انجمن ایران‌شناسی فرانسه در تهران تعطیل شد

وزارت خارجه جمهوری اسلامی صبح پنجشنبه در یک بیانیه اعلام کرد که در واکنش به انتشار کاریکاتورهای علی خامنه‌ای در یک نشریه طنز فرانسوی، «ضمن بازنگری در مناسبات فرهنگی با فرانسه و بررسی امکان امکان ادامه فعالیت فرهنگی فرانسه در ایران، در گام نخست فعالیت انجمن ایران‌شناسی‌ فرانسه در ایران را تعطیل می‌کند.»

انجمن ایران‌شناسی‌ فرانسه ۷۵ سال پیش با مشارکت اندیشمندانی مانند هانری کربن و غیره تاسیس شد و زیر نظر سفارت فرانسه در ایران قرار دارد. این انجمن دارای کتابخانه‌ای شامل کتاب‌های نفیس و کمیاب است.

نشریه جنجالی شارلی ابدو شماره ویژه‌ای منتشر کرده که به ایران اختصاص یافته و در آن ۳۵ کاریکاتور برگزیده با موضوع رهبر جمهوری اسلامی را معرفی کرده است. وزارت خارجه ایران این را محکوم کرده و سفیر فرانسه در تهران را احضار کرد.

شارلی ابدو و «زدن ملاها» با کاریکاتور

نشریه جنجالی شارلی ابدو شماره ویژه‌ای منتشر کرده که به ایران اختصاص یافته و در آن ۳۵ کاریکاتور برگزیده با موضوع رهبر جمهوری اسلامی را معرفی کرده است. وزارت خارجه ایران این را محکوم کرده است.

به گزارش بی‌بی‌سی، این ویژه‌نامه که چهارشنبه چهارم ژانویه منتشر شد اولین شماره این نشریه هفتگی طنز و هجو سیاسی فرانسوی در سال ۲۰۲۳ است.

شارلی ابدو روی جلد خود کاریکاتوری منتشر کرده با این شرح که «ملاها، برگردید به همان جایی که از آن آمده‌اید» و عنوان این شماره را هم «کاریکاتوریست‌ها ملاها را می‌زنند» انتخاب کرده است.

شارلی ابدو تقریبا یک ماه پیش یک مسابقه بین‌المللی برای «تمام کاریکاتوریست‌ها و کارتونیست‌های حرفه‌ای رسانه‌ها در هر سنی» اعلام کرد با مضمون «رهبر جمهوری اسلامی ایران» با این توضیح:

«علی خامنه‌ای نماد قدرت مذهبی متعصب، واپس‌گرا و کوته‌بین است و فقط رهبر کسانی است که واقعا می‌خواهند از او فرمانبرداری کنند.»

«کاریکاتوریست‌ها و کارتونیست‌ها باید از مردم ایران که برای آزادی می‌جنگند حمایت کنند، با تمسخر این رهبر مذهبی که متعلق به عصر دیگری است و سپردن او به فراموشخانه تاریخ.»

«آرمان سیاسی آیت‌الله خمینی برای ایجاد یک جمهوری اسلامی به پایان رسیده و نمایانگر بیهودگی تلاش برای اداره یک جامعه مدرن بر اساس احکام مذهبی است.»

۳۵ کاریکاتور برگزیده از بین سیصد کاریکاتوری انتحاب شدند که از کشورهای مختلف دنیا در این مسابقه شرکت کردند که جایزه و رده‌بندی نداشت.

شارلی ابدو در انتشار این شماره با کاریکاتورهای برگزیده چنین نوشت: «این راهی است برای نشان دادن حمایت‌مان از مردان و زنان ایرانی که از آزادی‌های خود در مقابل یک حاکمیت مذهبی دفاع می‌کنند که از سال ۱۹۷۹ آنها را سرکوب کرده است.»

«این همچنین راهی است برای یادآوری دلایلی که کاریکاتوریست‌ها و سردبیرهای شارلی هشت سال پیش ترور شدند که متاسفانه همچنان مصداق دارد. آنها که از تن دادن به احکام مذهبی سر باز بزنند، با این خطر مواجهند که بهایش را با جانشان بپردازند.»

این شماره دو روز پیش از سالگرد حمله به دفتر این نشریه منتشر شد. هشت سال قبل، دو برادر با فریاد الله اکبر به دفتر این نشریه در پاریس حمله کردند و ۱۲ نفر را کشتند و یازده نفر را زخمی کردند. هشت کشته و دو زخمی کاریکاتوریست‌ها و نویسندگان شارلی ابدو بودند. سعید و شریف کواچی دو روز بعد در تعقیب پلیس کشته شدند.

حمله به شارلی ابدو باعث چند روز تظاهرات بزرگ در شهرهای فرانسه و بسیاری کشورهای دیگر شد و شعار معروف «من هم شارلی ابدو هستم»، هفت روز بعد از آن حمله، روی جلد شماره جدید نقش بست که کار کاریکاتوریست‌ها و نویسندگانی بود که زنده و سالم بودند.

