بزرگداشت‌ هانس کريستيان اندرسن

زهره قائينی:
هنوز ادبيات كودكان ما نتوانسته بر روی پاهای خويش استوار بايستد
ايلنا: در سنجش ادبيات كودكان ايران‌‏ با آثار" اندرسن" ، آثار صمد بهرنگی بيش از همه به" اندرسن" شباهت دارد . اگر چه هيچ شاهدی بر استفاده آگاهانه صمد از شيوه كار" اندرسن" وجود ندارد .
زهره قائينی ـ محقق حوزه ادبيات كودك ـ با عنوان اندرسن در گذرگاه تاريخ گفت‌‏: " صمد بهرنگي" در برخی آثارش همچون" اولدوز و كلاغ‌ها" و" اولدوز و عروسك سخنگو" بن مايه‌های افسانه‌ها را با تخيل فردی خود آميخته است كه همان شيوه‌ای است كه" اندرسن" در آثارش برگزيده بود.
وی افزود: شكوفايی ادبيات كودكان كشورهای اسكانديناوی به ويژه دانمارك از هنگامی آغاز شد كه"‌هانس كريستين اندرسن" به سال ١٨٣٥ ميلادي، مجموعه داستان‌هاي" پريان" خود را به نام " قصه‌هايی برای كودكان" در دانمارك منتشر كرد. او اگر چه در آن زمان بيش از ٢٣ سال نداشت ، انبان ذهنی او انباشه از تخيل افسانه‌های عاميانه بود‌‏. زيرا در كودكی آن شانس را داشت كه به قصه‌های هزار و يك شب كه پدر پينه دوز فقيرش برايش می خواند گوش بسپارد .
قائينی اظهارداشت: قصه‌هاي" اندرسن" از همان ابتدا برپايه افسانه‌های عاميانه بنا نهاده شد . حكومت دانمارك كه خيلی زود به توان و استعداد اين نويسنده جوان پی برد . او را پشتيبانی مالی كرد و " اندرسن" با تكيه بر اين كمك مالی توانست سفر كند و ديده‌ها و شنيده‌های خود را در كتاب‌های گوناگون گرد آوری و تدوين كند .
وی گفت:" اندرسن" روی هم رفته بيش از ١٥٠ قصه منتشر كرده است. او سنت قصه نوشتن را جايگزين گرد آوری آن‌ها كرد." اندرسن" با آميختن زبان شفاهی و نوشتاری ، ريخت جديدی از گفتمان روايی را پايه گذاشت ، به همين سبب اثار" اندرسن" نه تنها در دانمارك بلكه در سراسر جهان در زمره آثار كلاسيك ادبيات كودكان به شمار می آيد .
قائينی با اشاره كوتاهی به سفرهای "اندرسن" به نقاط مختلف جهان گفت‌‏: داستانهاي" اندرسن" با فاصله نزديك به يك سده از نخستين انتشارش در دانمارك به ايران رسيد و به فارسی ترجمه و منتشر شد. قصه‌هاي" اندرسن" در ايران وقتی ترجمه و منتشر شد كه كودكان و نوجوانان به مواد خواندنی ويژه خود چندان دسترسی نداشتند و نوجوانان با سواد بيشتر سراغ كتاب‌های بزرگسالان می رفتند‌‏. حتی اگر كتابی مخصوص كودكان به ايران می آمد‌‏ به سبب آن كه زبان فارسی هنوز از نرمش و سادگی لازم كه در متن‌های مخصوص كودكان در غرب وجود داشت‌‏ برخوردار نبود ،قابل استفاده نبود.
اين محقق با توضيح كامل سير تاريخی حضور آثار" اندرسن" در ادبيات كودكان ايران در پايان تاكيد كرد‌‏: اكنون ١٤٠ سال از انتشار نخستين اثر" اندرسن" در دانمارك و ٧٤ سال از انتشار نخستين ترجمه داستان‌هاي" اندرسن" در ايران می گذرد و هنوز ادبيات كودكان ما نتوانسته است بر روی پاهای خويش استوار بايستد .و هنوز ادبيات كودكان ايران به اوج شكوفايی خود دست نيافته است. زيرا هنوز هيچ گونه پشتيبانی برای رشد و پرورش استعدادهای جوان در ايران انجام نمی گيرد ." اندرسن" در يك موقعيت تاريخي" اندرسن" شد ، پس ما بايد اين موقعيت تاريخی را برای نويسندگان خويش نيز فراهم كنيم .

