الیزابت دوم، ملکه بریتانیا درگذشت

الیزابت دوم، ملکه بریتانیا و طولانی‌ترین فرمانروای بریتانیا، پس از ۷۰ سال سلطنت بعداز ظهر پنجشنبه ۸ سپتامبر ۲۰۲۲ درگذشت. او هنگام درگذشت ۹۶ سال داشت.

الیزابت الکساندرا مری، موسوم به الیزابت دوم، از زمان درگدشت پدرش در دوم ژوئن ۱۹۵۲ تا زمان درگذشتش، علاوه بر حکمران بریتانیا، ملکه ۱۴ کشور مشترک‌المنافع نیز بود.

او رکورددار بیشترین طول عمر و دوره سلطنت در میان فرمانروایان انگلستان طی هزار سال گذشته بود.

الیزابت دوم به طور غیر منتظره‌ای زمانی که ۲۵ سال داشت پس از مرگ پدرش جورج ششم، در سال ۱۹۵۲ به سلطنت رسید. در دوران سلطنت او بریتانیا و قلمروی مشترک‌المنافع شاهد تغییرات اجتماعی زیادی بودند.

او پنج سال پیش از عهده‌دار شدن مقام سلطنت، با شاهزاده فیلیپ، دوک ادینبورگ ازدواج کرد. حاصل این ازدواج، چهار فرزند، هشت نوه و هفت نتیجه است.

با درگذشت ملکه الیزابت دوم، چارلز، پسر بزرگ او پادشاه جدید بریتانیا خواهد بود.

در دوره فرمانروایی الیزابت دوم به عنوان یک ملکه مشروطه، تغییرات سیاسی عمده‌ای به وقوع پیوسته‌اند، از جمله تفویض قدرت به دولت‌های محلی در بریتانیا، انتقال حاکمیت ملی کانادا به این کشور از بریتانیا، و استعمارزدایی از آفریقا.

بین سال‌های ۱۹۵۶ و ۱۹۹۲ تعداد قلمروهای او با استقلال یافتن آن‌ها تغییر کرد، از جمله آفریقای جنوبی، پاکستان و سیلان (که بعدها سری‌لانکا نامیده شد) جمهوری شدند. سفرها و دیدارهای تاریخی پرشمار او از جمله بازدید رسمی از جمهوری ایرلند و دیدار با پنج پاپ است.

او طولانی‌ترین دوره فرمانروایی و درازترین عمر را در بین حکمرانان بریتانیا دارد؛ و طولانی‌ترین دوره سلطنت را بین ملکه‌های سلطنتی و حاکمان زن جهان داشته و پیرترین رهبر در جهان و قدیمی‌ترین پادشاه کنونی جهان بود.

وی هم‌چنین رئیس عالی کلیسای انگلستان و مدافع ایمان در برخی از کشورهای قلمرویش نیز بود.

الیزابت آلکساندرا مری وینزور روز ۲۱ آوریل ۱۹۲۶ متولد شد. آن هنگام پدر بزرگش جرج پنجم، پادشاه انگلستان بود. پدر الیزابت که بعدها با نام جرج ششم به پادشاهی رسید، دومین فرزند جرج پنجم بود. مادرش نیز پس از آغاز پادشاهی جرج ششم، با نام «ملکه الیزابت» ملکه انگلستان شد.

در زمان پادشاهی پدربزرگش، الیزابت سومین فرد در خط جانشینی تاج و تخت پادشاهی بریتانیا بود؛ پس از عمویش ادوارد و پدرش. با وجود اینکه تولد الیزابت توجه جامعه را برانگیخت، کسی انتظار نداشت او ملکه شود، زیرا ادوارد هنوز جوان بود و در آینده می‌توانست ازدواج کند و صاحب فرزند شود؛ نتیجتاً جایگاه الیزابت در خط جانشینی تنزل یابد.

زمانی که پدربزرگش جرج پنجم در ۱۹۳۶ درگذشت و عمویش با نام ادوارد هشتم پادشاه شد، الیزابت به دومین نفر در خط جانشینی پس از پدرش تبدیل شد. همان سال، ادوارد تصمیم گرفت با والیس سیمپسون که یک زن مطلقه بود ازدواج کند؛ این موضوع منجر به بحرانی حقوقی در خانواده سلطنتی شد و در نهایت پادشاه مجبور به استعفا گردید. در نتیجه، پدر الیزابت به پادشاهی رسید و او نیز به وارث حتمی پدرش تبدیل شد.

