پیانیست مخالف پوتین در اثر اعتصاب غذا جان باخت

الیزاوتا فوخت / بی‌بی‌سی روسی

در حالی که واشنگتن در حال مذاکره برای بزرگترین مبادله زندانیان با مسکو از زمان جنگ سرد بود، پاول کوشنیر، پیانیست زندانی، در سکوت جان می‌داد.

این موسیقیدان کلاسیک که بارها از حمله روسیه به اوکراین انتقاد کرده بود، کمی پس از دستگیری در ماه مه، اعتصاب غذای خود را آغاز کرد و بعد از مدتی حتی از نوشیدن آب هم خودداری کرد.

او به آرامی و به دور از پوشش رسانه‌‌ها در روز ۲۸ ژوئیه جان سپرد؛ تنها چهار روز پیش از آن که گروهی از زندانیان مشهورتر، با جاسوس‌ها، ماموران مخفی و قاتلان وابسته به کرملین که در غرب زندانی بودند، مبادله شوند.

پس از مرگ تنها ۱۱ نفر در مراسم سوزاندن جسدش حاضر بودند. او در ۳۹ سالگی در بازداشت و در انتظار محاکمه در شهر بیروبیجان، در منطقه خاور دور روسیه درگذشت.

سوتلانا کاورزینا، سیاستمدار مستقل در سیبری، گفت که هیچ‌کس تلاش نکرده بود تا او را از قربانی کردن خودش منصرف کند، چون کسی نمی‌دانست چه اتفاقی در حال رخ دادن است.

خانم کاورزینا در پیام‌رسان تلگرام نوشت: «ما نتوانستیم برایش وکیل بفرستیم - ما نمی‌دانستیم که او تنها بود.»

«مولدر، عامل خارجی»

کانال یوتیوبی که کوشنیر در آن تنها چهار ویدیوی ضد جنگ منتشر کرده بود، هنگام بازداشتش فقط پنج مشترک داشت.

پست‌های او با نام «مولدر، عامل خارجی» منتشر می‌شد که اشاره‌ای بود به یکی از شخصیت‌های اصلی سریال آمریکایی «پرونده‌های ایکس» که در دهه ۱۹۹۰ در روسیه محبوب بود. این عبارت همچنین به قانونی در روسیه اشاره دارد که به افراد مظنون به فعالیت‌های سیاسی برچسب «عامل خارجی» می‌زند. در یکی از کلیپ‌ها، کوشنیر با یک نشان اف‌بی‌آی ظاهر می‌شود که خودش روی کاغذ کشیده است.

آخرین ویدیوی او در ماه ژانویه، به کشتار سال ۲۰۲۲ غیرنظامیان به دست نیروهای روسیه در منطقه بوچا در حومه کی‌یف، پرداخته بود.

چند ماه بعد، یک کانال تلگرامی نزدیک به سرویس‌های مخفی به نام «گزارش‌های عملیاتی»، ویدیویی منتشر کرد که در آن مردانی نقاب‌دار کوشنیر را به داخل یک ون سفید می‌برند.

در این ویدیو گفته شد که یک پرونده کیفری علیه او باز شده و او به تحریک افکار عمومی برای انجام فعالیت‌های تروریستی متهم شده است، جرمی که تا هفت سال مجازات زندان دارد.

پس از آن تا روز دوم اوت دیگر هیچ خبری از او منتشر نشد. در آن روز اولگا رومانوا، فعال حقوق بشر، و اولگا شکریگونوا، دوست پیانیست کوشنیر، خبر مرگ او را در مقاله‌ای در سایت خبری «وُت تاک» فاش کردند.

ایرینا لوینا، مادر ۷۹ ساله او هم بعدا تایید کرد که پسرش مرده است.

«چرخ‌دنده‌ای که جا نمی‌افتاد»

کوشنیر در تامبوف، در مرکز روسیه به دنیا آمد؛ جایی که پدرش میخائیل یک پیانیست و مربی موسیقی بود و مادرش معلم یک مدرسه موسیقی.

او از دو سالگی نواختن پیانو را آغاز کرد و در ۱۷ سالگی کنسرت دو ساعت و نیمه فوق‌العاده‌ای اجرا کرد که شامل ۲۴ پیش‌ درآمد و فوگ از دیمیتری شوستاکوویچ، آهنگساز کلاسیک بود.

در همان سال، او به کنسرواتوار مسکو راه یافت. همکلاسی‌اش جولیا ورتمن می‌گوید که او «تصویری مخالف‌خوان» از خود به نمایش می‌گذاشت: با کت کهنه و لباس‌های سیاه، و یک بطری نیم لیتری ودکا که از جیبش بیرون زده بود.

در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۰۵، وقتی از او پرسیدند کدام آهنگ را هرگز اجرا نمی‌کند، پاسخ داد: «سرود ملی روسیه».

شکریگونوا می‌گوید کوشنیر بعد از فارغ‌التحصیلی عمدا شغل‌هایی در شهرهای کوچک‌تر انتخاب می‌کرد، چون باور داشت که خارج از مسکو آزادی هنری و شخصی بیشتری خواهد داشت.

او به یکاترینبورگ نقل مکان کرد، سپس به کورسک رفت، و سه سال هم در کورگان، شهری در شرق کوه‌های اورال، زندگی کرد تا این که در سال ۲۰۲۲ شغل خود را در ارکستر فیلارمونیک آنجا از دست داد.

شکریگونوا دقیقا نمی‌داند دلیل اخراج او چه بود، اما می‌گوید: «مثل چرخ‌دنده‌ای بود که به هیچ ماشینی نمی‌خورد، و از دوران کودکی‌اش هم همین‌طور بود».

