چرا دونالد ترامپ به گرینلند علاقه‌مند است؟

جزیره‌ی قطبی گرینلند از دیرباز برای امنیت ایالات متحده حیاتی بوده و اهمیت آن همچنان در حال افزایش است.

رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده، دونالد ترامپ، از احتمال استفاده از نیروی نظامی برای تصرف گرینلند امتناع نکرده است. با این حال، حضور نظامی آمریکا در این جزیره قطبی مدت‌هاست که بر تعداد اندک کشتی‌ها، گشت‌های سگ‌های سورتمه و هواپیمای نظارتی که توسط دانمارک - تضمین‌کننده امنیت گرینلند - به کار گرفته شده، برتری داشته است.

پایگاه فضایی پیتوفیک، که از پایان جنگ جهانی دوم در شمالی‌ترین نقطه گرینلند واقع شده، میزبان ۲۰۰ نیروی نظامی آمریکایی و ۴۵۰ نیروی دیگر و پیمانکارانی از متحدان آمریکاست. این پایگاه بخشی از سیستم هشدار زودهنگام موشکی واشنگتن است و همچنین وظیفه نظارت فضایی و فرماندهی ماهواره‌ها را بر عهده دارد.

شمالی‌ترین پایگاه ایالات متحده - که تنها حدود ۱۵۰۰ کیلومتر با قطب شمال فاصله دارد - قوی‌ترین نماد اهمیت حیاتی گرینلند برای امنیت آمریکاست. اما اهمیت ژئواستراتژیک این منطقه به احتمال زیاد با تغییرات اقلیمی و باز شدن مسیرهای تجاری جدید نزدیک به آمریکای شمالی افزایش خواهد یافت و گرینلند را به کانون رقابت‌های قطبی میان ایالات متحده، چین و روسیه تبدیل می‌کند.

میکل رونگه اولسن، پژوهشگر ارشد در مؤسسه مطالعات بین‌المللی دانمارک، می‌گوید: «برای ایالات متحده، مشکل علاقه چین و روسیه به منطقه قطب شمال است. آمریکا شروع کرده است به دیدن قطب شمال به‌عنوان منطقه‌ای برای رقابت ژئوپلیتیک. برای ایالات متحده بسیار مهم است که قدرت‌های بزرگ دیگر را از گرینلند دور نگه دارد.»

وقتی ترامپ برای اولین بار در سال ۲۰۱۹ علاقه خود به خرید گرینلند را ابراز کرد، آن را به‌عنوان «یک معامله بزرگ املاک» توصیف کرد و بر جنبه‌های اقتصادی جدایی این منطقه از دانمارک تأکید داشت. این بار اما تمرکز او تغییر کرده است. ترامپ روز سه‌شنبه گفت: «ما به گرینلند برای اهداف امنیت ملی نیاز داریم» و به لزوم بازدارندگی کشتی‌های روسی و چینی اشاره کرد.

بزرگ‌ترین جزیره غیردریایی جهان ممکن است تنها ۵۷ هزار نفر جمعیت داشته باشد، اما نقش برجسته‌ای در مسائل امنیتی دارد. این جزیره در آغاز مسیرهای شمال‌غربی و شمال‌شرقی قطب شمال قرار دارد که احتمالاً با ذوب شدن یخ‌ها بیشتر برای حمل‌ونقل تجاری باز خواهند شد و در نزدیکی مسیرهای حیاتی برای زیردریایی‌های روسی و سایر کشورها قرار دارد.

گرینلند که بخشی از خشکی آمریکای شمالی محسوب می‌شود، یک قلمرو خودمختار دانمارک است و پایتخت آن به واشنگتن دی‌سی نزدیک‌تر از کپنهاگ است.

جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی ترامپ در زمانی که او ایده خرید گرینلند را مطرح کرد، اخیراً به روزنامه «فری پرس» گفت: «گرینلند به دلایل متعدد با امنیت ما ارتباط تنگاتنگی دارد و این موضوع از جنگ جهانی دوم به‌وضوح دیده شده است.» 

بولتون افزود: «ما می‌دانیم که چینی‌ها به دنبال گسترش نفوذ خود هستند و تلاش‌های مکرری برای این منظور داشته‌اند؛ آنها می‌خواهند قدرت قطبی شوند... بنابراین، با توجه به نزدیکی جغرافیایی گرینلند به ایالات متحده... این موضوع به‌وضوح یک مسئله استراتژیک است.»

سؤال اصلی این است که آیا رویکرد تهاجمی ترامپ - که احتمالاً تهدید به اقدام نظامی علیه یکی از متحدان ناتو می‌کند - به تلاش‌های ایالات متحده برای تقویت امنیت خود در گرینلند کمک می‌کند یا مانع آن می‌شود.

