پایان مذاکرات ریاض، ‌توافق برای ادامه مذاکرات

دولت آمریکا روز سه‌شنبه اعلام کرد که پس از یک نشست اولیه که در ریاض برگزار شد، موافقت کرده است تا مذاکرات بیشتری با روسیه برای پایان دادن به جنگ در اوکراین انجام دهد.

در جریان این نشست که ۴.۵ ساعت در پایتخت عربستان سعودی به طول انجامید، روسیه بر مواضع خود پافشاری کرد و به‌ویژه تأکید داشت که عضویت اوکراین در ناتو را تحمل نخواهد کرد.

به گزارش رویترز، این نخستین بار بود که مقامات آمریکایی و روسی برای بررسی راه‌های پایان دادن به مرگبارترین درگیری اروپا از زمان جنگ جهانی دوم، رو در رو مذاکره کردند. اوکراین اعلام کرده است که هیچ توافقی را که بدون رضایت آن اعمال شود، نخواهد پذیرفت و اولاف شولتز، صدراعظم آلمان نیز تأکید کرد: “نباید تصمیمی بر خلاف اراده اوکراین اتخاذ شود.”

پیش از آغاز مذاکرات، برخی سیاستمداران اروپایی دولت ترامپ را متهم کردند که با کنار گذاشتن احتمال عضویت اوکراین در ناتو و اعلام اینکه بازپس‌گیری ۲۰ درصد از سرزمین‌های تحت کنترل روسیه برای کی‌یف یک توهم است، امتیازات رایگانی به مسکو داده است.

مشاور امنیت ملی آمریکا، مایک والتز، در گفتگو با خبرنگاران در ریاض اظهار داشت که جنگ باید به‌طور دائمی پایان یابد و این امر مستلزم مذاکرات درباره وضعیت سرزمینی خواهد بود.

وی گفت: “یک واقعیت عملی این است که مذاکراتی درباره سرزمین و همچنین تضمین‌های امنیتی صورت خواهد گرفت.”

در واکنش به نگرانی‌های اوکراین و اروپا، وزیر امور خارجه آمریکا، مارکو روبیو، تأکید کرد که هیچ‌کس کنار گذاشته نشده است، اتحادیه اروپا باید در مقطعی درگیر این مذاکرات شود و هر راه‌حلی باید مورد قبول تمام طرف‌ها باشد.

واکنش اوکراین و درخواست‌های جدید روسیه

رئیس‌جمهور اوکراین، ولودومیر زلنسکی، اعلام کرد که سفر خود به عربستان سعودی که قرار بود چهارشنبه انجام شود، تا ماه آینده به تعویق افتاده است. منابع آگاه گفتند که این تصمیم برای جلوگیری از “مشروعیت بخشیدن” به مذاکرات آمریکا و روسیه اتخاذ شده است. کی‌یف تأکید دارد که مذاکرات برای پایان دادن به جنگ نباید بدون حضور اوکراین انجام شود.

ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، در گفتگو با خبرنگاران در مسکو گفت که صرف نپذیرفتن عضویت اوکراین در ناتو کافی نیست. وی اظهار داشت که این ائتلاف باید از وعده‌ای که در اجلاس بخارست ۲۰۰۸ داده است مبنی بر اینکه اوکراین در آینده به ناتو خواهد پیوست، رسماً صرف نظر کند.

وی افزود: “در غیر این صورت، این مسئله همچنان فضای اروپا را مسموم خواهد کرد.”

زلنسکی همواره عضویت در ناتو را تنها راه تضمین حاکمیت و استقلال اوکراین در برابر همسایه مسلح به سلاح هسته‌ای خود دانسته است.

اوکراین در سال ۱۹۹۴ با چشم‌پوشی از زرادخانه هسته‌ای دوران شوروی خود، در مقابل تضمین‌هایی از سوی روسیه، آمریکا و بریتانیا مبنی بر حفظ استقلال و تمامیت ارضی‌اش، موافقت کرد.

مواضع جدید روسیه پیش از آغاز مذاکرات با آمریکا

در حالی که کشورهای اروپایی احتمال اعزام نیروهای حافظ صلح برای پشتیبانی از هرگونه توافق صلح در اوکراین را بررسی می‌کنند، وزیر خارجه روسیه، سرگئی لاوروف، در ریاض اعلام کرد که مسکو هیچ‌گونه استقرار نیروهای ناتو در اوکراین را، تحت هر پرچمی که باشند، نخواهد پذیرفت.

وی گفت: “البته این مسئله برای ما غیرقابل قبول است.”

اظهارات لاوروف و زاخارووا نشان داد که روسیه همچنان به دنبال گرفتن امتیازات بیشتر در مذاکرات خواهد بود. در این نشست اولیه، لاوروف و یوری اوشاکوف، مشاور سیاست خارجی کرملین – دو مقام باسابقه که مجموعاً ۳۴ سال در سمت‌های کنونی خود خدمت کرده‌اند – با سه مقام دولت ترامپ که تنها یک ماه از تصدی سمت‌هایشان می‌گذرد، مذاکره کردند.

دو طرف اعلام کردند که هنوز تاریخی برای دیدار ترامپ و پوتین تعیین نشده است، هرچند هر دو رهبر گفته‌اند که خواهان چنین دیداری هستند.

اما این دیپلماسی سریع که تنها شش روز پس از گفتگوی تلفنی پوتین و ترامپ آغاز شد، در اوکراین و پایتخت‌های اروپایی زنگ خطر را به صدا درآورده است. نگرانی اصلی این است که دو رهبر ممکن است به توافقی سریع دست یابند که منافع امنیتی اروپا را نادیده بگیرد، تجاوز روسیه را پاداش دهد و دست پوتین را برای تهدید اوکراین یا سایر کشورها باز بگذارد.

جانا پوگلیه‌یرین، پژوهشگر ارشد شورای روابط خارجی اروپا، گفت که فوریه ۲۰۲۲، زمانی که روسیه حمله تمام‌عیار خود را به اوکراین آغاز کرد، برای اروپایی‌ها ثابت کرد که نمی‌توانند به روسیه اعتماد کنند، اما تحولات فوریه ۲۰۲۵ نقطه عطف مهم‌تری را نشان می‌دهد.

وی افزود: “فوریه ۲۰۲۵ به ما نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها دیگر احساس مسئولیت در قبال امنیت اروپا ندارند و منافع آن‌ها اساساً با ما متفاوت است.”

روبیو گفت که پس از این مذاکرات متقاعد شده است که طرف روس “آمادگی دارد که در یک فرآیند جدی برای تعیین چگونگی و سرعت پایان جنگ شرکت کند.”

وی افزود که تیم‌هایی برای بازگرداندن مأموریت‌های دیپلماتیک دو کشور در واشنگتن و مسکو کار خواهند کرد.

لاوروف اظهار داشت که “علاقه زیادی” به رفع موانع اقتصادی میان دو کشور وجود دارد. ایالات متحده و سایر کشورهای غربی، به دلیل جنگ، تحریم‌های متعددی علیه مسکو اعمال کرده‌اند تا پوتین را منزوی کنند.

روبیو در پاسخ به پرسشی درباره امکان لغو این تحریم‌ها، موضعی مبهم اتخاذ کرد.

وی گفت: “طرف‌های دیگری نیز تحریم‌هایی اعمال کرده‌اند. اتحادیه اروپا باید در مقطعی در مذاکرات حضور داشته باشد، زیرا آن‌ها نیز تحریم‌هایی وضع کرده‌اند.”