صد سال ادبیات جهان-۲

مجموعه برترین‌های ادبی اشپیگل
صد اثر برتر داستانی از کشورهای مختف جهان میان ۱۹۲۵ تا ۲۰۲۵
چگونگی شکل‌گیری مجموعه برترین‌های ادبی اشپیگل

بخش دوم

قبل از پرداختن به معرفی تک تک کتاب‌ها لازم به توضیح است که طبقه بندی این صد اثر در هفته نامه اشپیگل صرفا براساس تاریخ انتشار آنها قرار گرفته است و از قدیمی‌ترین اثر در قرن بیستم تا جدیدترین در قرن حاضر امتداد دارد وگرنه ملاک یا مرجع طبقه بندی دیگری برای شماره بندی آنها توسط داوران منتخب هفته نام اشپیگل در کار نبوده است. ضمنا باید اضافه شود که با توجه به این که توضیحات هفته نامه اشپیگل بسیار خلاصه بودند مجبور شدم تا از امکانات مختلف موجود در اینترنت برای تکمیل مشخصات هر کتاب و نویسنده اش استفاده کنم. از آنجا که قرار دادن نام و توضیحات صد اثر برجسته ادبی در یک مقاله برای خوانندگان بسیار طولانی و خسته کننده می شد چاره ای ندیدم جز این که در هر بار فقط به معرفی ده اثر از میان این صد کتاب برجسته بپردازم. (مترجم)

۱. ویرجینیا وولف با رمان «خانم دالووی» سال انتشار ۱۹۲۵ در بریتانیا

«خانم دالووی» (به انگلیسی: Mrs Dalloway) رمانی نوشته ویرجینیا وولف، نویسنده برجسته انگلیسی است که در سال ۱۹۲۵ منتشر شده است. این رمان یکی از مهم‌ترین آثار ادبیات مدرنیستی به شمار می‌رود و به دلیل استفاده خلاقانه از تکنیک «جریان سیال ذهن» مشهور است. داستان در طول یک روز از زندگی «کلاریسا دالووی»، زنی از طبقه بالای جامعه لندن، اتفاق می‌افتد. کلاریسا در حال آماده‌سازی برای مهمانی شبانه‌اش است، اما در همین حین، افکار و خاطراتش به گذشته و روابطش با اطرافیان سرک می‌کشد. در موازات داستان کلاریسا، زندگی «سپتیموس وارن اسمیت»، سرباز بازگشته از جنگ جهانی اول که از اختلال استرس پس از سانحه رنج می‌برد، نیز روایت می‌شود. این دو داستان به طور غیرمستقیم به هم مرتبط می‌شوند و تصویری از جامعه پس از جنگ و تنش‌های درونی افراد را به نمایش می‌گذارند.

«خانم دالووی» به موضوعاتی مانند «زمان»، «حافظه»، «هویت» و «تأثیر جنگ» بر روان انسان‌ها می‌پردازد. سبک نوشتاری وولف در این رمان، با استفاده از جریان سیال ذهن، به خواننده اجازه می‌دهد تا به درون ذهن شخصیت‌ها نفوذ کند و دنیای درونی آن‌ها را تجربه کند. این اثر نه تنها یک داستان جذاب است، بلکه تحلیلی عمیق از زندگی مدرن و پیچیدگی‌های روانی انسان‌ها ارائه می‌دهد.

