شاهرخ مسکوب (١٣٨٤-١٣٠٤)

شاهرخ مسکوب در ساعت سه و نیم بامداد سه شنبه ٢٣ فروردین ١٣٨٤ / ١٢ آوریل ٢٠٠٥ در بیمارستان کوشن در پاریس در گذشت. مرگ او، مرگی در دوری و تبعید و مهاجرتی ناخواسته بود. آن کس که اندیشیدن به ایران، به گذشته، به اکنون و به فردای ایران؛ و پرسیدن و کاویدن و پژوهیدن و نوشتن در زبا ن و ادب و فرهنگ و هویت ایران و ایرانیان، از زمینه‌های پایدار تلاشهای پیوسته و پربار او بود دیگر درمیان ما نیست. "شکاریم یکسر همه پیش مرگ".
با مرگ شاهرخ مسکوب، جامعه‌ی ایران یکی از بزرگترین و درخشانترین چهره‌های روشنفکری خود را از دست می‌دهد. روشنفکری تجلی استقلال در نظر و فکر. نه در اسارت تقلید و در بسته در رؤیاها و رؤیائی. گشوده بر فرهنگ جهان و در اندیشه در فرهنگ ایران. نه هیچگاه خاموش و ایستا. همواره در تلاشی پر بار.
گردنفرازی گرانپایه بود از دنیای اندیشه و قلم. بی‌آرام. پرسنده و جوینده. بیگانه با تعصب و آشنا با تب و تاب نواندیشی و نوجوئی. گوئی هر آنچه نوشت و نهاد همه در پاسخ به آن صلای حافظ بود: که فلک را سقف می‌شکافت و طرحی نو در می‌انداخت. نقطه‌ی آغازی بر راهی دیگر در سنت شکنی و نوآوری.
مسکوب، نویسنده‌ای که زبان را به مرزها و سرزمین‌های تازه‌ای رساند و بیان را توانائیهای نشناخته‌ای بخشید، طراوت نوخواهی بود در برابر کهنه‌جوئی، سیلان ذهن نقاد بود در برابر حجم جزم و خشک‌اندیشی، جسارت پر‌امید سنت‌شکنی بود در برابر سنگینی سنت‌خواهی. درخشش خیرگی‌آور عرف اندیشی بود در برابر جمود آنچنانی شرع پنداری که آنچه هم درین زمینه نوشت از ماندنی‌ترین ماندنیهای قلم و اندیشه‌ی اوست
کارنامه‌ی فرهنگی درخشان او را کارنامه‌ی اجتماعی هم آنچنان درخشانی همراهی می‌کند که با درد زمانه زیست، با زمانه در آویخت و بی‌زمان زیست. قلم به شرافت زد و حرمت اندیشه نگهداشت. آزاد و سربلند ماند. گرد قدرت نگشت و با نامردمان ننشست. و هرگز از غم مردمان بیگانه نماند و دل از بهروزی و پیشرفت ایشان جدا نگذاشت. ترقیخواهی بود روشنگر و آزاداندیش که در پرهیزگاری و علو طبع زیست.
با یاد قامت استوار و بلند و دیدگان پر نور و مهر و خنده‌اش، که حضورش، اندیشه‌اش، قلمش صفا و جلای فرهنگ و زبان ایران بود و هست و خواهد بود.


سیروس آریانپور. احمد اشرف. داریوش آشوری. بهمن امینی. علی امینی نجفی. فیروز باقرزاده. علی بنوعزیزی. سهراب بهداد. شهرنوش پارسی‌پور. ناصر پاکدامن. گلی ترقی. محمد جلالی (سحر). سروش حبیبی. نسیم خاکسار.‌ هادی خرسندی. اسماعیل خوئی. رضا دانشور. جلیل دوستخواه. آرامش دوستدار. حسین دولت‌آبادی. یدالله رؤیائی. ایران زندیه. زریون ژیلا کشاورز. اسد سیف. شهلا شفیق. اصغر شیرازی. بتول عزیزپور. محمود عنایت. شهرام قنبری. محمدعلی همایون کاتوزیان. داریوش کارگر. سرور کسمائی. هوشنگ کشاورز صدر. شاهرخ گلستان. رضا مرزبان. بهروز معظمی. عباس معیری. ابراهیم مکی. ناصر مهاجر. فرهاد نعمانی. مجید نفیسی. فریدون وهمن. محسن یلفانی.

(تاریخ انتشار: ١١ اردیبهشت١٣٨٤/ ٢ مه ٢٠٠٥)