سه سال زندان برای یک کارگردان به جرم فیلم‌سازی

امتداد-محمد جعفری

نوید مهین‌دوست، کارگردان سینما که این روزها در زندان اوین محبوس است در گفتگویی با امتداد، ضمن اشاره به وضعیت خود و دغدغه‌ها و مطالباتش، اظهار داشت: من از پنجم آبان‌ماه ۱۴۰۲ در بند هشت زندان اوین هستم و از بیست و نهم مردادماه ۱۴۰۲ تا پیش از آن در بند چهار این زندان بودم. البته در این بین، من بنا بر مسائلی به مدت چهار روز به انفرادی منتقل شدم و از حدود ۱۵ ماه گذشته تا کنون در بند هشت هستم.

وی افزود: از ابتدا و سال ۱۳۹۸ که این پرونده باز شد، من همان وقت نیز مطرح کردم که با این موضع برخورد کنید که اساسا محل رسیدگی به این عنوان اتهامی و این پرونده، دادسرای امنیتی مقدس نبوده و محل رسیدگی به آن باید دادسرای فرهنگ و رسانه باشد. در این صورت، حداقل انتظار این است که آقایان در دادسرای فرهنگ و رسانه، اطلاع و درکی از مسئله فیلمسازی و این حوزه داشته باشند تا بتوانیم موارد و دفاعیات خود را مطرح کنیم. به هر دلیلی این اتفاق نیفتاد و ما در این باره موفق نشدیم.

میهن‌دوست، یادآور شد: در دولت سیزدهم، ارتباط من با وزارت ارشاد، کاملا قطع بود و من، فقط با خانه سینما در ارتباط بودم. اما در دولت چهاردهم به آغاز به کار دولت، خود دوستان پیگیر پرونده و مسئله من از طریق خانه سینما شده و با خانواده من در خود وزارتخانه چند جلسه را برگزار کردند. در همان زمان، قاسم خورشیدی به عنوان دستیار وزیر ارشاد در امور ویژه ارجاعی منصوب شد و رسیدگی به وضعیت هنرمندان نظیر پرونده‌ها یا ممنوع‌الکاری برخی همکاران را آغاز کرد. در همین رابطه، دوستان وارد قضیه شده و قول و قرارهای بسیاری دادند که مسئله در حال حل شدن است اما از همان زمان تا کنون، هیچ اتفاقی نیفتاده است.

این کارگردان، ادامه داد: در واقع، بیشترین نگرانی و دلخوری من، این است که شاید همان وضعیت-دوره دولت سیزدهم-در حال ادامه پیدا کردن است. نگرانی من زمانی بیشتر شد که در گزارش کنفرانس مطبوعاتی وزیر، دیدم که ایشان در بخشی از سخنان خودش اشاره کرده که ما، پیگیر وضعیت هنرمندان ممنوع‌الکار هستیم اما، قضیه برخی از آن‌ها که محکومیت قضائی دارند، فرق می‌کند.

وی، گفت: قبل از آن هم من با آقای خورشیدی صحبت کرده بودم و ایشان به من گفت که «به هر حال، شما محکوم بوده و در حال گذراندن حکم خود هستید». وقتی من این دو موضع را کنار هم می‌گذارم به این نتیجه می‌رسم که حالا به هر دلیلی که، خواه زورشان نرسیده یا هر ملاحظه دیگر، گویی مورد ما را استثنا می‌کنند. این نگاه خوشبینانه بود و از نگاه بدبینانه - که متاسفانه در کشور ما، اغلب، مترادف با واقع‌بینانه است - گویی آقایان، بیشتر پیگیر وضعیت سلبریتی‌های ممنوع‌الکار بوده که برد مطبوعاتی بیشتری داشته و معروف‌تر هستند.

میهن‌دوست، تاکید داشت: گلایه من این بوده که آقای وزیر که در هر جلسه مطبوعاتی و سخنرانی از این قضیه استفاده می‌کند که ما داریم، فلان پیگیری را می‌کنیم و بهمان کار، چرا از سوی دیگر، این را هم نمی‌گویند که هیچ اتفاقی هم نیفتاده است؟ چرا همچنان به عنوان یک رزومه که می‌توان با آن کار خبری، رسانه‌ای و تبلیغاتی کرد با ما برخورد می‌شود؟ چرا اقلا آقایان نمی‌گویند که در پی همه اقداماتی که صورت گرفته، هیچ اتفاقی نیفتاده و دست آخر هم می‌رسند به این که آن‌ها که محکومیت قضائی دارند، قضیه‌شان فرق می‌کند! ضمن اینکه اساسا، انصاف حکم می‌کند که اگر از مسئله پیگیری وضعیت هنرمندان و ادعای آن، استفاده رسانه‌ای می‌کند، وقتی به نتیجه هم نرسید، باز از همان رسانه استفاده کرده و صراحتا بگویید که ما زورمان را زدیم به نتیجه نرسید.