پس از چهار ماه بیکاری، او به عنوان تک‌نواز در ارکستر سمفونی بیروبیجان مشغول به کار شد. او در مصاحبه‌ای به تلویزیون محلی گفت: «اگر زندانی نشوم، به ارتش اعزام نشوم یا اخراجم نکنند، امیدوارم که ۱۲ سال آینده را با شما باشم».

«این کار را برای هدفی انجام می‌دهم»

کوشنیر اوقات فراغت خود را به اعتراض علیه جنگ می‌گذراند.

در ایمیل‌هایی به دوستانش، او توضیح می‌داد که شب‌ها پوسترهایی را در بیروبیجان نصب می‌کند که در آنها به شدت از فراخوان نیرو برای ارتش انتقاد شده و ولادیمیر پوتین را فاشیست خطاب می‌کند.

او همزمان اعتصاب غذاهای خود را آغاز کرد: ابتدا به مدت ۲۰ روز در بهار ۲۰۲۳ و سپس سه ماه دیگر در همان سال.

شکریگونوا می‌گوید کوشنیر از خطراتی که خود را در معرض آن قرار می‌داد، آگاه بود.

او می‌گوید «این اعتراضی بود که او به تنهایی انجام می‌داد. اقدامی از طرف کسی که نمی‌دانست چه کار دیگری می‌تواند انجام دهد».

شکریگونوا سعی کرد کوشنیر را قانع کند که روسیه را ترک کند یا حداقل در برلین، که خود او اکنون در آنجا زندگی می‌کند، اجرا کند. اما آنها هرگز نتوانستند این سفر را هماهنگ کنند.

اواخر ماه مارس، کوشنیر برای آخرین بار با شکریگونوا صحبت کرد و به او گفت که احساس می‌کند تحت نظر است و «یک نفر را مدام می‌بیند».

کوشنیر گفته بود «هر چه پیش بیاید، بیاید. من این کار را برای هدفی انجام می‌دهم».

«مثل یک اسکلت»

در بایگانی دادگاه شهر بیروبیجان هیچ اطلاعاتی درباره پرونده کیفری علیه او وجود ندارد، اگرچه پرونده‌ای غیرکیفری به اتهام «اخلال‌گری جزئی» در تاریخ ۲۰ ژوئن ثبت شده است.

اسناد نشان می‌دهد که روز ۱۹ ژوئیه، کوشنیر به مبلغی نامعلوم جریمه شده، اما مشخص نیست که آیا در جلسه دادگاه حضور داشته است یا نه.

سپس دادگاه نسخه‌ای از حکم را برای او ارسال کرده، اما این نامه در ۳۰ ژوئیه با یادداشت «امکان تحویل نبود» برگشت خورده است.

البته در آن زمان کوشنیر مرده بود.

سایت خبری مستقل مدیازونا با فردی که او را پیش از مرگ دیده بود، صحبت کرده است.

آن فرد او را «مثل یک اسکلت» توصیف کرده که تا اواسط ژوئیه به سختی می‌توانست راه برود و «در وضعیت بسیار بدی» بود.

علت رسمی مرگ کوشنیر «کاردیومیوپاتی اتساعی و نارسایی قلبی» اعلام شد.

اف‌اس‌بی (سرویس امنیت فدرال روسیه) و دادگاه بیروبیجان به درخواست بی‌بی‌سی برای اظهار نظر پاسخ ندادند. واسیلی میخایلنکو، رئیس منطقه‌ای خدمات زندان‌های روسیه، به مدیازونا گفت که چیزی درباره این پرونده نمی‌داند.

«او می‌دانست تا پایان راه خواهد رفت»

پس از مرگ کوشنیر، مادرش به یک رسانه مستقل دیگر به نام اوکنا گفت که او تلاش کرده بود پسرش را قانع کند، اما موفق نشده بود.

«من قطعا می‌خواستم که او آرامش بیشتری در رفتارش داشته باشد و از سیاست به طور کامل دوری کند».

«خیلی متاسفم که او زندگی‌اش را، ظاهرا برای هیچ، از دست داد».

اما شکریگونوا مخالف است و می‌گوید که کوشنیر از همان ابتدا می‌دانست که جان خود را به خطر می‌اندازد تا بتواند دیدگاه‌های ضد جنگش را بیان کند.

شکریگونوا اضافه می‌کند: «او فهمیده بود که ممکن است راه دیگری وجود داشته باشد. اما زمانی که متوجه این موضوع شد، دیگر راه برگشتی در کار نبود. او می‌دانست که تا پایان راه خواهد رفت، بنابراین تلاشش بی‌ثمر نماند».

مرگ کوشنیر توجه بیشتری را به او جلب کرد تا تمام دوران زندگی‌اش.

کتابی که او سال ۲۰۱۴ نوشته بود، به سرعت در آلمان تجدید چاپ شد. گریس چاتو، عضو گروه موسیقی الکترونیک «کلین بندیت» که در کنسرواتوار مسکو با کوشنیر تحصیل کرده بود، ادای احترامی پراحساس برای دوست «مهربان و شوخ‌طبع» خود در اینستاگرام نوشت. ۲۲ موسیقیدان برجسته کلاسیک از جمله دانیل بارنبویم، سایمون رتل و مارتا آرگریچ، نامه‌ای سرگشاده نوشتند تا از«هنرمند برجسته‌ای» یاد کنند که هرگز او را ندیده بودند.

در حالی که کانال یوتیوب کوشنیر در دوران زندگی‌اش تعداد انگشت‌شماری مشترک داشت، پربیینده‌ترین کلیپ او اکنون بیش از ۲۲هزار بار دیده شده است.