الیزابت همسر آینده‌اش فیلیپ را در سال‌های ۱۹۳۴ و ۱۹۳۷ ملاقات کرد. پس از یک ملاقات دیگر در کالج دریایی سلطنتی در دارتموث، الیزابت - که در آن زمان تنها ۱۳ سال داشت - گفت عاشق فیلیپ شده‌است. آن دو در ۹ ژوئیه ۱۹۴۷ زمانی که الیزابت ۲۱ سال داشت، به صورت رسمی با یکدیگر نامزد شدند و چند ماه بعد در ۲۰ نوامبر ۱۹۴۷ با هم ازدواج کردند.

در ۱۹۵۱، وضعیت سلامتی جرج ششم رو به وخامت رفت و الیزابت به جای او در رویدادهای عمومی ظاهر می‌شد. در اوایل ۱۹۵۲، الیزابت و فیلیپ برای بازدید از استرالیا و نیوزیلند از راه کنیا راهی شدند. در ۶ فوریه ۱۹۵۲، زمانی که آن‌ها به تازگی به خانه خود در کنیا رسیده بودند،  نامه‌ حاوی خبر درگذشت پادشاه و سلطنت الیزابت به آنها رسید و به این ترتیب پادشاهی الیزابت دوم آغاز شد و ۷۰ سال طول کشید.

***

وقتی مرگ الیزابت دوم اعلام شود چه اتفاقی در بریتانیا می‌افتد؟

با مرگ الیزابت دوم، ملکه بریتانیا طرح «عملیات پل لندن» باید فعال شود. این طرح که زمانی قرار بود مخفی بماند، همه آنچه را که در ده روز پس از مرگ ملکه بریتانیا برنامه‌ریزی شده است گردهم می‌آورد.
پولیتیکو سال گذشته موفق شده بود اسناد و جزئیاتی از این عملیات را که تا آن زمان مخفی نگه داشته شده بود به دست آورد.
از سوی دیگر روزنامه گاردین در سال ۲۰۱۷ اشاره کرده بود که نخستین برنامه‌های برای وجود این پروتکل از دهه ۱۹۶۰ برنامه‌ریزی شده است و از آن زمان افراد مربوطه «دو تا سه بار در سال» برای آماده شدن مرگ ملکه با یکدیگر ملاقات کرده‌اند.

روز مرگ ملکه، روز واقعه
طبق گزارش پولیتیکو، در ساعات اولیه پس از مرگ ملکه، نخست وزیر، دبیر کابینه و همچنین وزرای کلیدی و سیاستمداران نخستین کسانی هستند که از این موضوع مطلع می‌شوند و از آن‌ها خواسته می‌شود تا با احتیاط عمل کنند.
سپس خانواده سلطنتی باید مرگ الیزابت دوم را رسما به تمام جهان اعلام کنند. مراسم خاکسپاری ملکه قرار است ۱۰ روز پس از مرگ وی برگزار شود.
در این بین همه چیز با دقت برنامه‌ریزی شده است.
نخست وزیر نخستین عضوی از دولت خواهد بود که بیانیه‌ای ارائه می‌دهد. به سایر اعضای دولت دستور داده می‌شود که تا قبل از صحبت نخست وزیر اظهار نظر نکنند. نخست وزیر سپس با پادشاه جدید دیدار خواهد کرد.

روز اول
شورای الحاق که از شخصیت‌های ارشد دولتی تشکیل شده است، در ساعت ۱۰ صبح به وقت بریتانیا در کاخ سنت جیمز گردهم می‌آیند تا پادشاهی چارلز را اعلام کنند. نخستین پسر ملکه اما فورا تاج گذاری نمی‌کند و باید چندین ماه صبر کند.
در آن زمان، ترتیب جانشینی تاج و تخت بریتانیا تغییر خواهد کرد به‌طوری شاهزاده ویلیام وارث مستقیم تاج و تخت خواهد شد و پسرش شاهزاده جورج در ردیف دوم خواهد بود.
پارلمان برای توافق بر سر پیام تسلیت تشکیل جلسه می‌دهد و سپس سایر جلسات پارلمان به مدت ۱۰ روز تعطیل می‌شود. اعضای مجلس عوام به ملکه ادای احترام می‌کنند. نخست وزیر و کابینه وی در ساعت ۳:۳۰ بعد از ظهر با پادشاه جدید دیدار می‌کنند.

