دورنمای روابط اروپا با ساختار جدید سوریه

اعتمادآنلاین / عماد حسینی

ین روزها سوریه شاهد موج قابل توجهی از سفرهای دیپلماتیک و رایزنی‌های سیاسی است. دیپلمات‌ها، که به احتمال زیاد افسران اطلاعاتی نیز آنها را همراهی می‌کنند، برای بررسی شرایط و یافتن جای پایی برای خود، راهی دمشق می‌شوند.

آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان، روز جمعه به همراه همتای فرانسوی خود به دمشق سفر کرد و با احمد الشرع، معروف به ابومحمد الجولانی، رهبر ساختار جدید سوریه، دیدار و گفت‌وگو کرد. با این حال، او در صفحه شخصی خود در ایکس (توییتر سابق)، عکسی با چهره‌ای اخمو منتشر کرد و نوشت: «چون به من دست نداد، من هم لبخندم را از او دریغ کردم!»

اما این توییت مانع از آن نشد که او به همراه همتای فرانسوی خود، از نقاط مختلفی همچون زندان مخوف صیدانایا بازدید نکند و بر اهمیت تحقق انتقال مسالمت‌آمیز و جامع قدرت در سوریه تاکید نورزد.

علی‌رغم آن اخم ادعایی، ظاهراً جلسات در پشت درهای بسته شرایط متفاوتی داشته و روابط بین کشورهای اروپایی و ساختار جدید سوریه به سوی گشایش پیش می‌رود.

به اعتقاد یک کارشناس عرب، شرایط این روابط دقیقاً مانند شرایط ورود وزیر خارجه آلمان به سوریه بود؛ ابتدا با جلیقه ضدگلوله و کاملاً محتاطانه پای بر باند فرودگاه دمشق گذاشت، اما به تدریج آنقدر در آنجا احساس راحتی کرد که حتی باعث معذب شدن میزبان خود نیز شد.

بیشترین توجه (حداقل رسانه‌ای) اروپایی‌ها به آینده سوریه، تحقق پیشرفت در تضمین حقوق تمامی طیف‌های سوری است تا این اتحادیه بتواند از این طریق از زیر بار مالی و اجتماعی پناهجویان این کشور رهایی پیدا کند. در همین رابطه، ظاهراً اروپا شروطی را برای گشودن کیسه کمک‌های خود به سوریه اعلام کرده است.

اتحادیه اروپا حمایت مالی خود از دولت جدید سوریه، مشارکت در بازسازی این کشور و لغو تحریم‌ها را مشروط به انتقال قدرت از شورشیان سرنگون‌کننده دولت بشار اسد به یک دولت واقعی که تمامی اقلیت‌ها نیز در آن نماینده داشته باشند، احترام به حقوق بشر، حقوق زنان و مبارزه با تروریسم و افراطی‌گری اعلام کرده است. این را ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه، که به همراه بربوک به دمشق آمده بود، اعلام کرد.

فرانسه و آلمان امروز نقش محوری در پیشبرد این برنامه و به تعبیر خودشان، توسعه روند روابط اروپا با سوریه جدید ایفا می‌کنند اما در عین حال، نگرانی از عدم امکان انتقال مسالمت‌آمیز قدرت در سوریه همچنان بر آینده این کشور سایه افکنده و پایتخت‌های اروپایی را نیز به خود مشغول داشته است.

برای گروه‌هایی که سالیان درازی است جز جنگیدن کار دیگری نداشته‌اند، درگیر شدن مجدد آسان‌تر از کت و شلوار پوشیدن خواهد بود. شاید همین امر باعث شده است تا همه کشورها، چه حامی و چه مخالف این ساختار، خواهان تقویت روند انتقال مسالمت‌آمیز قدرت در راستای منافع سوریه و ثبات و استقرار در منطقه باشند.

این دیدگاه از زبان بربوک نیز علناً اعلام شد و او در جمع خبرنگاران در دمشق بر اهمیت مشارکت تمامی ساختارهای تشکیل‌دهنده سوریه در روند بازسازی این کشور، به ویژه بازسازی ساختار حاکمیت، تاکید و در عین حال خاطرنشان کرد که اروپا از هیچ ساختار اسلامی جدیدی حمایت نخواهد کرد.

در کنار آن، اروپایی‌ها که تروریسم داعشِ صادرشده از سوریه را همچون مرگی در خیابان‌های خود به چشم دیده‌اند، این روزها از «تب» هیات تحریر الشامِ دگردیسی‌یافته و محمد الجولانی کراواتی نیز بیمناک هستند و همین امر، وزیر خارجه آلمان را بر آن داشت تا خطاب به احمد الشرع (همان جولانی سابق) اعلام کند: «اروپا کردارهای حکومت جدید سوریه را ارزیابی کرده و در شکل‌گیری اعتماد، به کردارها و اقدامات عملی توجه خواهد کرد، نه به گفتارها و ادعاها».

این سخن از دیدگاه کارشناسان به این معنی است که اروپا همچنان از گروه‌های سرنگون‌کننده بشار اسد وحشت دارد و گرچه آمریکا نام الجولانی را از لیست تروریست‌ها خارج کرده اما در ضمیر ناخودآگاه اروپا، ساختار تحت رهبری او همچنان تروریست‌های بالقوه‌ای هستند که همچنان احتمال بازگشت به شرایط قبلی خود را دارند.

گرچه اروپایی‌هایی نیز همچون بقیه کشورهای جهان به دنبال استفاده حداکثری از شرایط به‌وجودآمده در سوریه ویران‌شده بر اثر جنگ داخلی، تحریم‌ها و حملات مستمر اسرائیل هستند. بربوک به این مساله اشاره مستقیمی داشته و تاکید کرده است که امکان گشودن صفحه جدیدی از روابط بین اروپا و سوریه وجود دارد.

اگر از وحشت و نگرانی بازگشت گروه‌های افراطی بگذریم، شرایط جدید سوریه، وضعیتی برد-برد برای اروپا خواهد داشت. به تعبیری واضح‌تر، گرچه اروپا گام‌های محتاطانه‌ای را به سوی دولت جدید حاکم بر سوریه برمی‌دارد، اما این احتیاط هرگز نمی‌تواند آن اشتیاق بزرگ برای رهایی از بار سنگین پناهجویان سوری ساکن اروپا از یک‌سو و فرصت‌های وسوسه‌انگیز در سوریه ویران‌شده و تشنه سرمایه‌گذاری را پنهان کند.