‌ترین خودروساز جهان، است.

با این حال، ماسک سال گذشته از هدف تولید انبوه فاصله گرفت. در آوریل، رویترز گزارش داد که تسلا تولید مدل کاملاً جدید و طول‌انتظار «مدل ۲» با قیمت ۲۵,۰۰۰ دلار را متوقف کرده است، مدلی که سرمایه‌گذاران به آن برای رشد شرکت امید بسته بودند. از آن زمان، ماسک سرمایه‌گذاران را روی تمرکز تسلا بر تاکسی‌های خودران متمرکز کرده است.

این تغییر جهت متقاعدکننده بود: سهام تسلا از پایین‌ترین سطح سال گذشته در آوریل تا انتخابات نوامبر ۷۱٪ افزایش یافت، حتی با وجود این که فروش خودروهای الکترونیکی این شرکت متوقف شده و سودآوری آن کاهش یافته بود.

سپس سهام این شرکت در هفته‌های پس از انتخاب ترامپ تقریباً دو برابر شد. ماسک بیش از ۲۵۰ میلیون دلار برای حمایت از ترامپ هزینه کرد و اکنون به عنوان مشاور ارشد او در زمینه کاهش کارکنان و مقررات دولت فعالیت می‌کند.

نفوذ سیاسی ماسک تحلیلگران خوش‌بین را متقاعد کرده است که ترامپ موانع نظارتی برای استقرار ناوگان بزرگی از تاکسی‌های خودران تسلا را برطرف خواهد کرد. با این حال، تسلا در حال حاضر با نظارت کمی از سوی بسیاری از ایالت‌های آمریکا مواجه است، ایالت‌هایی که بیشتر مقررات خودروهای خودران را کنترل می‌کنند. تگزاس، جایی که ماسک وعده داده است تا ژوئن تاکسی‌های خودران را راه‌اندازی کند، شهرها را از تنظیم مقررات برای این خودروها منع کرده است.

گوردون جانسون، مدیرعامل شرکت مشاوره سرمایه‌گذاری GLJ Research که فروش استقراضی سهام تسلا را توصیه می‌کند، گفت: «هیچ چیز مانع او نیست که همین حالا این فناوری خودران را عرضه کند.» جانسون استدلال می‌کند که این فناوری هنوز برای استفاده در جاده‌ها آماده نیست: «اگر او فردا این فناوری را عرضه کند، همه چیز آشکار خواهد شد. این خودروها در سراسر آمریکا باعث حوادث خواهند شد.» 

تسلا با شکایت‌ها و تحقیقات فدرال درباره حوادث، از جمله مرگ‌ومیر، مرتبط با سیستم‌های کمک راننده، تحت عنوان Autopilot و Full Self-Driving، مواجه شده است. این شرکت به مصرف‌کنندگان هشدار می‌دهد که این سیستم‌ها خودروهای آن را کاملاً خودران نمی‌کنند و رانندگان باید توجه کامل داشته باشند. ماسک مدت‌ها است که می‌گوید فناوری تسلا به زودی از راننده انسانی ایمن‌تر خواهد بود.

کاهش فروش، افزایش رقابت

کسب‌وکار اصلی تسلا در زمینه خودروهای الکترونیکی با مشکل مواجه است. تنها خودرویی که تسلا از زمان عرضه مدل Y در سال ۲۰۲۰ راه‌اندازی کرده، سایبرتراک است. این وانت سه‌گوش سال گذشته ۳۸,۹۶۵ دستگاه فروش داشته است، که طبق برآوردهای Cox Automotive، بسیار کمتر از ۲۵۰,۰۰۰ دستگاه پیش‌بینی اولیه ماسک برای تولید تا سال ۲۰۲۵ است.

تسلا همچنین قیمت مدل‌های ۳ و Y که اکنون در حال قدیمی شدن هستند را کاهش داده است، در حالی که تقاضا برای خودروهای الکترونیکی در سطح جهانی کاهش یافته و رقابت به ویژه در چین، جایی که خودروهای الکترونیکی با قیمت کمتر از ۱۰,۰۰۰ دلار عرضه می‌شوند، افزایش یافته است.

داده‌های جدید همچنین نشان می‌دهند که فروش تسلا در بازارهای اروپا امسال به شدت کاهش یافته است، پس از این که ماسک از جنبش‌های سیاسی راست‌گرای افراطی در این منطقه حمایت کرد.

تسلا اکنون با چالش‌هایی از سوی رئیس‌جمهوری مواجه است که ماسک به انتخاب او کمک کرد. ترامپ، که منتقد سرسخت خودروهای الکترونیکی است، خواستار حذف یارانه‌ها و سیاست‌هایی شده است که میلیاردها دلار به سود تسلا افزوده‌اند. ماسک تأثیر از دست دادن یارانه‌ها بر تسلا را ناچیز دانسته و گفته است که رقبا آسیب بیشتری خواهند دید.

