نگاهی به توانمندی‌های هوایی ایران و اسرائیل

از خبرگزاری رویترز

نگاهی به نیروهای هوایی و سامانه‌های دفاعی هوایی دو کشور متخاصم، همزمان با تشدید تنش‌ها

اسرائیل روز شنبه به پایگاه‌های نظامی ایران حمله کرد و اعلام داشت که این حملات در پاسخ به حمله موشکی گسترده تهران به اسرائیل در تاریخ اول اکتبر صورت گرفته است، و این اقدام نشانه‌ای از تشدید درگیری بین این دو رقیب خاورمیانه‌ای است.

ارتش اسرائیل اعلام کرد که حملات خود را به پایان رسانده و اهداف مورد نظر را محقق ساخته است و هشدار داد که ایران نباید پاسخی دهد. در همین حال، یک خبرگزاری نیمه‌ رسمی ایران وعده “واکنش متناسب” به این اقدام اسرائیل را داد.

در ادامه به بررسی نیروی هوایی و سامانه‌های دفاع هوایی هر دو کشور پرداخته شده است:

ایران

نیروی هوایی ایران ۳۷ هزار نیرو دارد، اما به گفته مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک(IISS) در لندن، دهه‌ها تحریم‌های بین‌المللی تا حد زیادی این کشور را از دستیابی به تجهیزات نظامی پیشرفته محروم کرده است.

نیروی هوایی ایران تعداد محدودی هواپیمای تهاجمی فعال دارد که شامل جنگنده‌های روسی و مدل‌های قدیمی آمریکایی است که قبل از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ خریداری شده‌اند.

به گفته IISS، جمهوری اسلامی ایران یک اسکادران از جنگنده‌های F-4 و F-5، یک اسکادران از جنگنده‌های سوخو-۲۴ ساخت روسیه و تعدادی میگ-۲۹، اف-۷ و اف-۱۴ دارد.

ایران همچنین دارای پهپادهایی است که برای حمله و انفجار در اهداف طراحی شده‌اند. تحلیلگران تخمین می‌زنند که ایران هزاران پهپاد در اختیار دارد. علاوه بر این، گفته می‌شود که ایران بیش از ۳۵۰۰ موشک سطح‌به‌سطح در اختیار دارد که برخی از آنها کلاهک‌های نیم‌تنی حمل می‌کنند، اگرچه تعداد موشک‌هایی که به اسرائیل می‌رسند ممکن است کمتر باشد.

فرمانده نیروی هوایی ایران در آوریل اعلام کرد که سوخو-۲۴‌ها در “بهترین وضعیت آمادگی” برای مقابله با هرگونه حمله احتمالی اسرائیل هستند، اما وابستگی ایران به سوخو-۲۴، که در دهه ۱۹۶۰ میلادی ساخته شده است، ضعف نسبی نیروی هوایی آن را نشان می‌دهد.

در دفاع، ایران بر ترکیبی از سامانه‌های موشکی زمین‌به‌هوا و سامانه‌های دفاع هوایی تولید داخل و روسی تکیه دارد.

ایران در سال ۲۰۱۶ سامانه ضدهوایی اس-۳۰۰ را از روسیه دریافت کرد. این سامانه موشکی برد بلند می‌تواند اهداف متعدد، از جمله هواپیماها و موشک‌های بالستیک را همزمان مورد هدف قرار دهد.

تهران همچنین سامانه موشکی زمین‌به‌هوای بومی باور-۳۷۳ و سامانه‌های دفاعی صیاد و رعد را در اختیار دارد.

در آوریل، خبرگزاری نیمه رسمی ایرانی ایسنا، تصویری از ۹ موشک ایرانی منتشر کرد که می‌توانند به اسرائیل برسند. این موشک‌ها شامل “سجیل” با سرعت بیش از ۱۷,۰۰۰ کیلومتر بر ساعت و برد ۲,۵۰۰ کیلومتر، “خیبر” با برد ۲,۰۰۰ کیلومتر، و “حاج قاسم” با برد ۱,۴۰۰ کیلومتر می‌شوند.

