سفر کارشناسان موشکی روسیه به ایران در چند ماه اخیر

بررسی سوابق سفر و اطلاعات شغلی توسط رویترز نشان می‌دهد که چندین کارشناس ارشد موشکی روسیه در سال گذشته به ایران سفر کرده‌اند، در حالی که جمهوری اسلامی همکاری دفاعی خود را با مسکو گسترش داده است.

هفت کارشناس تسلیحاتی در تاریخ‌های ۲۴ آوریل و ۱۷ سپتامبر سال گذشته با دو پرواز از مسکو به تهران سفر کردند. این اطلاعات بر اساس اسناد مربوط به رزرو گروهی این دو پرواز و همچنین فهرست مسافران پرواز دوم به دست آمده است.

سوابق مربوط به این رزروها شامل شماره گذرنامه این افراد است و شش نفر از این هفت نفر دارای گذرنامه‌هایی با پیشوند “۲۰” هستند. این پیشوند نشان‌دهنده گذرنامه‌ای است که برای مأموریت‌های رسمی دولتی صادر می‌شود و مختص مقامات دولتی در سفرهای کاری خارجی و نیروهای نظامی مستقر در خارج از کشور است. این موضوع بر اساس فرمانی منتشر شده توسط دولت روسیه و سندی در وب‌سایت وزارت خارجه روسیه تأیید شده است.

رویترز نتوانسته مشخص کند که این هفت نفر در ایران چه فعالیتی داشته‌اند.

یک مقام ارشد وزارت دفاع ایران که نخواست نامش فاش شود، گفت که کارشناسان موشکی روسیه سال گذشته چندین بار از تأسیسات تولید موشک ایران، از جمله دو سایت زیرزمینی، بازدید کرده‌اند. برخی از این بازدیدها در ماه سپتامبر انجام شده است. این مقام ایرانی مکان این تأسیسات را مشخص نکرد.

یک مقام دفاعی غربی که همکاری‌های دفاعی ایران و روسیه را زیر نظر دارد و نخواست نامش فاش شود، اظهار داشت که تعدادی از کارشناسان موشکی روسیه در ماه سپتامبر از یک پایگاه موشکی ایران، که در ۱۵ کیلومتری غرب بندر امیرآباد در سواحل دریای خزر قرار دارد، بازدید کرده‌اند.

رویترز نتوانسته تأیید کند که آیا افرادی که این مقامات به آن‌ها اشاره کرده‌اند، همان روس‌هایی هستند که در دو پرواز مذکور حضور داشته‌اند یا خیر.

بررسی پایگاه‌های داده روسیه که اطلاعاتی درباره مشاغل و سوابق شهروندان این کشور ارائه می‌دهند، نشان می‌دهد که هر هفت فرد شناسایی‌شده دارای سوابق نظامی ارشد هستند. دو نفر آن‌ها دارای درجه سرهنگی و دو نفر دیگر سرهنگ دوم هستند.

دو نفر از آن‌ها در سامانه‌های دفاع موشکی هوایی تخصص دارند، سه نفر دیگر در زمینه توپخانه و موشک‌های تاکتیکی مهارت دارند، یک نفر در توسعه تسلیحات پیشرفته تخصص دارد، و یک نفر دیگر در یک مرکز آزمایش موشکی فعالیت داشته است. رویترز نتوانسته تأیید کند که آیا همه این افراد همچنان در این حوزه‌ها مشغول به کار هستند، چرا که داده‌های شغلی مربوط به بازه زمانی ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ است.

سفر این افراد به تهران در برهه‌ای حساس برای ایران انجام شد، چرا که این کشور درگیر رویارویی متقابل با اسرائیل شده بود. درگیری‌هایی که در ماه‌های آوریل و اکتبر به حملات نظامی متقابل میان دو طرف انجامید.

رویترز با تمامی این افراد تماس تلفنی برقرار کرد: پنج نفر از آن‌ها سفر به ایران را رد کردند، ادعا کردند که در ارتش خدمت نمی‌کنند یا هر دو مورد را انکار کردند؛ یک نفر دیگر از اظهار نظر خودداری کرد و نفر آخر تلفن را قطع کرد.

