دفاع هوایی روسیه هواپیمای آذربایجان را سرنگون کرد

چهار منبع آگاه در آذربایجان که در جریان تحقیقات درباره علت سقوط هواپیمای مسافری «آذربایجان‌ایرلانیز» بودند به خبرگزاری رویترز گفتند این هوایپما  توسط سیستم دفاع هوایی روسیه سرنگون شده است.

پرواز J2-8243 خطوط هوایی آذربایجان (AZAL) روز چهارشنبه ۲۵ دسامبر در نزدیکی شهر آکتائو در قزاقستان سقوط کرد. این حادثه پس از آن رخ داد که هواپیما از منطقه‌ای در روسیه که مسکو در ماه‌های اخیر از سیستم‌های دفاع هوایی برای مقابله با حملات پهپادی اوکراین استفاده کرده بود، منحرف شد. 

این جت مسافربری Embraer صدها مایل از مسیر تعیین‌شده خود که از باکو در آذربایجان به گروزنی در منطقه چچن جنوبی روسیه بود، دور شده و در آن سوی ساحل دریای خزر سقوط کرد.

در این حادثه ۳۸ نفر جان خود را از دست داده و  ۲۹ نفر از سرنشینان زنده ماندند. هواپیما ۶۷ سرنشین داشت.

یکی از منابع آذربایجانی که با تحقیقات درباره این سقوط آشناست، به رویترز گفت نتایج اولیه نشان می‌دهد که هواپیما توسط سیستم دفاع هوایی «پانتسیر-اس»(Airstrikal Pantsir-S) روسیه مورد هدف قرار گرفته و ارتباطات آن در نزدیکی گروزنی با استفاده از سیستم‌های جنگ الکترونیک مختل شده است. 

این منبع اظهار داشت: «هیچ‌کس ادعا نمی‌کند که این اقدام عمداً انجام شده است. اما با توجه به حقایق تأییدشده، باکو انتظار دارد که طرف روسی به ساقط کردن هواپیمای آذربایجانی اعتراف کند.»

به گفته این منابع، موشک در جریان فعالیت پهپادی در آسمان گروزنی به سمت پرواز ۸۴۳۲ شلیک شده و ترکش‌های آن پس از انفجار در کنار هواپیما در میانه پرواز به مسافران و خدمه اصابت کرده است.

با وجود اینکه خلبانان هواپیمای آسیب‌دیده آذال درخواست فرود اجباری در فرودگاه گروزنی کردند، اما روس‌ها اجازه فرود در این فرودگاه یا دیگر فرودگاه‌های روسیه را ندادند!

روس‌ها به خلبانان دستور دادند که مسیر خود را به سمت آکتائو در قزاقستان تغییر دهند. در طول مسیر پرواز بر فراز دریای خزر، سامانه‌های موقعیت‌یاب هواپیما نیز مختل شده بودند.

لاشه هواپیما

ویدئوهایی از محل سقوط که در شبکه‌های اجتماعی منتشر و توسط رویترز تأیید شده‌اند، نشان می‌دهند که لاشه قسمت دم هواپیما دچار آسیب‌هایی شبیه به ترکش شده است. 

شرکت امنیت هوانوردی «Osprey Flight Solutions» در هشداری به خطوط هوایی در روز چهارشنبه اعلام کرد که تصاویر لاشه و شرایط حاکم بر حریم هوایی در جنوب غربی روسیه احتمالاً نشان‌دهنده این است که هواپیما توسط نوعی آتش ضد هوایی هدف قرار گرفته است. 

این شرکت همچنین اشاره کرد که مناطق داغستان و چچن روسیه در ماه جاری توسط پهپادهای نظامی مسلح اوکراینی مورد هدف قرار گرفته‌اند و در واکنش به این حملات، سیستم‌های دفاع هوایی روسیه فعال شده‌اند. 

در همان روز چهارشنبه، وزارت دفاع روسیه اعلام کرده بود که ۵۹ پهپاد اوکراینی در چندین منطقه سرنگون شده‌اند. 

گزارش شده که برخی از این پهپادها در حریم هوایی بسته بر فراز مناطق مرزی با اوکراین، از جمله دریای آزوف، سرنگون شده‌اند. همچنین گفته شده که عملیات پرواز در فرودگاه کازان روسیه به طور موقت به دلیل این فعالیت‌ها متوقف شده است. 

علاوه بر این، داده‌های ردیابی پرواز «ADS-B» که به صورت عمومی در دسترس است، نشان می‌دهند که هواپیما در طول پرواز خود بر فراز جنوب غربی روسیه با اختلالات «جی‌پی‌اس» مواجه بوده است. 