لحن واکنش دانمارک به طرز شگفت‌آوری آرامش‌بخش بوده است، حتی اگر بر این نکته تأکید داشته که گرینلند فروشی نیست. لارس لوکه راسموسن، وزیر خارجه دانمارک، روز چهارشنبه اعلام کرد که آماده است با ایالات متحده در مورد «چگونگی همکاری نزدیک‌تر از آنچه اکنون انجام می‌دهیم برای تحقق جاه‌طلبی‌های آمریکایی‌ها [در قطب شمال]» گفتگو کند.

دانمارک، که حضور نظامی خود در گرینلند را به فرماندهی قطبی با تنها ۷۵ نفر محدود کرده، تلاش کرده است به ایالات متحده نشان دهد که مایل است حضور امنیتی خود را در این جزیره ارتقا دهد.

در سال ۲۰۲۱، دانمارک افزایش ۲۵۰ میلیون دلاری در قابلیت‌های نظارتی در گرینلند و جزایر فارو، یکی دیگر از قلمروهای خودمختار دانمارک، را اعلام کرد. و در شب کریسمس سال گذشته، درست پس از آنکه ترامپ بار دیگر تمایل خود به کنترل گرینلند را ابراز کرد، ترولس لوند پولسن، وزیر دفاع دانمارک، گفت که این کشور تا ۲ میلیارد دلار در کشتی‌های جدید، پهپادها، تیم‌های سگ‌های سورتمه، توسعه فرماندهی قطبی خود و تمدید یک باند فرودگاه برای پذیرش هواپیماهای F-35 در جزیره سرمایه‌گذاری خواهد کرد.

با این حال، چالش‌های مربوط به دفاع از این جزیره وسیع در سال ۲۰۲۳ آشکار شد، زمانی که یک کشتی تفریحی در سواحل شرقی گرینلند به گل نشست و چهار روز طول کشید تا اولین کشتی نجات نظامی دانمارک به محل حادثه برسد.

اولسن از مؤسسه مطالعات بین‌المللی دانمارک (DIIS) می‌گوید: «این شرایط بسیار دشواری برای دانمارک است... اما دانمارک در گرینلند نسبت به ایالات متحده بسیار  موضع همکاری داشته است. بنابراین عجیب است که ایالات متحده احساس کند به چنین اقداماتی نیاز دارد، چرا که آنها از پیش در این منطقه آزادی عمل دارند.» 

کارشناسان و مقامات گرینلندی می‌گویند بحث‌هایی در مورد افزایش حضور نظامی ایالات متحده در این جزیره قطبی، حتی احتمالاً از طریق احداث یک پایگاه دوم، مطرح بوده است. چند سال پیش، یکی از وزرای فعلی گرینلند اعلام کرد که آنها «از دیدن حضور بیشتر نیروهای دفاعی ایالات متحده در جزیره خوشحال می‌شوند» و این حضور را «اطمینان‌بخش» توصیف کرد.

تمایل گرینلند برای دستیابی به استقلال از دانمارک - که احتمالاً در انتخابات ماه آوریل امسال مطرح خواهد شد اما به دلیل چالش‌های اقتصادی هنوز فاصله زیادی تا تحقق دارد - تنها نیاز به یک تضمین‌کننده امنیتی خارجی برای دفاع از جزیره و همچنین نیاز به سرمایه‌گذاران خارجی را افزایش می‌دهد.

یکی از مقامات گرینلندی گفت: «ما نمی‌خواهیم یک قدرت استعماری جدید داشته باشیم. اما واضح است که نمی‌توانیم به‌تنهایی از خودمان دفاع کنیم - چه از نظر مالی و چه از نظر نیروی انسانی.»

بولتون پیشنهاد کرد که ترامپ بهتر است «دهانش را ببندد» و اجازه دهد مقامات واشنگتن، کپنهاگ و نوک (پایتخت گرینلند) برای شکل‌گیری یک رابطه جدید همکاری کنند. اما به نظر نمی‌رسد رئیس‌جمهور منتخب از این توصیه پیروی کند، چرا که تأکید کرده است دانمارک باید گرینلند را واگذار کند «زیرا ما به آن برای امنیت ملی نیاز داریم.»

اولسن گفت در نهایت این گرینلندی‌ها هستند که تصمیم خواهند گرفت و ترامپ باید نه تنها تهدید کند بلکه نشان دهد که ایالات متحده چه چیزی می‌تواند به آنها از نظر امنیتی ارائه دهد. او افزود: «ایالات متحده آماده است چه چیزی به گرینلند ارائه کند؟ قبل از اینکه این را ببینیم، سخت است بدانیم گرینلند چگونه عمل خواهد کرد.»

فایننشال تایمز