هنگامی که تسلا در ژانویه کاهش ۲۰٪ سود عملیاتی سالانه را گزارش کرد، تحلیلگران هیچ سؤالی درباره وضعیت مالی تسلا یا کاهش فروش خودروهای الکترونیکی نپرسیدند. در عوض، آن‌ها بر وعده‌های ماسک درباره «سرویس‌های خودران» در آستین (Austin)، تگزاس، تا ژوئن و عرضه گسترده‌تر خودروهای بدون راننده تا پایان سال متمرکز شدند. سهام تسلا روز بعد ۳٪ افزایش یافت.

سهام تسلا همچنان با قیمت‌های هنگفت معامله می‌شود، همان‌طور که نسبت قیمت به درآمد پیش‌بینی‌شده آن نشان می‌دهد. این معیار توسط سرمایه‌گذاران برای قضاوت درباره این که آیا سهام به طور منصفانه ارزش‌گذاری شده‌اند استفاده می‌شود. نسبت بالا نشان می‌دهد که سهام ممکن است بیش از ارزش واقعی قیمت‌گذاری شده باشد.

نسبت قیمت به درآمد پیش‌بینی‌شده تسلا، که معیار رایجی برای ارزیابی بیش‌ارزش‌گذاری سهام است، بسیار بالاتر از سایر خودروسازان بزرگ است.

نسبت قیمت به درآمد پیش‌بینی‌شده تسلا بیش از ۹ برابر میانگین ۲۵ خودروساز با ارزش بعدی است. این نسبت چهار برابر BYD (002594.SZ)، خودروساز چینی است که سال گذشته از تسلا به عنوان بزرگ‌ترین فروشنده خودروهای الکترونیکی جهان پیشی گرفت.

برخلاف تسلا، BYD (خودروساز الکتریکی چینی) همچنین در زمینه خودروهای هیبریدی بنزین-الکتریکی کسب‌وکار پررونقی دارد که فروش کل سال ۲۰۲۴ آن را به حدود ۴.۲ میلیون دستگاه رسانده است، یعنی بیش از دو برابر تحویل‌های تسلا. با این حال، ارزش بازار BYD کمتر از یک‌ششم تسلا است.

نسبت قیمت به درآمد پیش‌بینی‌شده تسلا همچنین بیش از دو یا سه برابر غول‌های فناوری مانند انویدیا (NVDA.O)، اپل (AAPL.O)، متا پلتفرمز (META.O)، آلفابت (GOOGL.O)، آمازون (AMZN.O) و مایکروسافت (MSFT.O) است – شش سهام پرطرفدار دیگر که همراه با تسلا به عنوان «هفت‌تای بزرگ» شناخته می‌شوند.

مدل‌های خوش‌بینانه

سرمایه‌گذاران خوش‌بین معیارهای مالی استاندارد برای قضاوت درباره پتانسیل تسلا را نادیده می‌گیرند و استدلال می‌کنند که ماسک به طور منحصر به فردی قادر به رهبری یک انقلاب در حمل‌ونقل است. او گفته است که تاکسی‌های خودران و ربات‌ها تسلا را به «با فاصله با ارزش‌ترین شرکت جهان» تبدیل خواهند کرد.

برایان مالبری، مدیر پرتفوی مشتریان در Zacks Investment Management و یکی از سرمایه‌گذاران تسلا، گفت که ماسک «همیشه فناوری را به نتیجه می‌رساند»، علیرغم نگرانی‌های طولانی‌مدت درباره «شخصیت دانشمند دیوانه‌وار» او.

بیشتر مدل‌های تحلیلی که توسط رویترز بررسی شده‌اند، همچنان خوش‌بینانه هستند.

چنین مدل‌هایی معمولاً ارزش بازار تسلا را با تقسیم آن به چند دسته توجیه می‌کنند: کسب‌وکار خودرویی آن، شامل خدمات مانند شارژ خودروهای الکترونیکی (که اکنون ۹۰٪ درآمد را تشکیل می‌دهد)؛ کسب‌وکار تولید و ذخیره انرژی (۱۰٪ درآمد)؛ و سه کسب‌وکار نوپا: تاکسی‌های خودران؛ مجوزها یا اشتراک‌های فناوری خودران؛ و ربات‌های انسان‌نمای Optimus. سه مدل از این دست در ژانویه فروش خودروهای الکترونیکی را به عنوان عاملی نسبتاً جزئی در رشد پیش‌بینی‌شده تسلا ارزیابی کردند.

Truist Securities تنها ۹٪ از ارزش تسلا را به فروش خودروها، ۲۱٪ را به خدمات فناوری خودران، ۱۷٪ را به تاکسی‌های خودران و ۳۴٪ را به ربات‌ها نسبت داد.