وی، تصریح کرد: شما! وزارت ارشاد و خانه سینما هستید. در حکم من، ذکر شده که مسئله پرونده، اساسا مسئله فیلمسازی است. آقای خانه سینما و وزارت ارشاد، شما به دنبال این باشید که این حکم صادره غلط بوده و ما به آن اعتراض داریم. مگر می‌شود - همانگونه که در حکم هم آمده - کسی به جرم فیلمسازی به سه سال زندان محکوم شود؟

میهن‌دوست، یادآور شد: نکته عجیب در پرونده من، این است که فیلمی با عنوان «دختران خیابان انقلاب» که اساسا هیچ گاه ساخته نشده و معلوم نبود که اصلا اگر ساخته می‌شد، چه محتوای نهایی داشت، مورد استناد و مبنا برای صدور حکم قرار گرفته است! این، دقیقا همان تفاوت دادسرای امنیتی مقدس با دادسرای فرهنگ و رسانه است.

وی، اضافه کرد: متاسفانه شاهد رویه‌ای در پرونده من و برخی از همکاران در خصوص رسیدگی به پرونده در دادسرای مقدس به جای دادسرای فرهنگ و رسانه بودیم که همچنان، ظاهرا ادامه داد. در حالی که هر آنچه که به حوزه فیلمسازی منتسب باشد، نمی‌تواند در دادسرای امنیتی مورد رسیدگی قرار بگیرد. چرا که اساسا در این دادسرا، تخصصی برای رسیدگی و بررسی این گونه پرونده‌ها وجود ندارد.

این کارگردان محبوس در زندان اوین، همچنین گفت: من از مسئولین قضائی، کمترین درخواست را دارم. چرا که اتفاقا برخلاف انتظار ما، همکاری بیشتری با خانواده من کرده و برخورد بدی هم نداشته‌اند. سوای این، اصلا من می‌گویم که مسئولین قضائی، تکلیف مشخصی دارند. به هر حال، یک حکمی را به درست یا غلط صادر کرده‌اند و می‌توانند از آن دفاع کنند. ضمن اینکه من می‌گویم؛ دولت قبلی، کاری با ما نداشت و ارتباط ما با آن قطع بود و تکلیف روشنی با آن داشتیم. ولی وقتی که دوستان ارتباط برقرار می‌کنند و به پدر و مادر ۸۰ ساله من امیدواری می‌دهند و باز هیچ اتفاقی نمی‌افتد، این بدتر است تا اینکه کاری با ما نداشته باشند.

وی افزود: به من می‌گویند که آقای وزیر، نامه به دادستان نوشته است. این نامه از نظر من، اصلا غلط است، چرا که در داخل آن نوشته شده که خواهشمند است که با عفو، آزادی مشروط یا مرخصی نامبرده موافقت کنید. فرض کنید که در یک نگاه اداری با مرخصی من موافقت می‌کنند و اصل مسئله هم از سرشان باز می‌شود که خب! جواب وزیر را هم دادیم.

این سینماگر باسابقه، عنوان داشت: از خانه سینما هم خواسته من این است که به جای حل موردی و مثلا بیرون آوردن من از زندان، دنبال ماجرای محتوایی حکم باشند. اگر این مسئله با کار صنفی و رویکرد جمعی حل نشود، این اتفاق مشابه موقعیت من، ممکن است که برای دیگر همکاران نیز بیفتد. من همان زمان هم گفتم که آقا! مسئله، فقط بحث پرونده نوید میهن‌دوست نیست. من ۲۰ ماه در زندان ماندم، باقی مدت حبس را هم تحمل می‌کنم، الان باید یک کار اصولی و اساسی درباره این مسئله صورت بگیرد.

وی ابراز گلایه کرد: من در زندان، رسانه‌های مکتوب را زیاد مطالعه می‌کنم. روزنامه هم‌میهن، گزارشی به مناسبت سالگرد ترور سعید حجاریان کار کرده بود که من به وقت مطالعه این گزارش، برایم خیلی جالب بود که ضارب ایشان به ده سال حبس محکوم شده است. دقت کنید! یک نفر با اسلحه در روز روشن، رئیس شورای شهر پایتخت را در مقابل شورا ترور کرده و به ۱۰ سال حبس محکوم شده و تازه، تنها یک سال از آن را در حبس می‌گذراند! یا مسئله دیگر اینکه درست، همان زمان که در شروع پرونده من در اوین بودم، ماجرای تلخ هواپیمای اوکراینی اتفاق افتاد. با من به مناسبت سالگرد این فاجعه داشتم گزارشی را می‌خواندم که خبر آمده بود که متهمین ردیف اول این پرونده، بعد از گذشت پنج سال، همه با وثیقه بیرون هستند!

میهن‌دوست، تصریح کرد: بر این اساس به نظر می‌رسد که سیستم این آلارم و پیام را به ما می‌دهد که به جای اینکه فیلمسازی کنی، اسلحه به دست بگیر یا با موشک یک هواپیما را بزن! حکمش کمتر و دیرتر اجرا می‌شود تا شمایی که فیلم ساختی و بابت آن بیش از یک دوم حکم-که اساس آن به نظر ما ناعادلانه‌ است-را نیز گذرانده‌ای. اگر چنین پیامی هم وجود دارد به هر حال از من برنمی‌آید که به کسی موشک بزنم یا علیه دیگری اسلحه در دست بگیرم.
وی در پایان نیز، عنوان داشت: در آخر این گفتگو، تشکر می‌کنم از امیر یوسفی، سینماگر دغدغه‌مندی که تنها کسی بود که دلسوزانه، آن هم از دغدغه شخصی و نه از موضع جایگاه خود در خانه سینما، پیگیر وضعیت پرونده من بود.