۲. آندره ژید با رمان «جاعلان» سال انتشار ۱۹۲۵ در فرانسه

«جاعلان» (به فرانسوی: Les Faux-monnayeurs) رمانی نوشته «آندره ژید»، نویسنده برجسته فرانسوی، است که در سال ۱۹۲۵ منتشر شده است. این رمان یکی از مهم‌ترین آثار ادبیات مدرن فرانسه به شمار می‌رود و به دلیل ساختار پیچیده و چندلایه‌اش مشهور است. داستان «جاعلان» حول محور گروهی از نوجوانان و بزرگسالان می‌گردد که درگیر مسائل اخلاقی، عاطفی و اجتماعی هستند. یکی از شخصیت‌های اصلی، «ادوارد»، نویسنده‌ای است که در حال نوشتن رمانی به نام «جاعلان» است. این رمان درون رمان، به نوعی بازتابی از داستان اصلی است و مرز بین واقعیت و داستان را محو می‌کند. این موضوع که بین شخصیت‌ها، دو دانش‌آموز دبیرستانی و نویسنده‌ای به نام ادوارد، یک میدان نیروی همجنس‌گرایانه وجود دارد، به زودی آشکار می‌شود. ژید در این رمان به موضوعاتی مانند «هویت»، «نفاق»، «جعل» و «پیچیدگی‌های روابط انسانی» می‌پردازد. ساختار غیرخطی و چندصدایی رمان، به خواننده اجازه می‌دهد تا از زوایای مختلف به داستان نگاه کند و با شخصیت‌های مختلف همذات‌پنداری کند. «جاعلان» نه تنها یک داستان جذاب است، بلکه تحلیلی عمیق از جامعه و روان انسان‌ها ارائه می‌دهد. این اثر به دلیل نوآوری‌هایش در ساختار روایی و پرداختن به مسائل اخلاقی و فلسفی، همچنان مورد تحسین خوانندگان و منتقدان ادبی قرار می‌گیرد.

۳. ارنست همینگوی با رمان «جشن» سال انتشار ۱۹۲۶ در ایالات متحده 

«جشن» [در ایران با عنوان خورشید همچنان می درخشد ترجمه شده است] (به انگلیسی: *The Sun Also Rises*) رمانی نوشته «ارنست همینگوی» است که در سال ۱۹۲۶ منتشر شد. این رمان به عنوان یکی از آثار کلاسیک ادبیات آمریکا و نمادی از «نسل گمشده (Lost Generation) پس از جنگ جهانی اول شناخته می‌شود. داستان حول محور گروهی از آمریکایی‌ها و بریتانیایی‌ها می‌گردد که در دهه ۱۹۲۰ به پاریس و اسپانیا سفر می‌کنند. نسل گمشده از جنگ بهبود می‌یابد و در شب‌های کنار رود سن می‌رقصد، می‌نوشد و عشق‌بازی می‌کند. این صحنه هایی که اکنون دیگر به کلیشه تبدیل شده، سبک انقلابی را پنهان می‌کند که ارنست همینگوی با جملات کوتاه و موجز خود به راه انداخت و نسل‌هایی از نویسندگان آمریکایی را تحت تأثیر قرار داد. شخصیت اصلی، «جیک بارنز»، روزنامه‌نگاری است که در جنگ مجروح شده و با مشکلات عاطفی و هویتی دست و پنجه نرم می‌کند. او و دوستانش درگیر روابط پیچیده، می‌نوشند و به گاوبازی‌ها در اسپانیا می‌روند، اما در پس این ظاهر شاد، احساس پوچی و سرگشتگی عمیقی وجود دارد. «جشن» به دلیل سبک نوشتاری مختصر و قدرتمند همینگوی و پرداختن به موضوعاتی مانند «عشق»، «جنگ»، «هویت» و «جستجوی معنا» در دنیای پس از جنگ، به عنوان یکی از شاهکارهای ادبیات مدرن شناخته می‌شود.

۴. ایزاک بابل با رمان «ارتش سواره‌نظام» سال انتشار ۱۹۲۶ در اتحاد جماهیر شوروی

«ارتش سواره‌نظام» (به روسی: Конармия) مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه نوشته «ایزاک بابل» است که در سال ۱۹۲۶ منتشر شده است. این اثر بر اساس تجربیات شخصی بابل به عنوان خبرنگار در «ارتش سرخ» در طول جنگ لهستان و شوروی (۱۹۲۰-۱۹۲۱) نوشته شده است. راوی این داستان ها یهودی است که در روسیه خونین سرگردان است. این داستان‌ها ماجراهایی از زندگی سربازان، خشونت جنگ و تنش‌های نژادی و فرهنگی را به تصویر می‌کشند. بابل با نثری موجز و قدرتمند، هم زیبایی و هم وحشت جنگ را نشان می‌دهد. این کتاب به دلیل صداقت و عمق احساسی‌اش، به عنوان یکی از شاهکارهای ادبیات روسیه و جهان شناخته می‌شود. در مجموع باید گفت که این اثر این یک رمان نیست  بلکه تصاویر متعدد و متغیری از اپیزودهاست، یک هم‌آوایی چند صدایی. ظریف، با طنزی تلخ و تراکمی اکسپرسیونیستی.

