هشدار علنی حاکمان جدید سوریه به ایران

اسعد حسن الشیبانی، وزیر امور خارجه جدید سوریه، دوشنبه پنج دی، به جمهوری اسلامی هشدار داد که از ایجاد و گسترش هرج‌ومرج در سوریه خودداری کند. این صریح‌ترین هشدار علنی حاکمان جدید سوریه، از هنگام سقوط بشار اسد، به جمهوری اسلامی و رویکرد تهران در قبال تحولات سوریه است.

احمد الشرع، رهبر گروه تحریر شام که اکنون قدرت را در سوریه در دست دارد، پیش از این چند بار از عملکرد جمهوری اسلامی در این کشور انتقاد کرده بود و حضور نظامی جمهوری اسلامی و گروه‌های نیابتی‌اش برای دفاع از حکومت بشار اسد را عامل کشته و آواره شدن میلیون‌ها شهروند سوری دانسته بود.

اما این اولین بار است که مقامات جدید سوریه آشکارا به اظهارات علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، و دیگر مقامات حکومت ایران در مخالفت با گروه تحریر شام و تحولات جاری در سوریه واکنش نشان می‌دهند.

اسعد حسن الشیبانی در پست خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:«ایران باید به اراده مردم سوریه و حاکمیت و امنیت این کشور احترام بگذارد. ما به آنها هشدار می‌دهیم که از ایجاد هرج‌ومرج در سوریه خودداری کنند و همچنین آنها را مسئول پیامدهای اظهارات اخیرشان می‌دانیم.»

علی خامنه‌ای روز یکشنبه دوم دی ماه، در یک سخنرانی در جمع مداحان گفت:« پیش‌بینی می‌کنیم مجموعه‌ای قوی و شرافتمند در سوریه نیز سربرآورد چرا که امروز جوانان سوری چیزی برای از دست دادن ندارند و مدرسه، دانشگاه، خانه و خیابان آنها ناامن است بنابراین باید با قوت اراده در مقابل طراحان و مجریان ناامنی بایستند و بر آنها فائق آیند.»

او پیشتر نیز در یک سخنرانی در روز ۲۱ آذر گفته بود:‌«همه بدانند قضایا این‌گونه باقی نخواهد ماند که گروهی بیایند در دمشق و به خانه‌های مردم تعرض کنند و رژیم صهیونی هم با بمباران و توپ و تانک پیشروی کند. قطعاً جوانان غیور سوری به‌پا خواهند خاست و با ایستادگی و حتی دادن تلفات، به این وضع فائق خواهند آمد، همچنان‌که جوانان غیور عراق پس از اشغال آن به دست آمریکا، با کمک و سازمان‌دهی و فرماندهی شهید عزیز ما (قاسم سلیمانی) توانستند دشمن را از خانه و خیابان‌های خود بیرون کنند. البته این کار در سوریه ممکن است زمان طولانی ببرد اما نتیجه، حتمی و قطعی است.»

در مقابل احمد الشرع بدون آنکه به آینده روابط دمشق و تهران اشاره کند، چند بار به انتقاد از عملکرد جمهوری اسلامی و حضور نظامی‌اش در سوریه پرداخت و از جمله در مصاحبه‌ای با روزنامه الشرق الاوسط که ۳۰ آذر ۱۴۰۳ منتشر شد، گفت که مخالفان با ساقط کردن حکومت بشار اسد، پروژه جمهوری اسلامی در منطقه را ۴۰ سال به عقب بازگرداندند.

او گفت سوریه در زمان اسد «به سکویی برای ایران تبدیل شده بود تا پایتخت‌های کلیدی عربی را تحت کنترل خود درآورد، جنگ‌ها را گسترش دهد و با مواد مخدری مانند کپتاگون خلیج فارس را بی‌ثبات کند.»

الشرع افزود: «ما با حذف شبه‌نظامیان ایرانی و بستن راه نفوذ ایران در سوریه، به منافع منطقه خدمت کرده‌ایم و آنچه را که دیپلماسی و فشار خارجی نتوانست محقق کند، با کمترین تلفات به دست آورده‌ایم.»

او روز سوم دی ماه نیز در دیدار با ولید جنبلاط، رهبر دروزی‌های لبنان، گفت: «شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران باعث تفرقه میان سوری‌ها شده بودند و حضور آن‌ها در سوریه مایه نگرانی برای همه بود.»

در پی سخنرانی‌های علی خامنه‌ای، دیگر مقامات نظامی و همچنین رسانه‌های وابسته به حکومت در ایران بر شدت حملات خود به تحولات جاری در سوریه و در راس آنان گروه تحریر شام و احمد الشرع، مشهور به ابو محمد الجولانی، افزودند تا آنجا که او را «یهودی و وابسته به اسرائیل» خواندند.

در حالی که پس از سقوط بشار اسد، آمریکا و کشورهای اروپایی و کشورهای منطقه به‌سرعت هیات‌هایی دیپلماتیک به دمشق اعزام کردند تا با حاکمان جدید در این کشور دیدار و گفت‌وگو و برخی کشورهای مانند ترکیه و فرانسه سفارت‌خانه‌های خود در سوریه را بازگشودند، مقامات وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی تایید کرده‌اند که هیچ ارتباط مستقیمی با دمشق ندارند.

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، روز سوم دی ماه در یک نشست خبری گفت که جمهوری اسلامی همچنان نتوانسته کانال ارتباط مستقیمی برای ارتباط با حاکمان جدید سوریه برقرار کند.

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز روز چهارم دی ماه، در سخنانی متناقض با اظهارات علی خامنه‌ای، درباره بازگشایی احتمالی سفارت جمهوری اسلامی در دمشق گفت:«رویکرد ما دیپلماتیک است و هم ما و آنان آمادگی داریم و در حال رایزنی‌های دیپلماتیک برای بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور هستیم.»

سفارت جمهوری اسلامی در دمشق، تنها مکان دیپلماتیک در سوریه بود که روز ۱۸ آذرماه و با فرار بشار اسد به روسیه مورد حمله نیروهای شورشی قرار گرفت.

هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، که اکنون به بزرگ‌ترین حامی حاکمان جدید سوریه بدل شده است، پیشتر در اظهاراتی گفته بود که جمهوری اسلامی از تحولات سوریه درس خواهد گرفت.

باربارا لیف، معاون وزارت خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک پس از سفر به سوریه و دیدار با احمد الشرع به ایران‌اینترنشنال گفت:«اگر بخواهم بر اساس شرایط امروز قضاوت کنم، ایران هیچ نقشی [در آینده سوریه] نخواهد داشت و نباید هم داشته باشد. به‌صراحت بگویم، جمهوری اسلامی طی دهه‌ها رفتار و حضوری بسیار استثماری و مخرب در سوریه داشته است.»

او افزود: «در طول جنگ، ایران نیروهای شبه‌نظامی خارجی، نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نیروهای حزب‌الله و دیگران را [در سوریه] مستقر کرد و واقعا به مردم سوریه ظلم کرد و آنان را به‌شدت مورد ستم قرار داد. بنابراین برای من دشوار است تصور کنم که ایران نقشی در آینده این کشور داشته باشد.»

ایران اینترنشنال