براساس گزارش سال ۲۰۲۳ بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، ایران همچنان به توسعه انبارهای موشکی زیرزمینی، همراه با سامانه‌های حمل و شلیک، و همچنین مراکز تولید و ذخیره‌سازی موشک زیرزمینی ادامه می‌دهد. ایران در ژوئن ۲۰۲۰ اولین موشک بالستیک زیرزمینی خود را شلیک کرد.

گزارش این بنیاد می‌افزاید: “سال‌ها مهندسی معکوس موشک‌ها و تولید کلاس‌های مختلف موشکی همچنین به ایران در طراحی بدنه‌های کشیده‌تر و استفاده از مواد سبک‌تر ترکیبی برای افزایش برد موشک‌ها آموزش داده است.”

اسرائیل

اسرائیل دارای نیروی هوایی پیشرفته و تأمین شده از سوی آمریکا است و صدها جنگنده چندمنظوره اف-۱۵، اف-۱۶ و اف-۳۵ را در اختیار دارد. این جنگنده‌ها در آوریل، هنگام حمله مستقیم جمهوری اسلامی با پهپادهای انفجاری و موشک به اسرائیل، در سرنگونی پهپادهای ایرانی نقش داشتند.

نیروی هوایی اسرائیل فاقد بمب‌افکن‌های دوربرد است، اما ناوگان کوچکی از بوئینگ ۷۰۷ بازطراحی شده به عنوان تانکر سوخت‌رسان، به جنگنده‌های اسرائیلی امکان می‌دهد تا برای عملیات هدفمند به ایران دسترسی داشته باشند.

نیروی هوایی اسرائیل توانایی خود در حمله به اهداف دوربرد را در ژوئیه نشان داد، زمانی که جنگنده‌هایش در پاسخ به حمله پهپادی حوثی‌ها به تل‌آویو، مناطقی نزدیک بندر حدیده در یمن را هدف قرار دادند.

اسرائیل که از پیشگامان فناوری پهپاد است، پهپادهای هِرون را در اختیار دارد که قادر به پرواز بیش از ۳۰ ساعت بوده و برای عملیات‌های دوربرد مناسب هستند. مهمات سرگردان دیلیلا اسرائیل نیز با برد تقریبی ۲۵۰ کیلومتر به طور محدود قابل استفاده در منطقه خلیج فارس است، اما نیروی هوایی می‌تواند با نزدیک‌تر کردن این مهمات به مرزهای ایران این فاصله را جبران کند.

به‌طور گسترده گمان می‌رود اسرائیل موشک‌های سطح‌به‌سطح دوربرد توسعه داده باشد، اما این موضوع را تایید یا رد نمی‌کند.

سامانه دفاع هوایی چندلایه‌ای که اسرائیل با کمک آمریکا پس از جنگ خلیج فارس ۱۹۹۱ توسعه داده، به این کشور گزینه‌های متعددی برای سرنگونی پهپادها و موشک‌های دوربرد ایرانی می‌دهد.

بالاترین سطح این سامانه، آرو-۳ است که موشک‌های بالستیک را در فضا رهگیری می‌کند. مدل پیشین آن، آرو-۲، در ارتفاعات پایین‌تر عمل می‌کند. سامانه میان‌برد فلاخن داوود با موشک‌های بالستیک و کروز مقابله می‌کند، و گنبد آهنین برد کوتاه، راکت‌ها و خمپاره‌هایی را که گروه‌های مورد حمایت ایران در غزه و لبنان استفاده می‌کنند، رهگیری می‌کند. البته این سامانه‌ها نیز در صورت نیاز، قادر به رهگیری موشک‌های قدرتمندتر نیز هستند.

سامانه‌های دفاعی اسرائیل به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند با سامانه‌های رهگیری آمریکا در منطقه همکاری کرده و دفاع ائتلافی قدرتمندی ایجاد کنند.