ایران می‌خواهد با آمریکا درباره توافق‌ موقت گفتگو کند

به گفته یک دیپلمات اروپایی و یک منبع آگاه از موضوع، ایران در نظر دارد در جریان مذاکرات با ایالات متحده پیشنهاد کند که دو کشور پیش از ورود به مذاکرات برای یک توافق جامع، روی یک توافق هسته‌ای موقت کار کنند.

چرا این موضوع اهمیت دارد: رئیس‌جمهور ترامپ برای مذاکرات با ایران بر سر یک توافق هسته‌ای جدید، ضرب‌الاجل دوماهه تعیین کرده و در همین حال دستور افزایش نیروهای نظامی آمریکا در خاورمیانه را صادر کرده است تا در صورت شکست دیپلماسی، گزینه‌ای نظامی در اختیار داشته باشد.

اگر توافقی حاصل نشود، ترامپ ممکن است دستور حمله نظامی به تأسیسات هسته‌ای ایران را صادر کند یا از حمله اسرائیل به این تأسیسات حمایت کند.

منابع می‌گویند مقامات ایرانی بر این باورند که رسیدن به یک توافق هسته‌ای پیچیده و فنی در عرض دو ماه واقع‌بینانه نیست و آن‌ها می‌خواهند با فراهم کردن زمان بیشتر، از تشدید تنش‌ها جلوگیری کنند.

علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران می‌گوید: «ایرانی‌ها به نظر می‌رسد معتقدند که رسیدن به یک توافق پایدار در بازه زمانی موردنظر رئیس‌جمهور ترامپ بعید است. بنابراین ممکن است لازم باشد یک توافق موقت به عنوان ایستگاهی در مسیر رسیدن به یک توافق نهایی در نظر گرفته شود.»

هیأت نمایندگی ایران در سازمان ملل از اظهار نظر در این‌باره خودداری کرده است.

در پشت صحنه: یک توافق موقت بین ایران و آمریکا می‌تواند شامل تعلیق بخشی از فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم ایران، رقیق‌سازی ذخایر اورانیوم با غنای ۶۰ درصد و فراهم کردن دسترسی بیشتر برای بازرسان سازمان ملل به تأسیسات هسته‌ای ایران باشد.

کارشناسان به آکسیوس گفته‌اند که این اقدامات تنها به‌طور جزئی زمان موردنیاز ایران برای ساخت یک بمب اتمی را افزایش می‌دهد، اما می‌تواند به ایجاد اعتماد در مسیر مذاکرات برای توافقی جامع کمک کند.

توافق موقت همچنین می‌تواند شامل تمدید سازوکار «بازگشت خودکار تحریم‌ها» باشد که بخشی از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بود. این سازوکار به موجب نقض توافق توسط ایران، تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل را دوباره فعال می‌کند و قرار است در ماه اکتبر منقضی شود.

فرانسه، بریتانیا و آلمان به ایران اعلام کرده‌اند که اگر تا پایان ژوئن توافق جدیدی حاصل نشود، آن‌ها این سازوکار را فعال خواهند کرد.

بله، اما: توافق موقت احتمالاً با درخواست ایران برای تعلیق کارزار «فشار حداکثری» ترامپ علیه اقتصاد ایران همراه خواهد بود. هنوز مشخص نیست که ترامپ حاضر به انجام چنین کاری باشد یا نه.

این هفته، دولت ترامپ دو دور جدید از تحریم‌ها را علیه شرکت‌ها و افراد ایرانی مرتبط با برنامه هسته‌ای و صنعت نفت اعمال کرده است.

پیشنهاد ایران برای توافق موقت همچنین ممکن است بدبینی و تردید در دولت ترامپ را درباره نیات مقامات ایرانی افزایش دهد و این‌که آیا آن‌ها صرفاً در تلاش‌اند با خریدن زمان، برنامه هسته‌ای خود را متوقف نکنند.

خلاصه ماجرا: نماینده کاخ سفید، استیو ویتکاف، قرار است روز شنبه با وزیر خارجه ایران، عباس عراقچی، در عمان دیدار کند.

در حالی که آمریکا همچنان می‌گوید مذاکرات به صورت مستقیم خواهد بود، ایرانی‌ها تأکید دارند که گفتگوها از طریق میانجی‌گری عمان انجام خواهد شد.

روز چهارشنبه، ترامپ در دفتر کار خود در کاخ سفید به خبرنگاران گفت که «زمان کمی داریم... اما نه خیلی کم» برای مذاکرات.

او گفت: «وقتی مذاکرات شروع می‌شود، خیلی زود متوجه می‌شوید که آیا به خوبی پیش می‌رود یا نه. بنابراین نتیجه‌گیری این خواهد بود — زمانی که احساس کنم مذاکرات خوب پیش نمی‌رود.»

ترامپ گفت خواسته اصلی‌اش این است که ایران هیچ‌گاه به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند.

او افزود: «اما اگر لازم باشد از گزینه نظامی استفاده کنیم، از آن استفاده خواهیم کرد. اسرائیل قطعاً در این مسئله بسیار درگیر خواهد بود — شاید حتی رهبری آن را به عهده بگیرد. اما هیچ‌کس ما را هدایت نمی‌کند. ما هر کاری بخواهیم انجام می‌دهیم.»

سوی دیگر ماجرا: روز پنج‌شنبه، علی شمخانی رئیس پیشین شورای عالی امنیت ملی ایران که اکنون مشاور سیاست خارجی رهبر ایران است، گفت تهدیدهای نظامی مداوم علیه ایران «ممکن است به اقدامات بازدارنده‌ای منجر شود.»

او پیشنهاد داد که ایران می‌تواند بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را اخراج کند، همکاری با این نهاد نظارتی هسته‌ای را متوقف کند، و حتی مواد غنی‌سازی‌شده را به «مکان‌های امنی» که تحت نظارت سازمان ملل نیستند، منتقل کند.

باراک راوید / آکسیوس