ویژه‌نامه

در شماره ویژه شارلی ابدو جز کاریکاتورها، مطالبی هم از جنبه‌های گوناگون با محوریت ایران و اعتراض‌های کنونی منتشر شده است.

یکی از آنها «نویسنده بودن در ایران» نام دارد که به موضوع فشار بر نویسندگان در ایران پرداخته و اینکه از شروع اعتراض‌های کنونی «بیش از سی نویسنده و شاعر» بازداشت شده‌اند. در این مطلب آمده:

«یادآوری می‌کنم که رئیس‌جمهور فعلی، ابراهیم رئیسی یکی از قضاتی بود که حکم قتل عام زندانیان سیاسی در سال ۱۹۸۸ را داد و در ژوئن ۲۰۲۲ در دادگاهی در استکهلم “جنایتکار جنگی” شناخته شد.»

در مطلبی دیگر به تاریخ معتزله پرداخته شده و از عبدالکریم سروش به عنوان یک «نومعتزله» نام برده شده که آثارش به فرانسه منتشر نشده است.

در مطلبی دیگر با عنوان «آیا انقلاب ایران در خاورمیانه الهام‌بخش بوده» آمده است:

«ما تاکنون اعتراض برای حقوق زنان را در کشورهای عربی ندیده‌ایم. چطور می‌توان این را توضیح داد؟ ذهنیت مردسالار یکی از دلایل است، این حقوق در اولویت نیستند و این کشورهای عربی نمی‌توانند زنان ایران را مثال انقلاب بدانند. فقط چند گروه فمینیست در شبکه‌های اجتماعی عربی از آنها حمایت می‌کنند.»

در این مطلب همچنین آمده که دنیای تسنن نیز توجهی به آنچه در جهان تشییع می‌گذرد نشان نمی‌دهد.

در مطلبی دیگر از کسانی بشدت انتقاد شده است که اسلام سیاسی را «بهترین متحد در مبارزه با سرمایه‌داری جهانی» می‌دانند و همچنین از سیاستمداران و فعالان، بخصوص در جناح چپ سیاسی، که «درد و رنج مردم ایران» چندان توجهشان را جلب نمی‌کند و از «خیزش» حمایت نمی‌کنند.

یادداشتی دیگر با عنوان «با سلمان رشدی» به این پرداخته که تقریبا چهل روز دیگر «فتوای خمینی برای نویسنده آیات شیطانی ۳۴ ساله می‌شود» و حمله با چاقو به سلمان رشدی در مرداد ماه «به ما یادآوری کرد که این فقط موضوع یک سنت مذهبی بی‌معنی نیست بلکه یک واقعیت دردناک است.»

در این مطلب آمده پس از صدور فتوا، پلیس برای محافظت از سلمان رشدی از او خواست یک اسم مستعار انتخاب کند. او نام «عجیبِ معمولی» را انتخاب کرد اما پلیس آن را مناسب ندانست و سرانجام او نام جوزف آنتون را برگزید، جوزف برگرفته از نام جوزف کنراد و آنتون برگرفته از نام آنتون چخوف.

شارلی ابدو و «اسلام سیاسی و جهادی»

شارلی ابدو در سال ۲۰۰۶ شماره‌ای منتشر کرد با عنوان روی جلد «محمد مقهور بنیادگراها» و در آن کاریکاتورهایی از پیامبر اسلام منتشر کرد.

انتشار این کاریکاتورها واکنش بسیاری را در فرانسه و کشورهای دیگر برانگیخت. ژاک شیراک رئیس‌جمهور وقت فرانسه این اقدام «تحریک‌آمیز» را محکوم کرد و سردبیر آن به اتهام توهین نژادی به دادگاه رفت اما تبرئه شد.

شارلی ابدو در سال ۲۰۱۱ شماره ای دیگری منتشر کرد با کاریکاتوری از پیامبر اسلام و نام او را به عنوان سردبیر مهمان آورد. دفتر نشریه هدف کوکتل مولوتف قرار گرفت و وبسایتش هک شد اما کسی آسیب ندید.

انتشار یکی سری کاریکاتور دیگر از پیامبر اسلام در سال ۲۰۱۲ اعتراض‌های گسترد‌ه‌ای در کشورهای اسلامی ایجاد کرد.

پس از حمله خونین به دفتر نشریه در سال ۲۰۱۵، دو سال پیش هم این نشریه هدف قرار گرفت، چند هفته بعد از بازنشر همان کاریکاتورها یک مهاجم دو نفر را بیرون دفتر سابق نشریه به شدت زخمی کرد.

شارلی ابدو در شماره ایران خود نیز به فشار تهدیدهای کنونی و خطری که برایش وجود دارد اشاره کرده است.