حسین شمخانی چگونه به سلطان فروش نفت تبدیل شد؟

نام حسین شمخانی، پسر بزرگ علی شمخانی به هیچ عنوان با فضای تجارت آقازاده‌ها بیگانه نیست. شرکت کشتیرانی‌ او و برادرش تاکنون چندین‌بار به بهانه‌های مختلف در خبر‌ها مطرح شده، اما گویا ابعاد تجارت او بسیار گسترده‌تر است.

بلومبرگ در گزارشی تحقیقی به تبدیل شدن او به سلطان معاملات نفت ایران و روسیه پرداخت.

دوسال پیش که شرکت میلاووس (Milavous Group Ltd.) دفتری را در یکی از گرانترین و شیک‌ترین برج‌های دوبی اجاره کرد، نامش را کمتر کسی شنیده بود. اما در عرض چند ماه این شرکت به نفوذ گسترده‌ای در بازار‌های جهانی انرژی دست ‌یافت. گفته می‌شود که این شرکت توسط حسین شمخانی، سلطان توزیع نفت جمهوری اسلامی ایران هدایت می‌شود.

به گزارش بلومبرگ به نقل از بیش از دوازده منبع آگاه، حسین شمخانی، پسر علی شمخانی، وزیر دفاع دولت خاتمی و مشاور سیاسی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در سطوح بالای مدیریتی میلاووس قرار دارد و به لطف حضور او، این شرکت نوانسته‌ است از فروش نفت و فرآورده‌های نفتی ایران و روسیه میلیارد‌ها دلار پول به جیب بزند.

کمتر کسی در دبی و محافل تجارت جهانی از هویت واقعی حسین شمخانی آگاه است و اکثرا او را به با نام «هکتور» می‌شناسند و تعداد کمتری حتی نسبت به نفوذ گسترده او آگاهی دارند. با این حال چند منبع آگاه از فعالیت‌های هکتور به بلومرگ گفتند که او معاملات بخش‌های قابل‌توجی از نفت ایران و روسیه را در دست دارد. به گفته این منابع شرکت‌های عضو شبکه تجاری او علاوه بر نفت‌ تحریم شده تهران و مسکو، به معامله نفت دیکر کشورهای تحریم نشده نیز می‌پردازند و گاهی اوقات نفت خام حوزه‌های مختلف را آنچنان با هم مخلوط می‌کنند که حتی خریدارانی که این بشکه‌ها را آزمایش می‌کنند، نمی‌توانند به مبدا آن‌ها پی ببرند.

بلومبرگ این گزارش را در نتیجه گفتگو با بیش از سی نفر از آشنایان به فعالیت‌های حسین شمخانی و بررسی چندین سند اختصاصی، تنظیم کرده است.

تحریم‌های وضع شده آمریکا بر نفت ایران و روسیه باعث به وجود آمدن محدودیت‌هایی برای فروش نفت این دو شده است. با این حال برخی کشورها از جمله چین و امارات از این تحریم‌ها تبعیت نمی‌کنند. به گزارش بلومبرگ جمهوری اسلامی ایران اکنون سالانه حدود ۳۵ میلیارد دلار از فروش نفت به دست می‌آورد.

حسین شمخانی تحت تحریم‌های ایالات متحده نیست و قوانین امارات نیز مانع از تجارت شرکت‌ها با نفت ایران یا روسیه نمی‌شود. همچنین افرادی که در شبکه او هستند، با خریداران چینی تجارت قابل توجهی انجام می‌دهند. ارز استفاده شده در بسیاری از این معاملات «یوآن چین است» و در نتیجه آن‌ها کاملا خارج از نظارت تحریم‌های آمریکا صورت می‌گیرد.

با این وجود، ایالات متحده پیشتر چندین نفتکش را که به نظر می‌رسد تحت کنترل شمخانی هستند، تحریم کرده است.

به گفته افراد مطلع، اداره تحقیقات فدرال ایالات متحده (FBI) و وزارت خزانه‌داری آمریکا در حال تحقیق درباره احتمال نقض تحریم‌های ایالات متحده از سوی حسین شمخانی و بخش‌هایی از شبکه تجاری او، از جمله میلاووس هستند. زیرا آن‌ها در برخی از معاملاتشان از دلار استفاده می‌کنند.

محمد الهاشمی، مدیرعامل میلاووس در پاسخ به ایمیل خبرنگار بلومرگ گفت که این شرکت هیچ ارتباطی با شمخانی ندارد. همچنین، وکیل نماینده شرکت گفت که این شرکت تمامی قوانین را رعایت کرده و هیچ ارتباطی با منافع روسیه یا ایران ندارد. شمخانی نیز گفت که او نه این شرکت را تاسیس کرده، نه مالک آن است و نه در مدیریت آن نقشی دارد. او ادعا کرد که مال هیچ شرکت نفتی نیست، هیچ شبکه تجاری را کنترل نمی‌کند و مالک هیچ شرکتی که در معاملات کالا با ایران یا روسیه دخیل باشد، نیست.