۵. مارسل پروست  با رمان «زمان بازیافته» منتشر شده در سال ۱۹۲۷ فرانسه

«زمان بازیافته» (به فرانسوی: *Le Temps retrouvé*) آخرین جلد از مجموعه هفت‌جلدی «در جستجوی زمان از دست رفته» نوشته «مارسل پروست» است که در سال ۱۹۲۷، پس از مرگ نویسنده، منتشر شد. این جلد به نوعی نقطه اوج و نتیجه‌گیری کل مجموعه است. در این جلد، راوی (که نامش مارسل است) پس از سال‌ها دوری از جامعه، به مهمانی‌هایی در پاریس بازمی‌گردد و متوجه تغییرات عمیقی در افراد و جامعه می‌شود. او درمی‌یابد که زمان، پیروز نهایی است و همه چیز را تحت تأثیر قرار داده است. در نهایت، راوی به این درک می‌رسدکه اثر ادبی‌ای که سال‌ها در جستجویش بود، در واقع همان رمانی است که ما در حال خواندن آن هستیم. «زمان بازیافته» به مفاهیم عمیقی مانند «گذر زمان»، «حافظه»، «هنر» و «معنای زندگی» می‌پردازد و پایان‌بندی فلسفی و شاعرانه‌ای به این شاهکار ادبی می‌بخشد. این جلد نه تنها پایان مجموعه است، بلکه نقطه عطفی در ادبیات مدرن محسوب می‌شود. در ایران تمامی کتاب های این مجموعه ابتدا توسط مرحوم مهدی سحابی ترجمه شد و اکنون ترجمه دیگری نیز از این اثر وجود دارد و قابل خواندن است.

۶. نلا لارسن با رمان «گذر نژادی» یا «تغییر چهره» که در سال ۱۹۲۹ منتشر شده است

نام اثر به آلمانی «Seitenwechsel» است (به انگلیسی: «Passing»). رمانی نوشته «نلا لارسن»، نویسنده آفریقایی - آمریکایی، است که در سال «۱۹۲۹» منتشر شده است. این رمان به موضوع «گذر نژادی» (Passing) می‌پردازد، پدیده‌ای که در آن افراد سیاه‌پوست با پوست روشن‌تر، خود را به عنوان سفیدپوست معرفی می‌کنند تا از تبعیض نژادی فرار کنند. داستان حول محور دو زن آفریقایی - آمریکایی به نام‌های «ایرن ردفیلد» و «کلر کندری» می‌گردد که هر دو قادر به «گذر» به عنوان سفیدپوست هستند، اما انتخاب‌های متفاوتی در زندگی خود دارند. ایرن، که در جامعه سیاه‌پوستان زندگی می‌کند، با کلر، دوست قدیمی‌اش، که اکنون به عنوان یک زن سفیدپوست زندگی می‌کند، دوباره ارتباط برقرار می‌کند. این ملاقات باعث می‌شود که هر دو زن با مسائل هویت، تعلق و خطرات ناشی از پنهان‌کردن ریشه‌های نژادی خود مواجه شوند. رمان به طور عمیقی به موضوعات «هویت نژادی»، «طبقه اجتماعی» و «جنسیت» می‌پردازد و تنش‌های درونی و بیرونی شخصیت‌ها را به تصویر می‌کشد. این اثر به عنوان یکی از آثار مهم ادبیات هارلم رنسانس (Harlem Renaissance) شناخته می‌شود که در جستجوی بازتعریف زیبایی شناسی سیاهان و مقاومت در برابر نژاد پرستی بود. و رمان به دلیل نگاه ظریف و پیچیده‌اش به مسائل نژادی و اجتماعی، همچنان مورد تحسین قرار می‌گیرد. این رمان نه تنها یک داستان جذاب است، بلکه بازتابی از چالش‌ها و تناقض‌های زندگی در جامعه‌ای است که تحت سلطه تبعیض نژادی قرار دارد.