روز دوم
تابوت ملکه به کاخ باکینگهام بازگردانده خواهد شد. طبق گزارش پولیتیکو این پروتکل با توجه به محل مرگ ملکه سناریوهای مختلفی را ارائه می‌کند. از آنجایی که او در حال حاضر در اقامتگاه خود در «بالمورال» اسکاتلند است، عملیات «یونیکورن» باید فعال شود و جسد او باید با قطار سلطنتی به پایتخت بریتانیا بازگردانده شود. اگر این موضوع امکان پذیر نباشد عملیات «اووراستادی» فعال می‌شود بنابراین تابوت او با هواپیما منتقل می‌شود. مراسمی در این زمینه نیز تدارک دیده می‌شود تا نخست وزیر و وزیران در مراسم استقبال از تابوت شرکت کنند.

روز سوم
سه روز پس از مرگ الیزابت دوم، پادشاه چارلز در کاخ وست مینستر مستقر می‌شود تا پذیرای افراد برای تسلیت باشد. وی سپس تور بریتانیا را آغاز خواهد کرد که با بازدید از پارلمان اسکاتلند و شرکت در مراسم عشای ربانی در کلیسای جامع سنت گیلز در ادینبورگ آغاز خواهد شد.

روز چهارم
پادشاه چارلز سفر خود را با رفتن به ایرلند شمالی ادامه خواهد داد جایی که باز هم پذیرای تسلیت علاقه‌مندان خاندان سلطنتی خواهد بود و در کلیسای جامع سنت‌آن در بلفاست نیز حاضر خواهد شد.
در همان روز در لندن تمرینی برای «عملیات شیر» انجام می‌شود. طبق این مراسم قرار است تابوت الیزابت دوم از کاخ باکینگهام به کاخ وست مینستر جایی که مراسم تشییع جنازه برگزار می‌شود منتقل شود.

روز پنجم
پنج روز پس از مرگ ملکه، «عملیات شیر» آغاز می‌شود و تابوت به‌طور رسمی از کاخ باکینگهام از طریق عبور از خیابان‌های لندن به کاخ وست مینستر منتقل می‌شود. پس از رسیدن تابوت مراسم عشای ربانی در وست مینستر برگزار می‌شود.

روز ششم تا نهم
بین روز ششم تا روز نهم پس از مرگ الیزابت دوم، طبق بخشی از «عملیات پر» تابوت ملکه سابق بریتانیا در کاخ وست مینستر باقی خواهد ماند تا عموم بتواند با حضور در این کاخ به وی ادای احترام کنند.
شش روز پس از مرگ ملکه، تمرینی برای مراسم تشییع جنازه برگزار خواهد شد.
پادشاه چارلز به سفر خود در بریتانیای ادامه خواهد داد و هفت روز پس از مرگ مادرش به ولز می‌رود و برای دریافت پیام‌های تسلیت در پارلمان ولز مستقر می‌شود و در نهایت در مراسم عشای ربانی در کلیسای جامع لیانداف در کاردیف شرکت می‌کند.
همزمان دولت برای تدارک مراسم خاکسپاری ملکه تلاش خواهد کرد. وزارت خارجه بریتانیا مسئولیت اطمینان از ورود شخصیت‌ها و سران کشورهای خارجی را برعهده خواهد داشت.

روز دهم
در روز دفن ملکه، ۱۰ روز پس از مرگ وی، «عزای ملی» اعلام خواهد شد. این روز به خودی خود تعطیل نخواهد بود بلکه کارفرمایان تصمیم می‌گیرند که به کارمندان خود مرخصی دهند یا نه اما دولت آن‌ها را مجبور به انجام این کار نخواهد کرد.
مراسم تشییع جنازه ملکه در کلیسای وست مینستر برگزار خواهد شد و ظهر به وقت بریتانیا در سراسر این کشور دو دقیقه سکوت برقرار خواهد شد.
ملکه در قلعه وینزر دفن خواهد شد که در ۳۷ کیلومتری کلیسای وست مینستر قرار دارد. پس از مراسم عشای ربانی در کلیسای سنت جورج، ملکه در کلیسای یادبود پادشاه جورج ششم پدر الیزابت دوم به خاک سپرده می‌شود.

الیزابت دوم تنها فرد در خانواده سلطنتی نیست که مقدمات پس از مرگش از قبل در زمان حیاتش برنامه‌ریزی شده است. هنگامی که شاهزاده فیلیپ، همسر ملکه در تاریخ ۹ آوریل ۲۰۱۹ درگذشت، عملیات «پل چهارم» آغاز شد. همچنین چنین طرحی برای همه اعضای خانواده سلطنتی وجود دارد.

منابع: ویکی‌پدیا، بی‌بی‌سی، یورونیوز