يادی از “داوود پيرنيا” پايه‌گذار برنامه “گلها”

سه‌شنبه ١٠ آبان ١٣٨٤

برنامه "گلها" با عنوان "گلهای رنگارنگ"، "گلهای صحرايی"، "يك شاخه گل"، "گلهای تازه"، "برگ سبز" و "گلهای جاودان" از جمله ابتكاراتی بود كه در ارتقای جايگاه موسيقی اصيل ايرانی و الفت آن با شعر تاثير بسزايی داشت.
اين برنامه كه مجموعه‌ای از آواز، ترانه، شعر و دكلمه همراه با شرح حال شاعر بود، موجب شد مخاطبان به‌موسيقی ايرانی به‌صورت چشمگيری افزايش يابد و دوستداران ادبيات ايران زمين نيز به اين خيل بپيوندند.
به اعتقاد صاحب‌نظران "داوود پيرنيا" با پايه‌گذاری اين‌برنامه، وقار و كاراكتر خاصی به موسيقی ايرانی داد و اين هنر را به يكی از پرشنونده‌ترين برنامه‌های راديو تبديل كرد.
١١ ‬آبان‌ماه، سی و چهارمين سالگرد درگذشت اين هنرمند عرصه موسيقی است.
شادروان پيرنيا باايجاد برنامه "گلها" و معرفی شعر و شاعران زبده پارسی زبان، خدمات بسيار ارزنده‌ای به شعر و موسيقی اين سرزمين كرده است.
او در يادداشت‌های خود می‌نويسد: از كودكی به "گل" علاقه‌مند بودم و بعدها زمانی كه دبير ادبيات تكليفی داده بود تا برای قطعه‌ای از "روسو" تفسيری بنويسم، آهنگی را كه با قطعه روسو هماهنگی داشت شنيدم.
رابطه اين شعر و آهنگ كه يكی‌از آثار "شوپن" بود مرا تحت تاثير قرار داد و پی بردم شعر و ملودی در صورت تشابه حسی، اثر دو چندانی دارد.
پس از سال‌ها روزی با هنرمند صاحب نام "نظام وفا" در زمينه تلفيق شعر و موسيقی صحبت كردم و اولين اثر خود را با همكاری "روح‌الله خالقی" و "رهی معيری" با عنوان "ای آتشين لاله" در مايه افشاری ساختم كه در انجمن موسيقی ملی آن روز اجرا شد.
وی می‌افزايد: اين‌برنامه كه درحضور "قوام السلطنه" نخست وزير وقت برگزار شد مورد توجه مخاطبان قرار گرفت.
پيرنيا پس‌از چند سال باهمكاری اداره انتشارات و تبليغات راديو به اجرای يك برنامه ادبی به نام "گلهای جاويدان" پرداخت.
نخستين بخش اين برنامه به مدت ١٠ ‬دقيقه با همكاری استاد "احمد عبادی" و "عبدالعلی وزيری" در مايه بيات ترك همراه با گفتاری در مورد حافظ با غزل:
"سلامی چو بوی خوش آشنايی به آن مردم ديده روشنايی" و بخش دوم آن با غزل "من مست و تو ديوانه ما را كه برد خانه" از ديوان شمس با صدای بنان اجرا شد.
اين برنامه همچنان بااشعاری از شاعرانی بزرگ همچون عراقی، سعدی و نظامی به كارخود ادامه داد.
آخرين برنامه درزمان سرپرستی پيرنيا، گلهای رنگارنگ ٤٧٠ ‬بود كه در مايه دشتی از ساخته‌های "مرتضی نی‌داوود" و شعر "بهادر يگانه" اجرا شد.
پيرنيا اهميت ويژه‌ای برای موسيقی‌اصيل ايرانی قايل بود و ربع پرده(كرن و سری) را از برتری‌های اين نوع موسيقی نسبت به ساير سبك‌های اين هنر می‌دانست و معتقد بود اين خصيصه بجز زيبايی در لحن، موجب منحصر بودن توناليته در اين نوع از موسيقی شده است.
بنيان‌گذار برنامه گلها سال ١٢٧٩ ‬در تهران به دنيا آمد، وی كودكی را تحت توجه پدرش "حسن پيرنيا" (مشيرالدوله) كه از رجال خوش نام و روشنفكربود، گذراند.
پيرنيا تحصيلات ابتدايی خود را درمدرسه "سن‌لويی" كه توسط معلمان فرانسوی اداره می‌شد، گذراند و پس‌از دوره متوسطه، برای گذراندن تحصيلات عالی‌به سوييس سفر كرد و در رشته حقوق دانش آموخته شد، وی پس از بازگشت به ايران در وزارت دادگستری مشغول به كار شد.
پس‌از تاسيس كانون وكلا به وزارت دارايی منتقل شد و اداره احصاييه (آمار) را برای نخستين بار تاسيس كرد.
وی درعين حال به موسيقی كلاسيك آشنايی كامل پيدا كرد و نواختن پيانو را به خوبی فراگرفت و ضمن آشنايی با ادبيات فارسی بر ادبيات فرانسه، آلمانی و انگليسی تسلط كامل داشت.
استاد با همفكری علينقی وزيری، ابوالحسن صبا، روح‌الله‌خالقی، مرتضی محجوبی، حسين ياحقی و احمد عبادی درصدد تهيه يك برنامه موسيقی ماندگار بود.
اين علاقه باعث شد تا پيرنيا مشاغل دولتی را كنار گذارد و با جديت موسيقی را دنبال كند.
وی سرانجام در سال ١٣٢٥ ‬به راديو پيوست و برنامه‌ای با عنوان "گلهای جاويدان" را با نغمه‌ای در دستگاه همايون تهيه و بتدريج موسيقی ضربی ايران را در برنامه گلها وارد كرد.
به مرور زمان اركستر گلها بزرگ و بزرگتر و از حالت تك صدايی (منوفنيك) به حالت چند صدايی (پلی فنيك) تبديل شد.
در برنامه "گلهای جاويدان" دكلمه شعر و تفسير همراه با موسيقی از شاعر، مورد بحث قرار می‌گرفت و سپس آواز اجرا می‌شد.
"گلهای رنگارنگ" شامل دكلمه شعر از شاعران مختلف توام با موسيقی و سپس ترانه ، آواز و مجددا همان ترانه بود. و "برگ سبز" شامل دكلمه شعر همراه با موسيقی و سپس اجرای آواز بود.
در برنامه "شاخه گل"، مختصری از زندگی شاعر به همراه موسيقی بيان می‌شد و آن‌گاه ترانه‌ای بدون آواز پخش می‌شد و "گل صحرايی" به ترانه‌های بومی و فلكلوريك می‌پرداخت.
"گلهای تازه" در اكثر مواقع ترانه‌ای به همراه نداشت و شامل موسيقی و آواز و دكلمه شعر از شاعر واحدی بود.
از آهنگسازانی كه در برنامه گلها شركت داشتند می‌توان موسی معروفی، جواد معروفی، علی تجويدی، ابوالقاسم عارف قزوينی، علی‌اكبر شيدا، مرتضی محجوبی، رضامحجوبی، ابوالحسن صبا، حسين ياحقی، پرويز ياحقی، حبيب‌الله بديعی، محمد ميرنقيبی، علينقی وزيری و مرتضی نی‌داوود را نام برد.