مدل «بانک آمریکا» حدود نیمی از ارزش تسلا را به تاکسی‌های خودران و ۲۸٪ را به اشتراک‌های نرم‌افزار خودران نسبت می‌دهد.

مدل مورگان استنلی ۲۱٪ از ارزش تسلا را به تاکسی‌های خودران و ۳۹٪ را به اشتراک‌های فناوری خودران و سایر خدمات اختصاص می‌دهد.

Ark Investment Management، یکی از سرمایه‌گذاران تسلا، پیش‌بینی می‌کند که سهام این شرکت تا سال ۲۰۲۹ به ۲,۶۰۰ دلار خواهد رسید، با این که تاکسی‌های خودران ۸۸٪ از ارزش شرکت را تشکیل خواهند داد. Ark پیش‌بینی می‌کند که تسلا تا آن زمان می‌تواند میلیون‌ها تاکسی خودران تولید کند و حدود ۷۶۰ میلیارد دلار درآمد سالانه ایجاد کند، رقمی که بیشتر از درآمد والمارت، بزرگ‌ترین شرکت جهان از نظر درآمد، است.

تاشا کینی، مدیر تحلیل سرمایه‌گذاری و استراتژی‌های نهادی در Ark، گفت که معتقد است تسلا با کاهش هزینه هر مایل سرویس‌های تاکسی‌های خودران و حذف رانندگان انسانی به چنین رشد دست خواهد یافت.
او گفت: «این حتی از رانندگی با خودروی شخصی شما ارزان‌تر است. شاید مردم حتی دیگر رانندگی نکنند.» 

فناوری تسلا «به طور ایمن کار نمی‌کند»

ترامپ ممکن است راه را برای خودروهای بدون فرمان و پدال باز کند، زیرا دولت فدرال ایمنی طراحی خودروها را تنظیم می‌کند. ماسک در اکتبر گذشته یک خودروی مفهومی با چنین پیکربندی، یعنی سایبرکاب دو در، را رونمایی کرد و گفت که این خودرو در سال ۲۰۲۶ به تولید خواهد رسید.

اما ایالت‌های منفرد سفر خودروهای خودران در جاده‌های عمومی را تنظیم می‌کنند، که نفوذ ترامپ را محدود می‌کند. برخی ایالت‌ها، از جمله تگزاس، قوانین کمی دارند. بزرگ‌ترین بازار تسلا در ایالات متحده، کالیفرنیا، قبل از اعطای مجوز تاکسی‌های خودران، نیاز به آزمایش‌های گسترده بدون راننده تحت نظارت ایالتی دارد.

اقدام ترامپ برای کاهش مقررات تاکسی‌های خودران می‌تواند به نفع همه رقبا باشد، نه فقط تسلا. صنعت کوچک تاکسی‌های خودران در ایالات متحده در حال حاضر توسط Waymo، زیرمجموعه آلفابت، که صدها تاکسی بدون راننده در شهرهایی مانند لس‌آنجلس و فینیکس اداره می‌کند، تسلط دارد.

Waymo و بیشتر توسعه‌دهندگان دیگر فناوری خودران برای اطمینان از ایمنی از فناوری‌های متعدد و همپوشان، از جمله هوش مصنوعی، رادار و لیدار استفاده می‌کنند. تسلا قصد دارد با تکیه صرف بر دوربین‌ها و هوش مصنوعی، تاکسی‌های خودران بسیار ارزان‌تری توسعه دهد.

برخی سرمایه‌گذاران شک دارند که تسلا راهی منحصر به فرد برای کاهش هزینه تاکسی‌های خودران یافته باشد. مارک اشپیگل، مدیر سرمایه‌گذاری در Stanphyl Capital Partners، در حال فروش استقراضی سهام تسلا است، سرمایه‌گذاری که در صورت کاهش سهام سودآور خواهد بود.

او گفت: «رویکرد تسلا به تاکسی‌های خودران بدون رادار و لیدار به طور ایمن کار نمی‌کند و هرگز نخواهد کرد.» 

و BYD چین ماه گذشته اعلام کرد که یک فناوری کمک راننده مشابه سیستم Full Self-Driving تسلا را به صورت رایگان و به عنوان یک ویژگی استاندارد ارائه خواهد کرد، سیستمی که تسلا در چین با قیمت بیش از ۸,۰۰۰ دلار می‌فروشد.

جانسون، تحلیلگر GLJ Research، گفت: «BYD به شما می‌گوید که هیچ ارزشی در خودروهای خودران وجود ندارد. در واقع، این فناوری آن‌قدر بی‌ارزش است که ما آن را رایگان عرضه می‌کنیم.» 

خبرگزاری رویترز