حسین شمخانی در بیانیه‌ای که توسط وکیلش به بلومبرگ ارسال شد، گفت: «من آن‌طور که بلومبرگ ادعا می‌کند در تجارت دخیل نیستم و در کشورهایی که تحت تحریم نیستند، فعالیت می‌کنم.»

بنابر گفته‌های منابع آگاه و بروشور شرکت میلاووس، نفوذ حسین شمخانی آنقدر گسترده است که پای محصولات تامین‌شده توسط نهادهای عضو شبکه تجاری او به شرکت‌های بزرگ بین‌المللی چون سینوپک چین، شرکت شورون ایالات متحده و شرکت بریتانیایی بریتیش پترولیوم نیز رسیده است. با این حال سخنگویان سینوپک، شورون و بریتیش پترولیوم گفتند که آن‌ها به تمامی قوانین، مقررات و تحریم‌های تجاری پایبند هستند.

سعید آگنجی، روزنامه‌نگار و محقق ایرانی گفت: «شبکه شمخانی می‌تواند به عنوان یکی از سه بزرگترین معامله‌گران نفت ایران در نظر گرفته شود. آن‌ها ناوگان دریایی متشکل از ده‌ها نفت‌کش در اختیار دارند و با شرکت‌های نفتی بزرگ به صورت مخفیانه تجارت می‌کنند. اگر هر یک از نهاد‌های آن‌ها تحریم شود، کل بازار نفت مختل خواهد شد.»

افرادی آشنا با امپراتوری شمخانی می‌گویند که او به‌طور شبکه به‌هم‌پیوسته از شرکت‌ها را مدیریت می‌کند و میلاووس یکی از شرکت‌های مادر این شبکه است. همچنین پنهان کردن اطلاعات مالکیت تجاری، سهامداری و کنترل بسیار آسان است و نام دیگر اعضا به‌طور رسمی به‌عنوان مالکان و مدیران ثبت شده‌ است.

بلومبرگ در نامه‌های جداگانه‌ای سوالاتی را برای میلاووس و شمخانی ارسال کرد. عدنان ابراهیم، وکیل مستقر در امارات که می‌گوید به وکیل حسین شمخانی است، اعلام کرد که میلاووس «چون حسین شمخانی را می‌شناخته» نامه را برای او فرستاده است.

آقای ابراهیم بدون اشاره به ماهیت رابطه شمخانی و شرکت میلاووس گفت: «او کسب و کارهای بسیاری را می‌چرخاند. نوع و مشتری‌های برخی از فعالیت‌های حسین شمخانی از اسرار تجارت محسوب می‌شوند. با این حال هیچ‌کدام از آن‌ها ناقض قانون نیست.»

حسین شمخانی کیست؟

حسین شمخانی چهل و چند ساله و متولد تهران است. او در دانشگاه‌ه مسکو و دانشگاه آمریکایی بیروت تحصیل کرده و سپس به پایتخت ایران بازگشت و مدرک کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی گرفت.

ارتباطات حسین شمخانی در روسیه اکنون که تهران و مسکو هر دو تحت تحریم‌های شدید ایالات متحده هستند و همکاری‌های نظامی و اقتصادیشان را تقویت کرده‌اند، ارزشمند است.

حسین شمخانی می‌گوید: «پدرم هرگز و هیچ‌گاه هیچ نقشی در فعالیت‌های تجاری من نداشته است.»

به گفته افراد مطلع، حسین شمخانی بیشتر وقت خود را در دبی با خرید و فروش املاک لوکس سپری می‌کند. او به قدری مصر به پنهان کردن خود از انظار عمومی است که حتی در مهمانی تعطیلات مالیووس که در آن شامپاین سرو می‌شد، مجری او را تنها با عنوان اچ (H) صدا زد که به تشویق حضار انجامید.

کسانی که حسین شمخانی را می‌شناسند، او را تاجری با پوشش ساده که معمولا عینک بر چشم و تیشرت پولو و یا کت شلوار بر تن دارد، توصیف می‌کنند. او مودب و جدی است و روز تولد افراد را به خاطر می‌سپارد.

به گفته منابع مطلع حسین شمخانی حتی اگر به طور رسمی مالک شرکت‌ها و یا نهاد‌های شبکه تجاری خود نباشد، در راه‌اندازی ده‌ها شرکت و یا هدایت فعالیت‌های آن‌ها دخیل بوده که برجسته‌ترین آن‌ها مالیووس است. او همچنین کنترل ده‌ها نفت‌کش را نیز در دست دارد.