توران ميرهادي:
آثار"‌هانس كريستيان اندرسن" بايد از زبان اصلی به فارسی ترجمه شوند
ايلنا: وقت آن رسيده است كه آثار"‌هانس كريستيان اندرسن" از زبان اصلی (دانماركي) به فارسی ترجمه شوند. چراكه بيشتر آثار"‌هانس" از زبان‌های ديگر به فارسی برگردانده شده اند.
توران ميرهادی در مراسم بزرگداشت"‌هانس كريستيان اندرسن" گفت: در زندگی نامه اندرسن می خوانيم كه او در حدود ١٥٧ قصه و داستان، ٨ رمان، ٨٠٠ قطعه شعر، چهار زندگی نامه و چند سفر نامه نوشته است.
وی افزود: زمانی كه طرح بزرگداشت" اندرسن" مطرح شد با خود قرار گذاشتم نوعی آشنايی همه جانبه به مجموعه آثار او بدست آورم.
وی در ادامه اظهارداشت: ١١١ قصه"‌هانس كريستيان اندرسن" را زنده ياد" اردشير نيك پور" به فارسی برگردانده است و سالها پيش انتشارات "اميركبير" آنها را منتشر كرد كه در مقايسه با آثاری كه از"‌هانس" به فارسی ترجمه شده است.تعداد قصه‌هايی كه توسط" نيك پور" به فارسی برگردانده شده اند از ديگر مترجمان بيشتر است.
ميرهادی با اشاره به به اين نكته كه برای تحقيق روی آثار"‌هانس كريستيان اندرسن" تنها توانستم ٣٥ اثر او را مطالعه كنم گفت: اگر چه بسياری از داستان‌هاي"‌هانس كريستيان اندرسن" مثل" جوجه اردك زشت" از داستان‌های شناخته شده او محسوب می شوند. و بيشتر مردم دنيا اين داستان‌ها را خوانده اند. اما برای تحقيق نياز بود كه اين داستان‌ها را نيز دوباره خوانی كنم.
وی ضمن بيان اين نكته كه داستان‌هاي" اندرسن" چند لايه عميق و مذهبی هستند خاطرنشان كرد: به سادگی نمی توان از كنار داستان "اندرسن" گذشت."‌هانس" با نگاه موشكافانه‌ای كه دارد از هر پديده معنای خاص و عميق كشف می كند. او همان قدر كه نسبت به طبيعت حساس است، نسبت به جامعه بشری نيز احساس مسوليت می كند.
ميرهادی در ادامه گفت:" اندرسن" در خلق لحظه‌های خاص و باور نكردنی استاد است. او در همه داستان‌هايش دم از انسانيت می زند و داستان‌هايش از بعد زمان و مكان می گذرد و در همه زمان‌ها جذابيت خاص خود را دارند.
اين عضو فعال عرصه كتاب و ادبيات كودك با اشاره به اين نكته كه بايد خوانندگان كودك و نوجوان هر چه بيشتر به اصل داستان‌های "اندرسن" آشنا شوند گفت: مترجم، پويانما، تصويرگر، قصه گو و ... لازم است كه برای بيان داستان‌هاي"‌هانس" به ارائه اصل آثار او توجه داشتند باشند و درصد دگرگون كردن آثار او نباشند. چرا كه آثار او در عمق خود مفاهيم بزرگی را بيان می كنند كه نبايد آن‌ها را ناديده گرفت.
ميرهادی در پايان اظهارداشت : زمان آن فرا رسيده است كه روی آثار"‌هانس كريستيان اندرسن" پژوهش‌ها و تحقيقات وسيعی صورت بگيرد و بهتر است كه به پژوهش‌ها و تحقيقاتی كه در كشورهای ديگر جهان صورت گرفته است توجه داشته باشيم.

ثريا قزل اياغ: "اندرسن" نويسنده‌ای بازيگوش در به كار گرفتن زبان و شخصيت‌هاست.
ايلنا: ثريا قزل اياغ ـ نويسنده و محقق ادبيات كودك و نوجوان ـ در بزرگداشت"‌هانس كريستيان اندرسن" درباره بازی در آثار" اندرسن" گفت : شاعری گفته است كه كودكی شعر زندگی است و هر كس اين كودكی را تجربه نكرده باشد در بزرگسالی به آن نيازمند می شود. بی ترديد" اندرسن" يكی از اين كودك‌هاست . او يك فرزانه كودك است كه در بزرگسالانی آنچه برای كودكان می آفريند‌‏، آكنده از اميد و شوخ طبعی و بازيگوشی است .
