فریدون شهبازیان، آهنگساز سرشناس ایرانی درگذشت

فریدون شهبازیان (آهنگساز و رهبر ارکستر سرشناس ایرانی) امروز، شنبه  ۲۲ دی‌ماه ۱۴۰۳ در ۸۲ سالگی  بر اثر مشکلات تنفسی در تهران درگذشت.

فریدون شهبازیان آهنگسازی برجسته‌ای بود که بیشتر با دو ترانهٔ مشهور  در یادها مانده است: «گل گلدون من» که اجرای سیمین غانم آن جاودانه شده است و دیگری «سفر برای وطن» محمد نوری یا همان «ما برای آن‌که ایران خانهٔ خوبان شود، رنج دوران برده‌ایم».

آلبوم «جام تهی؛ پر کن پیاله را» نه تنها در میان همکاری‌هایش با شجریان جایگاهی ممتاز دارد که آن‌چه این آلبوم را از دیگر آثاری از دست متمایز می‌کند، ترکیب هنرمندانهٔ موسیقی سنتی ایرانی با اشعار نو در قالبی است که هویت موسیقی دستگاهی ایرانی را حفظ کرده و در عین حال به فضای ادبیات معاصر نزدیک شده است.

کارنامهٔ فریدون شهبازیان در ساخت موسیقی کارنامه‌ای خلاقانه و پرحجم و البته با فراز و نشیب‌های بسیار بود که به‌رغم همکاری او با برخی نهادهای جمهوری اسلامی و انتقادهایی که گاهی به او وارد می‌شد، در مجموع باعث شد نامش در فهرست برجسته‌ترین موسیقی‌دانان و آهنگسازان ایران حک شود.

زندگی و فعالیت هنری

فریدون شهبازیان ۲۱ خردادِ ۱۳۲۱ در تهران متولد شد. با تشویق و راهنمایی پدرش حسین شهبازیان، به موسیقی گرایش پیدا کرد و در هنرستان عالی موسیقی به تحصیل موسیقی و فراگیری ساز ویلن پرداخت.

نخستین معلم ویلن او عطاالله خادم میثاق بود که پس از چندی او را به معلم روسی خود سرژ خوتسیف معرفی کرد. وی تا پایان دورهٔ ابتدایی نزد خوتسیف آموزش دید. پس از آن فراگیری ویلن را تا اخذ دیپلم نوازندگی این ساز، در کلاس‌های شبانهٔ «لوئیجی پاساناری» که در آن زمان کنسرت‌مایستر ارکستر سمفونیک تهران بود ادامه داد.

وی در ۱۷ سالگی به عضویت ارکستر سمفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری درآمد پس از آن همکاری خود را با ارکستر گل‌های رادیو آغاز کرد. در آن هنگام ارکستر گل‌ها به رهبری روح‌الله خالقی و پس از او جواد معروفی فعالیت می‌کرد.

شهبازیان در سال ۱۳۴۵، به رهبری ارکستر نوپای سنفونیک وابسته به رادیو برگزیده شد و سپس در دانشکده هنرهای زیبا به مطالعات خود ادامه داد.

وی فارغ‌التحصیل دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. شهبازیان در دهه ۶۰ آهنگسازی برای فیلم را نیز آغاز نمود. وی به همراه علی معلم دامغانی شورای موسیقی را در صدا وسیما تشکیل دادند که وظیفه نظارت و حمایت از موسیقی پاپ را به عهده داشت.

فریدون شهبازیان از مهر ۱۳۹۵ تا فروردین ۱۳۹۸ چوب رهبری ارکستر ملی ایران را در دست داشت. شهبازیان پس از استعفا از مدیریت هنری و رهبری دائم ارکستر ملی ایران، به عنوان مشاور موسیقی بنیاد رودکی منصوب شد که در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۸ از این سمت نیز کناره‌گیری کرد.

حسین شهبازیان پدر فریدون شهبازیان، نوازنده ویلن، رهبر ارکستر و از شاگردان ابوالحسن صبا بود. همسر وی ماهور موسائیان از عکاسان سینمای ایران است.

در آبان ۱۳۹۸ مراسم رونمایی از آلبوم موسیقی «وقتی برگشتم» اثر فریدون شهبازیان، در پردیس سینمایی چارسو برگزار شد.

در فروردین سال ۱۴۰۰، فریدون شهبازیان در حین ضبط موسیقی مجموعهٔ تلویزیونی یاور، از دو ناحیه دست راست و لگن دچار شکستگی استخوان شد. او پس از انتقال به بیمارستان، با وجود نیاز به عمل فوری به دلیل ضرورت آماده‌سازی موسیقی سریال برای پخش، با وجود اصرارِ عواملِ سریال «یاور» از بستری شدن و عمل جراحی امتناع کرد و پس از آماده کردن موسیقی ۵ قسمت از سریال عمل جراحی بر روی وی انجام شد.

آثار با کلام فریدون شهبازیان را خوانندگانی همچون: محمدرضا شجریان، عهدیه، علی اصغر شاه زیدی، عارف، سیمین غانم، الهه، علیرضا افتخاری، نادر گلچین، اکبر گلپایگانی، عبدالحسین مختاباد، حسام‌الدین سراج و محمد اصفهانی اجرا کرده‌اند.

آثار با کلامی که شهبازیان ساخته و تنظیم کرده به چند بخش تقسیم می‌شود. او پیش از انقلاب ۵۷ و در اواخر دههٔ چهل و دههٔ پنجاه به ساخت و تنظیم آثار در برنامهٔ گل‌ها پرداخت که در رادیو تلویزیون ایران پخش می‌شد. آهنگ‌های «پُر کن پیاله را» با صدای محمدرضا شجریان و «گریز» با صدای نادر گلچین از معروف‌ترین آثار او در این دوران به‌شمار می‌رود. «پر کن پیاله را» اولین آواز ایرانی است که بر روی شعر نو ساخته شده است. این آواز در دستگاه ماهور ساخته شده و محمدرضا شجریان خوانندگی آن را به عهده داشته است.

بخش دیگری از آثار با کلام شهبازیان به نغمه‌های او بر روی اشعاری است که به صورت دکلمه اجرا شده‌اند. از جمله این مجموعه‌ها اثر «کاشفان فروتن شوکران» است که شاملو در آن اشعار سیاسی و اجتماعی خود را در اوج جوانی دکلمه می‌کند. شاملو که در آن زمان خود چندان طرفدار موسیقی سنتی نبوده است در پیشگفتار این اثر، به تحسین موسیقی شهبازیان پرداخته و این مجموعه را به او تقدیم می‌کند.

بخش دیگری از فعالیت‌های موسیقایی شهبازیان به ساخت آهنگ‌های پاپ و تیتراژهای تلویزیونی اختصاص می‌یابد که در این حوزه نیز وی حضوری فعال داشته است. بیشتر فعالیت وی در این حوزه همکاری با محمد اصفهانی است که شهبازیان برای او بیش از ۲۰ قطعه ساخته و محمد اصفهانی آن‌ها را اجرا کرده است.

منابع: ایسنا، رادیو فردا، ویکی‌پدیا