سهامداران شرکت مالیووس در مرکز ملی بین‌المللی دبی به عنوان هولدینگ مالیووس ثبت شدند و این مرکز هیچ اطلاعاتی در رابطه با افراد این هولدینگ منتشر نکرده است.

به گفته منابع مطلع، مالیووس نفت خام ایران و روسیه را با نفت خام کشورهایی که تحت تحریم نیستند از طریق نهاد‌های زیرمجموعه‌اش در حوزه‌های ثالثی چون شهر بندری فجیره امارات عربی متحده مخلوط می‌کند.

متیو لویت، مقام سابق وزارت خزانه‌داری آمریکا و اف‌بی‌آی می‌گوید: «این روش تعیین مبدا نفت را حتی با آزمایش‌های پیچیده، بسیار مشکل می‌سازد.»

با این حال، این نوع فروش نفت از منابع حیاتی تامین مالی کشور‌های تحریم شده به حساب می‌آیند.

ریچل زیمبا، بنیانگذار شرکت مشاوران زیمبا در نیویورک می‌گوید: «جمهوری اسلامی ایران به همراه مجموعه‌ای از واسطه‌ها و خریداران چینی مجموعه شبکه‌‌های مالی به‌هم‌پیوسته‌ای را به وجود آورده است. این مجموعه فروش نفت ایران را به‌رغم تحریم‌های گسترده، تسهیل می‌کند.»

همچنان که حسین شمخانی به گسترش شبکه تجاری خود می‌پردازد، پدرش، علی شمخانی نقشی مهم در بازسازی روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان ایفا کرد. او سال گذشته از سمت دبیری شورای عالی امنیت ملی برکنار شد و علی‌اکبر احمدیان جای او را گرفت. با این حال علی شمخانی همچنان از مشاورین عالی‌رتبه علی خامنه‌ای محسوب می‌شود.

علی شمخانی همراه با حسین در سال ۲۰۰۸ در یک گفتگوی تلویزیونی شرکت کرد و گفت که به پسرش توصیه کرده از هر فعالیت دولتی دور باشد و در بخش خصوصی فعالیت کند.

حسین شمخانی به عنوان مدیر شرکت کشتی‌رانی «آدمیرال» فعالیت می‌کرد. تخصص این شرکت مستقر در دبی کشتی‌رانی تجاری در حوزه خلیج‌فارس و جنوب آسیا بود. اما در سال ۲۰۲۰ و پس از این‌که علی شمخانی از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم شد، کسب‌ و کارش با مشکلاتی مواجه شد.

نمایه عمومی شرکت آدمیرال در دوسال پس از آن رفته رفته کمرنگ شد و جای خود را به کنسرسیومی جدیدی از شرکت‌ها از جمله میلاووس که تحت نظارت حسین شمخانی فعالیت می‌کردند، داد.

شمار پرسنل میلاووس تنها دو سال پس از تاسیس از حدود پنج نفر به بیش از ۲۰۰ نفر رسید.

به گفته برخی از کارکنان سابق میلاووس، کار در این شرکت شبیه بازی در فیلم‌های جاسوسی بود. دفتر میلاووس در طبقه بالای یک برج با دید گسترده بر خلیج فارس قرار دارد و برخی از پرسنل این شرکت یکدیگر را با نام مستعار صدا می‌کنند.

یکی دیگر از اشخاص مهم در حلقه نزدیکان حسین شمخانی، علیرضا درخشان با نام مستعار «کاپیتان دی» است که معمولا فعالیت‌های خود را از کشور «موناکو» انجام می‌دهد.

به گفته افراد مطلع، درخشان ناخدای کشتی است و تخصص بالایی در حمل و نقل کالای حساس دارد. درخشان در یک گفتگوی تلفنی تایید کرد که با شمخانی و میلاووس فعالیت تجاری انجام داده است، با این حال او ایفای هرگونه نقش رسمی در این شرکت ویا نهادهای مرتبط با آن را انکار کرد. شمخانی نیز در ایمیلی او را دوست و نه شریک توصیف کرد.

دفتر اصلی میلاووس در طبقه سی و هشتم ساختمان ICD Brookfield Place در مرکز بین‌المللی دبی واقع است. این ساختمان یکی از معتبر‌ترین ساختمان‌های تجاری دبی است و دفتر شرکت‌های بزرگ بین‌المللی چون جی‌پی‌مورگان چیس ( JPMorgan Chase & Co.) و شرکت مدیریت میلینیوم (Millennium Management) تنها چند طبقه پایین‌تر از دفتر میلاووس در همین ساختمان قرار دارند.

