نقد علمی یا قطران‌پراکنی به قصد تخریب؟‎!

اخیرا آقای شیوا فرهمند راد از کادرهای حرفه‌ای پیشین حزب توده ایران، نقد بلندی با عنوان «صغری و کبرا یک تومور ‏تحمیلی» بر کتاب اینجانب (خشم و هیاهوی یک زندگی: خاطرات غلام یحیی دانشییان) نوشته است. دوستان نقد ایشان را فرستاده ‏و نظرم را خواستند که به نظرم نوشته ایشان به جای اینکه به یک نقد فرهنگی شباهت داشته باشد بیشتر به دلایلی که خواهیم دید ‏خشم‌گینانه، شمشیر از رو بستن برای تخریب این قلم بوده. به همین خاطر، این یک صفحه تلگرامی در پاسخ نقد مطول ایشان به ‏نظرم کفایت می‌کند‎.‎

اول: کتابِ من در ۱۳۸۸ منتشر شده و سپس ده‌سال بعد در ۱۳۹۸ ویرایش گردیده و بسیاری از اغلاط تایپی و ویراستاری ‏و همچنین برخی اسامی افراد... تصحیح گردیده اما آقای فرهمندراد ترجیح داده همان چاپ اول کتاب را که مربوط به ۱۲ سال پیش ‏بوده نقد کند! و توجه نکرده که همیشه آخرین نقطه نظرات و آخرین دیدگاه‌های یک مترجم یا نویسنده باید مدنظر قرار بگیرد. آیا ایشان از این مسئله اطلاع نداشته یا عمدا چنین کرده؟‎!‎

دوم: ایشان بر عنوان کتاب ایراد گرفته و می‌نویسد‎:
«‎عنوان اصلی کتاب خیلی ساده «خاطرات» است، اما مترجم مقدمه‌ی مفصلی بر آن نوشته و عنوان ‏آن را تغییر داده ‌است. بگذریم ‏از این که من نمی‌دانم ترکیب «خشم» یک «زندگی» در عنوان کتاب ‏چه معنایی می‌تواند داشته ‌باشد‎...»

در پاسخ باید گفت که خاطرات غلام یحیی ۱۸۸ صفحه بیشتر نبوده اما کتابی که من نوشته‌ام ۴۲۸ صفحه بوده یعنی ترجمه ‏خاطرات غلام یحیی تنها بخش ناچیزی از کتاب بوده، بنابراین، من در انتخاب عنوان، مختار بوده‌ام چون پیوست‌هایی از اسناد ‏آرشیوی ایران که در مورد زندگی غلام یحیی بوده بر کتاب افزوده‌ام. همچنین پانویس‌های توضیحی و پیشگفتار و بالاتر از همه ‏‏۸۳ صفحه در ابتدای کتاب در نقد عملکردهای حزب توده و تندروی‌های غلام یحیی نوشته‌ام که به گفته بسیاری از خوانندگان، ‏بهترین قسمت کتاب نیز همین ۸۳ صفحه بوده، اما به نظر می‌رسد که همین ۸۳ صفحه، آقای فرهمندراد را خشمگین ساخته است!‏

سوم: آقای فرهمندراد می‌نویسد‎:‎
«مترجم با نام فعالان سرشناس حزب توده ایران و فرقه دموکرات آذربایجان آشنایی ندارد. نام ‌‏[عبدالحسین] آگاهی را در دو جا ‏درست نوشته، اما در پنج مورد دیگر ‏Agahi‏ را آقایی ‏ترجمه کرده‎...»

اولا منتقد توجه نکرده که این اشتباهات تایپی بوده نه عدم آشنایی. چرا که اگر عدم آشنایی بوده پس چرا در برخی جاها یعنی ‏چهار جا، عنوان شخص درست آمده؟ ثانیا، همچنانکه در بالا گفته شد در ویرایش جدید کتاب این موارد یک دست و اصلاح ‏گردیده‎...

یا ایشان می‌نویسد که «من در همه جا صدور را تحمیل معرفی کرده‌ام‎».

درست است من تحمیل از بیرون ترجمه کرده‌ام چون همین معنی رساتر است، در کتاب صحبت از این شده که در آذربایجان ‏وضعیت انقلابی وجود نداشته بنابراین از بیرون توسط باقروف تحمیل گردیده... آیا در اینجا از «بیرون تحمیل گردیده» رساتر ‏بوده یا از «بیرون صدور گردیده»؟‎!...‎

چهارم: برخی اشتباهات معدودی به این خاطر وجود داشته که در متن اصلی کتاب اشتباه آمده مثلا اگر مجله «شعله جنوب»، ‏‏«کوله‌بار جنوب» ترجمه شده به خاطر غلط املایی در اصل کتاب خاطرات غلام یحیی بوده که‎ Şələyi cənubi ‎آمده اما منتقد ‏چون قصدش کوبیدن و تخریب بوده در نتیجه، آنها را به حساب من گذاشته و نتیجه گرفته که «مترجم با نام روزنامه‌های آن ‏دوران هم آشنا نیست و «شعله جنوب» را «کوله‌‌بار جنوب» ترجمه ‏کرده‌است‎.»

پنجم و آخر: معروف است که گویند «کسی که یک‌بار خود را توده‌ای داند دیگر تا پایان عمر نمی‌تواند از آن خلاصی داشته ‏باشد» این شامل آقای فرهمندراد نیز می‌گردد چون طرز نقدنویسی و کار فرهنگی‌اش نیز با عملکرد سیاسی و حزبی، بی‌شباهت ‏نیست‎!‎

دوستانه، خدمت ایشان عرض می‌کنم که پس از یک عمر کشمکش و مبارزه (چه مثبت و چه منفی)...اکنون که در پیرانه سری ‏در یک کشور آزاد زندگی می‌کنید وقتی نقدی می‌نویسید قرار است این جوانان سعه صدر، رعایت انصاف علمی و تحمل آرا ‏مخالف را از شما بیاموزند نه شمشیر از رو بستن و آن هم برای نویسنده‌ای که در این اوضاع اسف‌انگیز عمری دود چراغ ‏خورده و خاک کتاب... آن هم در جامعه‌ای با تیراژ کتاب ۵۰ نسخه‌ای با مردمی دارای زیر یک دقیقه مطالعه روزانه و انواع ‏محدویت‌ها... و در این جامعه نویسندگی یعنی به‌جان خریدن انواع ملامت و مصداق این بیت حافظ‎:‎

بر ما بسی کمان ملامت کشیده‌اند / تا کار خود ز ابروی جانان گشاده‌ایم

ایام به کام/علی مرادی مراغه‌ای

* توضیح ایران امروز
پاسخ آقای علی مرادی مراغه‌ای به نقد آقای شیوا فرهنمد راد، روز یکشنبه ۱۴ آذر ۱۴۰۰ (۵ دسامبر ۲۰۲۱) در کانال تلگرام ایشان منتشر شد. ایران امروز این پاسخ را همان روز به آقای فرهنمد راد فرستاد. چون آقای مرادی در پاسخ خود نوشته بودند «این یک صفحه تلگرامی در پاسخ نقد مطول ایشان به ‏نظرم کفایت می‌کند» ما هم لزومی به انتشار آن در ایران امروز ندیدیم. اما امروز آقای مرادی نظر خود را تغییر داده و در ای‌میلی از ما خواسته پاسخ ایشان را هم در ایران امروز منتشر کنیم.