وی در ادامه اظهار داشت‌‏:" اندرسن" در خانواده‌ای رشد كرد كه امكان بازی و سرگرمی برايش فراهم بود. او پس از مرگ پدرش تنها می شود و فقط با عروسك‌هايش سرگرم می شود ." اندرسن" نوشته‌هايش را تفسير زندگی خود می داند. او در" جوجه اردك زشت" می گويد در خواب هم نمی ديدم كه يك روز آنقدر خوشبخت شوم . در حقيقت اين مساله همان موفقيت‌ها و پيروزي‌های او در ادبيات و نويسندگی است .
اين محقق در ادامه با اشاره به اينكه وجه ديگر تلاش" اندرسن" درگير كردن شخصيت‌ها و قهرمانهايش با بازی است تاكيد كرد : در اكثر آثار "اندرسن" اشيا و شخصيت‌ها اغلب مشغول بازی هستند .
وی در پايان گفت : اندرسن در تمام عمر خود كودك ماند و همين نگاه او را به وادی طراوت ، زيبايی و خيال كشاند. به گفته يكی از منتقدان آنچه او می آفريند ، تقليدی از زندگی نيست‌‏، بلكه خود زندگی است. او روح زندگی را درآثارش می دمد .

دبير كل سازمان يونسكو : مردم بايد به اهميت كتاب پی ببرند
ايلنا: بزرگداشت"‌هانس كريستيان اندرسن" نويسنده و شاعر دانماركی ديروز با حضور تعداد زيادی از نويسندگان شاعر و فعالان عرصه كتاب كودكان و نوجوانان به كوشش شورای كتاب كودك در خانه هنرمندان برگزارشد.
محمد توكلی ـ دبير كل سازمان يونسكو در مراسم دويستمين سالگرد تولد"‌هانس كريستيان اندرسن" گفت : مشاهير و شخصيت‌های ادبي، فرهنگي، هنری و رويدادهای علمی تنها متعلق به يك قوم خاص نيستند. بلكه متعلق به جامعه بشری هستند كه اساس آن را تنوع فرهنگ تشكيل می دهد .
وی در ادامه اظهارداشت : يونسكو بر فرهنگ و علم و آموزش برای تفاهم ، صلح و همزيستی تاكيد می كند و خواستار اين است كه مردم به جای اينكه به جنگ فكر كنند ، سعی كنند كه به اهميت كتاب پی ببرند.
دبير كل يونسكو با اشاره به اينكه كودكان بايد با ذهنيت جهانی صلح آميز رشد كنند گفت : ذهنی كه در آن تفاهم و صلح نقش بسته باشد، كمتر به سراغ دشمنی و تنش می رود و آموزش طبيعتا مهمترين كانال برای دست يابی به اين هدف است و كتاب می تواند در اين راه نقشی سازنده و اساسی ايفا كند .
توكلی خاطرنشان كرد: كتاب در ساختار يونسكو اهميت زيادی دارد و در اساسنامه يونسكو بند جالبی وجود دارد كه بلافاصله پس از جنگ جهانی به آن افزوده شده است. چون جنگ در ذهن انسان شكل می گيرد بايد به جای آن صلح را جايگزين كرد و اين تنها از طريق آموزش ميسر می شود و از اين جهت خواندن كتاب از دوران كودكی اهميت پيدا می كند .
دبير كل سازمان يونسكو با اشاره به اين نكته كه يونسكو برای كمك وارتقای فرهنگ و در واقع نمادی است كه برای كودكان شكل گرفته است و تمام فعاليت‌های آن مرتبط با كودكان است گفت : يونسكو توسعه فرهنگی كودكان را امری مهم تلقی می كند و در كليه برنامه‌های خود به اين اصل تاكيد دارد و جهان مناسب برای كودكان را جهانی توام با شادي، صلح و تفاهم می داند.
وی اظهارداشت: متاسفانه در جهان كودكان به دليل بحران‌های ناشی از فقر و پايين بودن سطح سواد و سطح زندگی كمتر می توانند ازكودكی خود بهره مند شوند. زيرا مجبورند دست به كارهايی بزنند كه وظيفه بزرگان است و شروع زندگی اجتماعی آنها توام با خشونت و رنج است. سازمان يونسكو در تلاش است كه بتواند نقش خشونت را در زندگی كودكان كمرنگ كند و به تدوين قواعدی بپردازد كه كودكان در چنين وضعيتی قرار نگيرند.
توكلی گفت : سازمان يونسكو برای دست يابی به اين اهداف مهم تاكيدی اساسی بر آموزش زيست محيطی دارد و برای رسيدن به اين اهداف اقدام به انتشار كتاب‌های متعدد در اين عرصه كرده است كه همه اين كتاب‌ها توسط نشر" مركز" منتشر شده اند تا در اختيار علاقه مندان قرار بگيرند.