گردش مالی میلاووس در سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۱۵ میلیارد دلار بوده و این شرکت دفاتر جدیدی را در سوئيس و رومانی تاسیس کرده است. با این حال، بنابر منابع آگاه، میزان فروش سالانه شرکت‌های مرتبط با حسین شمخانی در مجموع بسیار بالاتر است.

شمخانی و همکارانش از ثروتشان برای خرید دارایی‌های گران‌بها از جمله قایق‌های تفریحی و ویلاهای مجلل در ساحل جزیره «نخل جمیره» دبی استفاده کرده‌اند. با این حال حسین شمخانی در ایمیلی گفت که مالک هیچ ویلایی در این جزیره نیست.

چالش‌ها و تحریم‌های آمریکا

اما در مسیر شمخانی همیشه هم هموار نبوده است.

به گفته افراد مطلع، برخی از مشتریان بزرگ میلاووس سال گذشته هزینه‌های مربوط به حمل و نقل کالا را به موقع پرداخت نکردند. این مشکلات در پی اقدامات وزارت خزانه‌داری آمریکا مبنی بر وضع تحریم‌های سختگیرانه‌تر بر نفت روسیه بود. بانک‌ها نیز در پی همین اقدامات، سختگیری‌های بیشتری درباره نقل‌ و انتقالات و تراکنش‌ها لحاظ کردند.

مالیووس در اوایل سال جاری ده‌ها کارمند خود را از کار برکنار و موقعیت شغلی آن‌ها را حذف کرد. اما بنابر گفته افراد آگاه، به‌رغم فشار کنونی، مالیووس همچنان با توجه به روابطش در موضع بهتری نسبت به دیگر رقبایش قرار دارد. بسیاری از رقبای مالیووس در پی تحریم‌های اخیر ورشکسته شده و کنار کشیده‌اند. در نتیجه مالیووس همچنان قادر به فروش نفت از جمله از مبدا ایران و روسیه است.

با این حال، الهاشمی مدیرعامل مالیووس این ادعاها را «کاملا نادرست، غیرواقعی و خلاف قانون» دانست و تکذیب کرد.

به‌رغم اظهار نظر‌های مقامات کاخ سفید مبنی بر پابرجا بودن تحریم‌های آمریکا و افزایش فشار این کشور، به‌نظر می‌رسد که واشنگتن با هدف جلوگیری از افزایش قیمت سوخت در وضع تحریم‌ها ملاحظات جدی را مد نظر قرار می‌دهد.

به گفته منابع مطلع وزارت خزانه‌داری آمریکا بیشتر اوقات ترجیح می‌دهد نفت‌کش‌ها را هدف تحریم‌ قرار دهد تا افراد. زیرا مالکیت این نفت‌کش‌ها مکررا در حال تغییر است.

وزارت خزانه‌داری آمریکا در اوایل ماه آوریل بیش از ۱۰ نفتکش مرتبط با شبکه شمخانی را تحریم‌ کرد با این حال این وزارت‌خانه هیچ نامی از حسین شمخانی نبرد. این درحالی است که بیش از ۶۰ شناوری که تحت کنترل این آقازاده هستند، همچنان از تحریم در امان مانده‌اند.

یک مقام اماراتی در پاسخ به سوالات خبرنگار بلومبرگ گفت: «کشور متعهد به مسئولیت‌های خود برای حفظ تمامیت سیستم مالی جهانی است.»

او افزود: «امارات به شدت به تحریم‌های سازمان ملل پایبند است و فرآیندهای روشن و محکمی برای برخورد با نهادهای تحریم شده دارد که ما آن‌ها را علیه تعدادی از شرکت‌ها اعمال کرده‌ایم. ما همچنان این مسئولیت‌ها را به‌طور بسیار جدی دنبال می‌کنیم و در این زمینه ارتباط نزدیک خود را با شرکای بین‌المللی، از جمله ایالات متحده، باقی حفظ می‌کنیم.»

اگرچه به نظر می‌رسد که میلاووس با چالش‌های دست در گریبان است، اما حسین شمخانی به دنبال تقویت شرکت‌های دیگر حاضر در شبکه خود است. این مهم او را قادر می‌سازند که جریان فروش نفت ایران و روسیه را از طریق شبکه‌ای از شرکت‌های به‌هم‌پیوسته حفظ کند.

خانم زیمبا گفت: «بازی موش و گربه و موش و چکش همچنان ادامه دارد. توقف تاجران بزرگ نفتی کشورهای تحت تحریم ممکن، اما به معنی توقف کل شبکه است و به نوبه خود می‌تواند کل بازار را متاثر سازد.»

یورونیوز فارسی