۷. ویلیام فاکنر با رمان «نور در ماه اوت» سال انتشار ۱۹۳۲ در ایالات متحده

«نور در ماه اوت» (به انگلیسی: *Light in August*) رمانی نوشته «ویلیام فاکنر» است که در سال «۱۹۳۲» منتشر شد. این رمان در شهر خیالی «یوکناپاتافا» در ایالت می‌سی‌سی‌پی اتفاق می‌افتد و داستان‌های چند شخصیت را به هم پیوند می‌زند. اواخر دهه ۱۹۲۰ در می‌سی‌سی‌پی است و قهرمان تاریک داستان یا همان شخصیت اصلی، «جو کریسمس»، مردی است که هویت نژادی مبهمی دارد، نیمی سفیدپوست و نیمی سیاه‌پوست. او به سوی سرنوشت وحشتناک خود پیش می‌رود و با تبعیض و خشونت مواجه می‌شود. فاکنر در این رمان به موضوعاتی مانند «نژاد»، «گناه»، «رستگاری» و «هویت» می‌پردازد. سبک روایی پیچیده و استفاده از تکنیک‌های مدرنیستی، این اثر را به یکی از مهم‌ترین رمان‌های ادبیات آمریکا تبدیل کرده است.

۸. لویی-فردینان سلین با رمان «سفر به انتهای شب» سال انتشار ۱۹۳۲ در فرانسه

«سفر به انتهای شب» (به فرانسوی: *Voyage au bout de la nuit*) نخستین رمان «لویی-فردینان سلین» است که در سال «۱۹۳۲» منتشر شده است و به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار ادبیات مدرن فرانسه شناخته می‌شود. این رمان به دلیل سبک نوشتاری منحصر به فرد و نگاه تلخ و طنزآمیزش به زندگی و جامعه، تأثیر عمیقی بر ادبیات قرن بیستم گذاشت. داستان حول محور «فردینان باردامو»، یک سرباز سابق و پزشک، می‌گردد که پس از تجربه‌های وحشتناک در جنگ جهانی اول، به دنبال معنایی برای زندگی می‌گردد. او به آفریقا، آمریکا و در نهایت به پاریس سفر می‌کند، اما در هر کجا با پوچی، فساد و بی‌عدالتی مواجه می‌شود، اما به چیزی بیشتر از شغل‌های کثیف و دوستی‌های عجیب دست نمی‌یابد، تا اینکه به عنوان پزشک فقیران در حاشیه پاریس ساکن می‌شود.  سلین در این رمان به موضوعاتی مانند «جنگ»، «استعمار»، «فقر» و «پوچی زندگی» می‌پردازد. نثر او پر از طنز سیاه، انتقاد اجتماعی و توصیفات زنده است. «سفر به انتهای شب» نه تنها یک داستان جذاب است، بلکه بازتابی از ناامیدی و عصیان نسل پس از جنگ جهانی اول محسوب می شود.

۹. آندره مالرو «این‌گونه انسان زندگی می‌کند» سال انتشار ۱۹۳۳ در فرانسه

«این‌گونه انسان زندگی می‌کند» (به فرانسوی: La Condition humaine) رمانی نوشته «آندره مالرو» است که در سال «۱۹۳۳» منتشر شد و برنده جایزه گنکور، معتبرترین جایزه ادبی فرانسه، گردید. این رمان یکی از مهم‌ترین آثار ادبیات مدرن فرانسه و جهان به شمار می‌رود. همه چیز در این داستان درباره قیام کمونیستی سال ۱۹۲۷ در شانگهای وجود دارد: مستی عمل، فرار به مبارزه و رستگاری از طریق تریاک، تجربه شکست. وضعیت انسان در میان افراط‌ها شکل می‌گیرد. رمان نویسنده جوان جایگاه ویژه‌اش را در اگزیستانسیالیسم سیاسی تثبیت می‌کند. داستان همان گونه که گفته شد در سال «۱۹۲۷» و در جریان «قیام شانگهای» علیه حکومت ملی‌گرای چین اتفاق می‌افتد. شخصیت‌های اصلی، گروهی از انقلابیون کمونیست هستند که برای سرنگونی حکومت و ایجاد عدالت اجتماعی مبارزه می‌کنند. مالرو در این رمان به موضوعاتی مانند «انقلاب»، «تقدیر»، «مرگ» و «جستجوی معنا» در زندگی می‌پردازد. سبک نوشتاری مالرو پر از تنش و درام است و او با نثری قدرتمند، پیچیدگی‌های اخلاقی و روانی شخصیت‌ها را به تصویر می‌کشد. «این‌گونه انسان زندگی می‌کند» نه تنها یک داستان تاریخی و سیاسی است، بلکه تحلیلی عمیق از شرایط انسانی و مبارزه برای آزادی ارائه می‌دهد.

