آقای رئیس جمهور! پس ترکمن‌ها چی؟

دستیار ویژه رئیس جمهوری حجت الاسلام علی یونسی در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی در خرداد ۱۳۹۵ در گفتگویی با ایرنا گفت: دولت دستور داده زبان‌های محلی کُردی و تُرکی در مدارس آموزش داده شود.

فارغ از این که آن سخنان چقدر ضمانت اجرایی دارد، این که برای اولین بار رئیس جمهوری در ایران دستور تدریس زبان ترکی و کردی در مدارس را داده است، خود موضوعی جالب و امیدوار کننده است. اما این که چرا فقط از دو قومیت سخن به میان آورده و سایر اقوام را مثل همیشه به فردایی نامعلوم محول کرده موجب شگفت سایر اقوام شده است. مخصوصا ما ترکمن‌ها که احساس می‌کنیم حق زیادی بر دوش اصلاح‌طلبان و کاندیداهای حامی آنان چون جناب روحانی داریم. ترکمنهایی که حتی در انتخاباتی که اصلاح طلبان با نامزدی دکتر معین موقعیت ضعیفی در سطح کشور داشتند باز با اکثریت قاطع از کاندیدادی اصلاح‌طلبان حمایت کردند. ترکمن‌هایی که دو نماینده اصلاح‌طلب‌شان در حادثه یاک چهل در سال ۱۳۸۰ به شهادت رسیدند.

اما آنچنان که پیداست کسی توجهی به رای ترکمنها و مطالبات مدنی آنها ندارد. اگر هم قرار باشد که حقوق اندکی برای اقوام در نظر گرفته شود، اولویت با آنهایی است که با صدای رسا اعتراضاهای خیابانی کرده باشند و خواب راحت را از چشم مسئولین نظام ربوده باشند، نه کسانی که با شیوه آرام و مدنی مطالبات خود را پیگیری کرده باشند.

اگر فرض کنیم که این نوع نگرش نادرست است و باید دنبال دلایل فرهنگی و تاریخی و ادبی بگردیم باز هم در سطح ایران ترکمنها از نظر زبانی و ادبی و تاریخی جزو متفاوتترین و متمایزترین اقوام هستند.

آیا براستی قومی که تاریخ روشن زبانش حداقل پنچ هزار و پانصد سال است و با زبان سومری مقاربت داشته و در دامان خود شعرا و نویسندگان بزرگی را پروش داده و شاعری با آوازه جهانی چون مختومقلی فراغی را به‌بار آورده که اشعارش در بسیاری از کشورها ترجمه شده و اهل ادب را مجذوب خود ساخته است، حق تدریس ندارد؟

آیا زبانی که کتابهای مختلفی با آن در ترکمنستان و ترکمن صحرای ایران به چاپ رسیده و قواعد و گرامر و اهل فن خود را دارد و برای آموزش اصولی آن با هیچ مشکلی ندارد حق تدریس ندارد؟

آیا حدود دو میلیون ترکمن اهل سنت که چون کردستان و آذربایجان و سیستان و بلوچستان حتی حق استانی بنام خود را هم ندارند و همیشه تحت ظلم مضاعف قرار می‌گیرند و به امید اجرا شدن اصل پانزده قانون اساسی به کاندیدایی که با شعارهای خوش پا میدان می‌گذارد رای می‌دهند، حق ندارند که یک بار هم شده رویاهای دور از دسترس خود را به واقعیت ملموس تبدیل کنند؟

براستی زبان ترکمنی که تدریس آن حدود ۹۰ سال پیش در اتحاد جماهیر شوروی آغاز شده و در مدارس و دانشگاهها گسترش یافته و امروز دارای تجربه‌ای 90 ساله است چرا باید در جمهوری اسلامی به مسئله‌ای بزرگ و آرزویی دست نایافتنی تبدیل شود، و متاسفانه وقتی هم که ریئس جمهورش قصد برداشتن قدم جسورانه‌ای دارد یادی از آن نمی‌کند؟

البته اشاره کرده‌اند که بعدها به اقوام دیگر هم توجه خواهند کرد. اما آن بعد معلوم نیست که کی خواهد بود و اصلا در آن دوره کسی بنام جناب روحانی رئیس جمهور خواهد بود یا نه؟ اگر کسی غیر از ایشان سر کار بیاید به این تعهدات عمل خواهد کرد یا کلا در موضعی مخالف قرار خواهد گرفت.

این نقد بگیر و دست از آن نسیه بدار
كاواز دهل شنیدن از دور خوش است
(خیام نیشابوری)

آقای روحانی کاش حداقل قدمهای اولیه را برداشته و برای ترکمنها نیز زمینه سازی‌ای انجام می‌دادند تا این وعده‌ها در سطح همان وعده‌های تو خالی انتخاباتی نماند. همان دستوری را که برای دو قوم فوق صادر کرده‌اند برای ترکمنها نیز مرحمت می‌کردند تا مسئولین استانی استان گلستان حداقل قدمهای مقدماتی را در این زمینه بر می‌داشتند. چون حتی در صورت صدور دستور نیز این موضوع کاری نیست که در طی سه چهار ماه حل شود و هماهنگی با کارشناسان ترکمن و آماده سازی نحوه نگارش و کتاب و ...حداقل یکی دو سال زمان می‌برد.

البته مطرح شدن این موضوع از سوی رئیس جمهور در فرصت یک سال مانده به انتخابات ریاست جمهوری نیز این سوال را بر اذهان وارد می‌کند که آیا آقای روحانی در این یک سال باقی مانده واقعا می‌تواند موضوع تدریس زبان ترکی و کردی را عملی کند؟ یا که این هم یکی از شعارهای نزدیک به انتخابات است. آقای روحانی اگر واقعا قصد دارد که قبل از انتخابات آینده حداقل بخشی از شعارهای انتخاباتی خود را عملی کند، آیا رای ترکمنها در انتخابات آینده برایشان هیچ اهمیتی ندارد؟

توصیه ام به ریئس جمهور محترم این است که چه به دلیل انتخاباتی ، چه وفا به قول، چه اهمیت حقوق دموکراتیک و انسانی یعنی به هر دلیلی که خواستند قدمی جسورانه جهت تحقق اصل پانزده قانون اساسی بردارند، بدانند که اقوام ایرانی بسیار گسترده تر از دو مورد فوق هستند و مخصوصا ترکمنها را با آن همه میرات فرهنگی و فولکلور غنی و ادبیات کلاسیک ریشه دار، هیچ رجل سیاسی و فرهنگی‌ای نمی‌تواند از چشمها بدور بدارد. ما ترکمنها هم در انتظار قدمی راهگشا از سوی رئیس جمهوری ایران برای تدریس زبان مادریمان هستیم. نویسندگان و شعرای ترکمن با تجارب ادبی خود در صورت روش شدن چراغ سبزی از سوی دولت، بی شک بهترین همکاریها را در این زمینه خواهند کرد.