در بروکسل، ناتو خواستار تحقیق کامل در مورد علت سقوط هواپیما شد. 

سخنگوی ناتو، فراح دکلله، در شبکه اجتماعی ایکس گفت: «افکار و دعاهای ما با خانواده‌ها و قربانیان پرواز J2-8243 خطوط هوایی آذربایجان است.» 

او افزود: «ما برای مجروحان این حادثه آرزوی بهبودی سریع داریم و خواستار تحقیق کامل هستیم.» 

رئیس مجلس سنای قزاقستان نیز پیش‌تر در روز پنجشنبه اعلام کرده بود که علت سقوط هواپیما هنوز مشخص نشده است. 

یک بازمانده سانحه: هنگام تلاش برای فرود در چچن انفجاری رخ داد

طبق یک نوار صوتی که توسط کانال تلویزیونی روسی آرتی منتشر شده، یک بازمانده سانحه هوایی روز چهارشنبه خطوط هوایی آذربایجان گفت که خلبانان هواپیما سه بار تلاش کردند در گروزنی فرود آیند و پس از آن انفجاری در خارج از هواپیما رخ داد.

صبحان‌کول رحیموف گفت که در سومین تلاش برای فرود چیزی منفجر شد و هنگامی که به دنبال جلیقه نجات خود بود، متوجه سوراخی در آن شد که ناشی از ترکش بود.

او همچنین گفت که پس از انفجار توسط ترکش‌ها مورد اصابت قرار گرفت.

او تلاش‌های چندباره هواپیما برای فرود را اینگونه بازگو کرد: «هواپیما ... در حال فرود بود و سپس ناگهان شروع به افزایش ارتفاع کرد. در این لحظه بیدار شدم و متوجه شدم که هواپیما در تلاش اول خود قادر به فرود نشده. سپس بالای ابرها قرار گرفت. در زیر مه بود، مه سنگین، می‌توانستید مه سنگین را احساس کنید. هواپیما دور زد و تلاش کرد برای بار دوم فرود آید.»

او افزود: «به نظرم دو بار تلاش شد. بار سوم، چیزی منفجر شد. انفجاری رخ داد.»

رحیموف در پاسخ به این سوال که آیا انفجار در داخل هواپیما رخ داده است، گفت که در خارج بوده و بخشی از پوشش هواپیما را جدا کرده است.

او گفت: «کارشناسان، متخصصان ارزیابی‌های خود را ارائه خواهند داد، اما انفجاری رخ داده است. مطمئناً انفجاری رخ داده است. همه صدای انفجار را شنیدند. به دنبال جلیقه نجات خود رفتم، فکر کردم - هرگز نمی‌دانید کجا قرار است فرود بیاییم، بهتر است جلیقه نجات خود را بپوشم. آن را برداشتم، ببینید - این سوراخ در جلیقه، ناشی از ترکش است.”

او گفت که پس از انفجار، ترکش‌ها از کنار پاهایش گذشتند و از جلیقه نجات عبور کردند و حتی عکسی از این موضوع گرفت.

او گفت: «متخصصان باید آن را تحلیل و نتیجه گیری کنند، تصمیم بگیرند چه اتفاقی افتاده است.»

اظهارات دوست دختر یک بازمانده دیگر

هم‌چنین دوست دختر زائور مامدوف، یکی دیگر از بازماندگان سقوط هواپیما، پیامک‌های زمان سقوط را با رسانه روسی «رئادوکا» به اشتراک گذاشت.

زائور مامدوف در پیامک‌ها می‌گوید که هواپیما در حال سقوط است و پس از وقوع آن، می‌گوید که جان سالم به در برده است.

زائور با جراحات نامشخص به بیمارستان منتقل شد و در تدارک انتقال او به روسیه هستند.

دوست دخترش گفت: “بدن زائور پر از کبودی است، اما هوشیار است.”

مامدوف در گفتگو با آرتی (راشا تودی) گفت که “مسافران منتظر مرگ خود بودند” و سپس هواپیما شروع به سقوط کرد و “همینطور هم شد، نیمی از هواپیما از هم جدا شد” که مطابق با تصاویر محل سقوط است.

روز چهارشنبه یک پرواز خطوط هوایی آذربایجان با ۶۷ نفر سرنشین که از باکو، پایتخت آذربایجان به گروزنی سفر می کرد، در نزدیکی شهر آکتائو در قزاقستان سقوط کرد.

مقامات قزاقستان گفتند که در این سانحه ۳۸ نفر جان باختند و ۲۹ نفر جان سالم به در بردند.

پس از این سانحه، روز پنجشنبه در آذربایجان به عنوان روز عزای ملی اعلام شد.