وزارتخانه‌های دفاع و خارجه ایران از اظهار نظر درباره این گزارش خودداری کردند. دفتر روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که بر برنامه موشکی ایران نظارت دارد نیز پاسخی نداد. وزارت دفاع روسیه نیز به درخواست اظهار نظر پاسخ نداد.

موشک‌ها و توپخانه

اطلاعات مربوط به رزرو پرواز این هفت مسافر توسط گروهی از هکرهای فعال مخالف دولت ایران به نام “هوشیاران وطن” در اختیار رویترز قرار گرفته است. این هکرها ادعا کرده‌اند که این هفت نفر با وضعیت VIP سفر کرده‌اند.

رویترز این اطلاعات را با فهرست مسافران روسی پرواز سپتامبر، که توسط منبعی با دسترسی به پایگاه‌های داده دولتی روسیه ارائه شده بود، تطبیق داده است. این خبرگزاری به فهرست مسافران پرواز آوریل دسترسی نداشته و بنابراین نتوانسته تأیید کند که آیا پنج متخصص روسی که بلیت‌های آن‌ها رزرو شده بود، واقعاً این سفر را انجام داده‌اند یا نه.

بر اساس سوابق، دنیس کالکو، ۴۸ ساله، و وادیم مالوف، ۴۶ ساله، از جمله پنج کارشناس تسلیحاتی روسی بودند که بلیت‌های آن‌ها برای پرواز آوریل به‌صورت گروهی رزرو شده بود.

سوابق مالیاتی سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که کالکو در آکادمی دفاع ضدهوایی وزارت دفاع روسیه کار می‌کرد. مالوف نیز برای یک واحد نظامی که نیروهای پدافند موشکی ضدهوایی را آموزش می‌دهد، فعالیت داشته است. این اطلاعات بر اساس سوابق مالکیت خودروهای مربوط به سال ۲۰۲۴ تأیید شده است.

آندری گوسف، ۴۵ ساله، الکساندر آنتونوف، ۴۳ ساله، و مارات خوسایینوف، ۵۴ ساله نیز در پرواز آوریل رزرو شده بودند. بر اساس خبری که در سال ۲۰۲۱ در وب‌سایت مؤسسه مهندسی توپخانه پنزا منتشر شده است، گوسف یک سرهنگ دوم و معاون دانشکده موشک‌ها و مهمات توپخانه‌ای در وزارت دفاع روسیه است. آنتونوف نیز در اداره اصلی موشک و توپخانه وزارت دفاع فعالیت داشته است، که این موضوع در سوابق ثبت خودروهای سال ۲۰۲۴ تأیید شده است. اطلاعات بانکی نشان می‌دهد که خوسایینوف، که یک سرهنگ است، در میدان آزمایش موشکی کاپوستین یار کار کرده است.

یکی از دو مسافری که در پرواز دوم در سپتامبر به تهران حضور داشت، سرگئی یورچنکو، ۴۶ ساله بود که بر اساس سوابق تلفن همراه بدون تاریخ، در اداره موشک و توپخانه فعالیت داشته است. گذرنامه او دارای پیشوند “۲۲” بود؛ رویترز نتوانسته مشخص کند که این پیشوند چه معنایی دارد، اما بر اساس فرمان دولتی درباره گذرنامه‌ها، این شماره برای شهروندان عادی یا دیپلمات‌ها استفاده نمی‌شود.

مسافر دیگر این پرواز، اولگ فدوسوف، ۴۶ ساله بود. سوابق محل اقامت او، آدرس محل کارش را اداره تحقیقات پیشرفته بین‌سازمانی و پروژه‌های ویژه نشان می‌دهد. این اداره یکی از شاخه‌های وزارت دفاع روسیه است که توسعه سامانه‌های تسلیحاتی آینده را بر عهده دارد.

بر اساس سوابق عبور و مرور مرزی روسیه که رویترز مشاهده کرده است، فدوسوف در اکتبر ۲۰۲۳ نیز از تهران به مسکو سفر کرده بود. همانند سفر سپتامبر ۲۰۲۴، او در آن سفر نیز از گذرنامه‌ای استفاده کرده بود که برای امور دولتی رسمی اختصاص دارد.

خبرگزاری رویترز
جیمز پیرسون، پولینا نیکولسکایا، آنتون زوریف و پریسا حافظی