وی در ادامه خاطرنشان كرد : ادبيات تصويری از فرهنگ شفاهی ماست و در كشور ما قصه‌های كودكان از سابقه‌ای طولانی برخوردار هستند. افسانه‌ها و قصه‌های ايرانی حلقه ارتباط ميان فرهنگ هند قديم و آمريكا و آفريقا هستند. شايد دليل آن فرهنگ غنی كشور ما باشد كه محل تقاطع و آميختگی اقوام مختلف است كه می توان از بزرگانی كه در اين عرصه دست به تلاش زده اند به صمدبهرنگي،هوشنگ مرادی كرماني، آذری قمي، امير حسين فقيری و امجدی شيرازی اشاره كرد .
توكلی در پايان با اشاره به بزرگداشت"‌هانس كريستيان اندرسن" گفت : در كشور ما افرادی هستند كه بايد مانند"‌هانس كريستيان اندرسن" به جهانيان معرفی شوند. البته در سال‌های اخير ناشران در عرصه كتاب كودك دست به فعاليت وسيعی زده اند و اميدواريم كه اين فعاليت‌ها مستمر و متداوم باشد.

سفير كشور دانمارك: در بطن داستان‌هاي" اندرسن" انسانيت موج می زند
ايلنا: انسانيت، شرافت و بزرگی در بطن داستان‌هاي" اندرسن" موج می زند، چيزی كه همه انسان‌ها را به هم پيوند می دهد.
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و انديشه ايلنا، در بزرگداشت"‌هانس كريستيان اندرسن" كارل لويسن ـ سفير كشور دانمارك ـ ضمن ارسال بهترين سلام‌ها به بچه‌ها و برگزار كنندگان مراسم گفت : من بسيار خوشحال هستم كه در اين جمع با نام" اندرسن" دور هم جمع شده اند حضور دارم. با حضور نام" اندرسن" نوعی شادی و هيجان برای كودكان به وجود می آيد. چرا كه همه ما خواندن افسانه‌ها و داستان‌هاي" اندرسن" را از كودكی شروع می كنيم .
وی در ادامه تصريح كرد :" اندرسن" پر خواننده ترين نويسنده جهان محسوب می شود. البته ممكن است كه مشهور ترين نويسنده جهان نباشد. او به قول رئيس جمهور شما از نويسندگانی است كه به گفت و گوی تمدن‌ها بسيار اهميت داده است .
سفير كشور دانمارك با اشاره به اينكه داستان‌هاي" اندرسن" در برگيرند ه پيام نه تنها برای كودكان و نوجوانان بلكه برای بزرگسالان هستند گفت : ما " اندرسن" را در جهان به عنوان گفت و گو گری برای كشف جهان می يابيم. در بطن افسانه‌هاي" اندرسن" انسانيت، شرافت و بزرگی موج می زند، چيزهايی كه ما را به هم نزديك می كند.
وی در ادامه اظهارداشت : مجموعه آثار" اندرسن" سه جلد است كه از اين ميان افسانه‌ها يك جلد را به خود اختصاص می دهند. از اين ميان تنها ٣/١ آن مورد توجه مردم قرار می گيرد و مرتب مورد مطالعه قرار می گيرد. متاسفانه بسياری از افسانه‌هاي"‌هانس" تنها در زمان خودش خوانده می شوند .
كارل لويسن گفت : من بسيار خوشحال هستم كه افسانه‌هاي"‌هانس كريستيان اندرسن" در ايران خيلی بيشتر از كشورهای ديگر شناخته شده اند.
وی سخنان خود را با مطلع داستان‌هاي"‌هانس" روزی بود روزگاری بود، يكی بود يكی نبود به پايان رساند .

جوايز بزرگداشت "هانس كريستيان اندرسن" اهدا شد
ايلنا: در پاسخ به فراخوان شورای كتاب كودك به مناسبت ٢٠٠ سالگي"‌هانس كريستيان اندرسن" نويسنده فقيد دانماركی ٨٣٥٩ اثر به دبيرخانه ارسال و ثبت گرديد .
فروغ جمالی ـ عضو هيات داوران جوايز بزرگداشت "هانس كريستيان اندرسن"ـ در مراسم اهدای جوايز گفت‌‏: اين آثار از ٩٦ شهر و روستا و ٥ كشور ارسال شده است. از نويسندگان بزرگسال ١٨٤ اثر و نويسندگان كودك ٨١٧٥ اثر ثبت شد . كودكان و نوجوانان آثار خود را در تمام مقاطع تحصيلی و از مراكزی نظير كتابخانه‌ها ، فرهنگسراها‌‏، مراكز كودكان استثنايی ، كانون اصلاح و تربيت و كودكان بم به اين دبير خانه فرستادند .
