بعد از نفت، ایران بازار گاز را هم از دست داد!

بعد از جنگ اوکراین، هر کدام از کشورهای تولیدکننده گاز سعی کردند سهم خود از صادرات انرژی در جهان را افزایش دهند. جز ایران که همچنان دومین تولیدکننده بزرگ گاز جهان است اما نامش در میان ۱۰ صادرکننده اول گاز نیست!

به گزارش تجارت‌نیوز، پس از جنگ اوکراین هر کدام از کشورهای تولیدکننده گاز سهم جدیدی از بازار انرژی جهان را تصاحب کردند. امارات بر بازار انرژی اروپا تمرکز کرده، روسیه در تلاش است که گاز خود را به هند صادر کند و افغانستان و پاکستان هم راهکار جدیدی برای صادرات گاز اتخاذ کرده‌اند.

اما بر اساس تازه‌ترین گزارشی که اتاق بازرگانی ایران منتشر کرده، در این اوضاع اقتصادی و در حالی که اروپا نگران زمستان پیش رو است، ایران نه تنها نتوانسته بازار انرژی جدیدی پیدا کند، بلکه نام ایران از لیست ۱۰ صادرکننده انرژی جهان خارج شده است.

در بازار انرژی جهان چه خبر است؟

بر اساس گزارش جدید اتاق بازرگانی ایران، تحریم‌های جدید اروپا علیه روسیه، سبب شده که کشورهای اروپایی برای تامین انرژی مورد نیاز خود به کشورهای دیگری روی بیاورند از قطر میدان گازی مشترکی با ایران دارد و قرار است گاز بیشتری به آلمان صادر کند تا نیجریه که از تحریم‌های جدید علیه روسیه برای انتقال گاز به اروپا استفاده کرده است.

در تحولات منطقه‌ای امارات بر بازار انرژی اروپا تمرکز کرده و از وابستگی به بازارهای آسیایی خود کم کرده است.

روسیه هم سعی کرده از جنگ علیه اوکراین بیشترین بهره را ببرد. رویترز اخیراً ادعا کرده که روسیه به دنبال دریافت درهم امارات متحده عربی برای صادرات نفت به برخی از مشتریان هندی است. رویترز مدعی است این امر به پالایشگاه‌های هندی که به دلیل هزینه‌های بالای حمل‌ونقل به‌ندرت نفت روسیه را خریداری می‌کردند، فرصتی برای افزایش واردات با تخفیف‌های سنگین در مقایسه با نفت خام برنت و خاورمیانه فراهم کرد.

مقامات طالبان و پاکستان هم به توافق تجاری جدیدی دست‌یافته‌اند که بر مبنای آن رفت‌وآمد آزاد کامیون‌های باربری میان افغانستان و پاکستان از ماه اوت ۲۰۲۲ آغاز خواهد شد و اسلام‌آباد بر کالاهای صادراتی و ترانزیتی افغانستان محدودیتی وضع نخواهد کرد. این محدودیت حتی به صادرات بر هند نیز وضع نخواهد شد.

در این میان اما وضعیت ایران چگونه است؟ ایران دومین دارنده ذخایر گازی در جهان است اما در میان ۱۰ صادرکننده بزرگ قرار ندارد. بی‌شک تحریم‌های دوام‌دار علیه کشور مهم‌ترین عامل وضعیت کشور در این حوزه است.

این گزارش اتاق ایران نشان می‌دهد که ایران علاوه بر مشتریان نفتی، مشتریان و بازار گاز را هم از دست داده است. با تشدید تحریم‌های آمریکا، تنها کشورهای باقیمانده هم واردات نفت خود از ایران را متوقف کردند و چین تنها مشتری نفتی ایران است. کشوری که گفته می‌شود نفت ایران را تحفیف بسیار بالا می‌خرد.

چندی پیش بود که رویترز در گزارشی اعلام کرد «ایران ماهانه ۱۵ میلیون بشکه نفت به چین صادر می‌کند و برای فروش هر بشکه نفت بین ۵ تا ۶ دلار تخفیف می‌دهد.» این یعنی اگر کل سال این روند ادامه پیدا کند، ایران سالانه ۳۰ هزار میلیارد تومان تخفیف نفتی به چین می‌دهد. معادل ۱۰ ماه پرداخت یارانه نقدی به کل جمعیت کشور.

البته ایران مشتریان نفتی دیگری هم دارد. اما آنگونه که پیش از این مطرح شد، ایران مجبور است نفت خود را با نام کشورهای دیگر صادر کند.

چندی پیش حمید حسینی، رییس اتحادیه صادرکنندگان قیر و فرآورده‌های نفتی به تجارت‌نیوز گفته بود: ما ناچاریم، نفت را همراه فرآورده‌های نفتی یا مخلوط با نفت کشورهای دیگر بفروشیم. گاهی حتی نفت را به اسم کشورهای دیگر می‌فروشیم. رویترز هم چند وقت پیش اعلام کرده بود که نفت ایران به اسم نفت عمان، عمارت متحده و مالزی به چین صادر می‌شود. بلومبرگ هم همین مساله را تایید کرده و گفته بود نفت ایران به عنوان نفت عمان و مالزی توسط پالایشگاه‌های چینی خریداری می‌شود.

حالا همین مساله در مورد بازار گاز هم رخ داده است. اروپا درگیر تامین منابع انرژی خود در زمستان جاری است و تحریم روسیه، کار را برای اروپا دشوار کرده است. بسیاری از کارشناسان انرژی امیدوار بودند که توافق هسته‌ای سریع‌تر به نتیجه برسد و ایران بتواند بازار گاز اروپا را تصاحب کند. اما گزارش‌ها نشان می‌دهد کشورهایی مانند امارات ، قطر و نیجریه زودتر وارد گود شده‌اند و هر کدام سهم خاصی از بازار تشنه انرژی گرفته‌اند.

اما تنها مساله مهمی که درباره بازار انرژی ایران وجود دارد این نیست که ایران مشتریان نفت و گاز خود را به دلیل تحریم از دست داده است. مساله مهم این است که کشورهایی مانند قطر از فرصت جنگ روسیه و اوکراین استفاده کرده‌اند و از میادین گازی مشترک خود با ایران، به اروپا گاز صادر می‌کنند.