ترکیه در کجای معادلات سوریه ایستاده است؟

یورونیوز فارسی

بسیاری از آوارگان سوری در ترکیه روز یکشنبه سقوط حکومت بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه را جشن گرفتند. بخشی از این آوارگان امیدوارند تا بتوانند به کشورشان بازگردند.

حدود سه میلیون آواره سوری در ترکیه زندگی می‌کنند. ترکیه که ۹۱۱ کیلومتر مرز مشترک با سوریه دارد حامی اصلی شورشیان مخالف بشار اسد در جریان جنگ داخلی ۱۳ ساله در این کشور بود.

هر چند مقام‌های ترکیه اتهام دخالت در امور سوریه را رد می‌کنند اما بسیاری از تحلیلگران بر این باور هستند که عملیات تهاجمی شورشیان بدون موافقت آنکارا آغاز نمی‌شد. اولین امتیازی که ترکیه با این عملیات به دست آورد عقب راندن نیروهای دموکراتیک سوریه (کردها) توسط ارتش ملی سوریه، گروهی شبه نظامی بود که آنکارا از آن حمایت می‌کند.

ترکیه گروه هیات تحریر شام را که محور اصلی عملیات شورشیان علیه حکومت سوریه است گروهی «تروریستی» می‌داند اما سابقه همکاری با این گروه را در مرز دارد. تحلیلگران همچنین بر این باور هستند که ترکیه نفوذ زیادی بر روی این گروه دارد.

ترکیه در سوریه به دنبال چیست؟

تاکید اصلی آنکارا در قبال تحولات سوریه ضرورت حفظ تمامیت ارضی این کشور است. ترکیه به هیچ وجه مایل به تجزیه سوریه و شکل‌گیری منطقه‌ای خودمختار توسط کردها نیست.

ترکیه همچنین از ورود دوباره موجی از آوارگان سوری به خاک خود بیمناک است. آنکارا امیدوار است که تحولات سوریه زمینه‌ساز بازگشت آوارگان سوری به کشور خودشان شود.

ترکیه در جریان جنگ داخلی سوریه چند عملیات نظامی در خاک این کشور انجام داد تا نیروهای کرد یا گروه داعش را از خاک خود عقب براند. ارتش ترکیه همچنین منطقه‌ای حائل بین مرز خود و سوریه ایجاد کرد و به این ترتیب بخشی از خاک سوریه را اشغال کرد.

ترکیه در تلاش‌های دیپلماتیک برای حل بحران سوریه مشارکت داشت و رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری این کشور بارها در نشست‌های سه‌جانبه با روسای جمهوری ایران و روسیه برای بحث بر سر اوضاع سوریه شرکت کرد.

آنکارا اخیرا تلاش‌هایی را برای بهبود روابط با حکومت بشار اسد انجام داد اما رئیس‌جمهوری سرنگون شده سوریه به این پیشنهادها توجهی نشان داد.

چراغ سبز آنکارا

بسیاری از تحلیلگران بر این باور هستند که عملیات شورشیان علیه حکومت سوریه بدون چراغ سبز آنکارا امکان‌پذیر نبود. ترکیه مدعی است که ماه‌ها تلاش کرده بود تا شورشیان را از انجام چنین عملیاتی باز دارد اما در نهایت حمله ارتش سوریه به مواضع شورشیان در ادلب باعث شد تا اوضاع از کنترل خارج شود.

اولویت اول برای ترکیه حفظ آرامش در سوریه در دوران انتقال قدرت یا خلاء قدرت در سوریه است تا به این ترتیب خطر هجوم آوارگان به مرز کاهش یابد.

از سوی دیگر هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه بر لزوم حفظ «اتحاد، تمامیت ارضی و حق حاکمیت» سوریه بر سرزمین خود تاکید کرده است. سخنانی که نشان‌دهنده نگرانی آنکارا از قدرت گرفتن کردها در مرز با خود است.

از سوی دیگر یکی از چالش‌های پیش‌روی ترکیه می‌تواند تنش در روابط با تهران و مسکو، دو متحد حکومت بشار اسد باشد. روسیه و ایران احتمالا ترکیه را در شرایط پیچیده پدید آمده در سوریه مقصر می‌دانند.

ترکیه طی سال‌های اخیر به عنوان عضو ناتو تلاش کرده است تا روابط متوازنی با مسکو داشته باشد. ترکیه در همین راستا برای میانجیگری در جنگ اوکراین و دستیابی به توافق بر سر صادرات غلات از اوکراین تلاش کرد.

روسیه تاکنون ترکیه را به تلاش برای بی‌ثبات کردن سوریه و حمایت از شورشیان مخالف بشار اسد متهم نکرده است. بسیاری از تحلیلگران بر این باور هستند که مسکو تلاش می‌کند تا ترکیه را به سمت اوکراین و کشورهای غربی سوق ندهد.

با این حال باید دید که تاثیر فروپاشی حکومت سوریه بر روابط بین آنکارا و مسکو چه خواهد بود.

یکی دیگر از چالش‌های پیش‌روی ترکیه وضعیت در مرز خود با سوریه و وضعیت نیروهای کرد خواهد بود. بنا به گزارش‌ها هیات تحریر شام روابط خوبی با نیروهای دموکرات سوریه (کردها) دارد. این در حالی است که ترکیه این نیروها را «تروریست» می‌داند.