علاوه بر تمام اين آثار كودكان كشورهای تركيه‌‏، پاكستان ، قرقيزستان ، رومانی ، اندونزی نيز در بخش مسابقه شركت داشتند .
وی با اشاره به اينكه اكثر دست نوشته‌های كودكان و نوجوانان بيشتر در قالب نامه به" اندرسن" است‌‏، افزود : داستان" دخترك كبريت فروش" بيشترين نمود را در اين آثار داشته است .
وی پس از اعلام اسامی هيات داوران در پنج بخش مختلف و بيان مواضع هيات داوران در اهدای جوايز ، برندگان را به شرح زير اعلام كرد‌‏:
١- اهدای جايزه به حاميان برگزاری بزرگداشت"‌هانس كريستيان اندرسن" :
تنديس" اندرسن" و لوح تقدير به مديريت خانه هنرمندان ( بهروز غريب پور ) و دكتر محمد توكل ،‌‏نماينده كميسيون ملی يونسكو.
٢- برگزيدگان نقاشی كودك از كشورهای خارجي:
آراداماير از تركيه،ماری ليسا از روماني،آراماز عبدالرحمن اف از قرقيزستان .
٣- برندگان بخش پيام بزرگسال:
سيمين دانشور ، احمد پناهی سمناني، جبار شافعی زاده ، فاطمه مظفری نژاد، محمد رضا يوسفي، احمد اكبرپور، مريم كوچكی .
٤- برندگان بخش تصويرگران كتاب كودك در رده سنی بزرگسالان:
فرشيد شفيعي، محمد علی بنی اسدي، حسن عامه كن، گلبرگ كيانی ،فريد شهبازی ، عاطفه شفيعی راد، مانلی منوچهري، عطيه بزرگ سهرابي.
٥- برندگان بخش پژوهش:
شهرام رجب زاده، ژاله فروهر،پروانه ضيايي، رايكا بامداد ،پوپك نيك طلب .
جوايز بخش خارج از مسابقه :
١- بررسی تطبيقی آثار اندرسن با صمد بهرنگی در قالب پايان نامه تحصيلی :
مينا اخباری آزاد.
٢- برگزيدگان نقاشی كودكان ايران ،پلاك نقره و لوح تقدير:
آرتا خسروي، رضا طلاكوب ، فاطمه زمانی ، مينا حسينی ، امير حسين حسينی ، آرتا مير آفتابی ، بنيامين بهادران ، مينا فاطمی ، امير مير فارسي، عرفان پروانه ، آرش عابدينی ، شميم ميرزا بابايی ، پانته آ‌هاشمی ، پارسا مقصودی ، فراز حاجی مصطفی زاده ، محمد متين كازرونی ، آرين اكرمی ، پروين نويسی ، پيمان باطنی ، ليلا پارسايی ، روشنك داوری ، سامان منظری .
٣ -برگزيدگان بخش دست نوشته‌های كودك و نوجوان:
افروز عرضه گر ، ودادلقايی فر ، زينب آقا براری ، احمد رضا چگينی ، بهار چمنكار ، صفورا مولايی ، پيروز انتخابی ، مرضيه آرندی ، غزل جناب ، نگار عرب زاده‌‏، پريسا پزشك پور ، زهره ظريفی ، مسيح رحمانی ، رومينا رادبه ، علی جنتی .
گفتنی است، در پايان بخش اهدای جوايز گروه موسيقی كودكان پارس به اجرای قطعاتی با زبانهای دانماركی ، انگليسی و فارسی پرداختند كه مورد توجه حاضرين در سالن قرار گرفت .

سيمين دانشور : من جايزه "هانس كريستيان" را با كمال ميل می پذيرم
سيمين دانشور در بخش دست نوشته‌های بزرگسال در مسابقه"‌هانس كريستيان اندرسن" برگزيده شد.
سيمين دانشور به دليل اين كه در تهران حضور نداشت در مراسم بزرگداشت "‌هانس كريستيان اندرسن" شركت نكرد. او با ارسال پيامی هديه اش را با كمال ميل پذيرفت ولی آن را به كودكان اهدا كرد و قرار است اين هديه در شورای كتاب كودك و نوجوان نگهداری شود.
در پيام دانشور آمده است: بچه‌های عزيز آرزو داشتم كه در كنار شما باشم و از لبخندتان لذت ببرم. يادتان باشد كه هر روز و هر شب يك قصه بخوانيد يا شعر و يا موسيقی گوش بدهيد.