۱۰. برونو شولتز با رمان «مغازه‌های دارچین فروشی» منشر شده در سال ۱۹۳۴

«Die Zimtläden» (به انگلیسی: The Street of Crocodiles یا Cinnamon Shops) مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه نوشته «برونو شولتز»، نویسنده و هنرمند لهستانی، است که در سال «۱۹۳۴» منتشر شده است. این کتاب یکی از شاهکارهای ادبیات مدرن اروپای شرقی به شمار می‌رود و به دلیل سبک منحصر به فرد و رویای‌گونه‌اش مشهور است. داستان‌های این کتاب در یک شهر کوچک خیالی به نام «دروگوبیچ» (Drohobycz) اتفاق می‌افتد، که بر اساس زادگاه شولتز در لهستان (اکنون بخشی از اوکراین) ساخته شده است. راوی داستان‌ها، یک پسر جوان، جهان را از طریق نگاه خیال‌انگیز و شاعرانه‌اش توصیف می‌کند. او به ویژه رابطه‌اش با پدرش، شخصیتی عجیب و غریب و اسرارآمیز که گاهی به شکل حیوانات یا موجودات دیگر درمی‌آید، را به تصویر می‌کشد. شولتز در این کتاب از «رئالیسم جادویی» استفاده می‌کند، جایی که مرز بین واقعیت و خیال محو می‌شود. توصیفات او از شهر، مغازه‌ها، و شخصیت‌ها پر از نمادها و تصاویر رویایی است که خواننده را به دنیایی پر از رمز و راز و شگفتی می‌برد. سبک نوشتاری شولتز بسیار شاعرانه و غنی است و هر جمله‌اش پر از جزئیات و تصاویر زنده است. واژه «Die Zimtläden» در زبان آلمانی به معنای «مغازه‌های دارچین» یا «دکان‌های دارچین» است. این عنوان به یکی از داستان‌های این اثر اشاره دارد که در آن راوی به توصیف مغازه‌هایی عجیب و رویایی در شهر خیالی دروگوبیچ می‌پردازد. این مغازه‌ها نمادی از دنیای خیال‌انگیز و پررمز و رازی هستند که شولتز در داستان‌هایش خلق می‌کند. در متن داستان، مغازه‌های دارچین به عنوان مکانی جادویی و پر از شگفتی توصیف می‌شوند، جایی که مرز بین واقعیت و خیال محو می‌شود. این عنوان به خوبی فضای رویایی و شاعرانه‌ای را که شولتز در آثارش به تصویر می‌کشد، منعکس می‌کند. بنابراین، «Die Zimtläden» نه تنها به یک مکان فیزیکی در داستان اشاره دارد، بلکه نمادی از دنیای خیالی و پر از رمز و رازی است که شولتز در نوشته‌هایش خلق کرده است.

این کتاب نه تنها یک اثر ادبی برجسته است، بلکه بازتابی از تجربیات شخصی شولتز و دنیای یهودیان اروپای شرقی در آستانه جنگ جهانی دوم است. این کتاب به دلیل عمق احساسی و زیبایی‌های ادبی‌اش، همچنان مورد تحسین خوانندگان و منتقدان ادبی قرار می‌گیرد.

* Hundert Jahre Weltliteratur
SPIEGEL-Literaturkanon Die hundert besten Werke internationaler Erzählkunst
von 1925 bis 2025 – wie der SPIEGEL-Kanon entstand.

بخش نخست: صد سال ادبیات جهان-۱