شادمانیم، زیرا “غیر مستقیم” تبدیل به “مستقیم” گردید
داریوش مجلسی
اوایل ماه آپریل بود که ای‌میلی دریافت کردم و در آن خبر استعفای خامنه‌ای و شروع کار یک گروه جانشین، برای تشکیل دولت جدید درج شده بود. خامنه‌ای از ملت ایران به خاطر خطاها، سرکوب‌ها و اعدام‌ها عذرخواهی نموده و قول داده بود که دولت جدید اجرا کننده خواسته‌ها و نظریات مردم باشد. با کمال تعجب به جستجو در خبرگزاری‌ها و نشریات پرداختم و در هیچ کجا خبری در این مورد نخواندم. ناگهان متوجه شدم که این خبر از زمره دروغ‌های اول آپریل می‌باشد. پیش خودم فکر کردم چه می‌شد اگر واقعا این خبر صحت می‌داشت.
همزمان از درون اصلاح‌طلبان خبر دریافت کردم که آنها علاقه‌ای به تحویل گرفتن حکومت و جانشینی خامنه‌ای ندارند چون خرابه‌ای را تحویل خواهند گرفت که ترمیم و اصلاح آن، در کوتاه مدت، تقریبا غیر ممکن است لذا ترجیح می‌دهند فشار را متوجه دولت و رهبری برای اصلاح و تغییر وضع موجود بنمایند تا اقلا در شرایط بهتری قادر به تحویل گرفتن دولت باشند.
رژیم جمهوری اسلامی، همزمان با به قدرت رسیدن ترامپ، با بزرگترین چالش تاریخ ۴۷ ساله خودش روبرو شده که یا باید، برای اولین بار، به مذاکره با آمریکا تن دهد یا باید متحمل گزینه “ماشه” باشد. نتیجتا این‌بار زور تدبیر و صلاح‌اندیشی، به هارت و پورت بی‌نتیجه چربید و حتی غیر مستقیم به مستقیم تبدیل شد، هر چه هم که حاکمیت سعی در تبلیغ کلمه غیر مستقیم دارد، تصویر‌های تلویزیونی در جهان آزاد و چهره خنده‌رو و بی‌نهایت مهربان و مودبانه عراقچی حکایت از “مستقیم” دارد.
من این را به فال نیک می‌گیرم، زیرا شاید این اولین بار بود که رهبری به ندای رسائی که از درون جامعه، خواهان صلح و مذاکره با آمریکا بود جواب مثبت داد. البته چاره دیگری هم نبود. اقتصاد درمانده مملکت، انزوای بین‌المللی و درک این واقعیت که باید کر یا کور باشی که نارضایتی عمیق جامعه را نبینی و نشنوی، از جمله عوامل قبولی این مذاکره بود. البته حضور اصلاح‌طلبانی مانند ظریف و پزشکیان و اصولگرایان نیک‌اندیشی مانند عراقچی در صحنه را نباید دست‌کم گرفت. باید اذعان کنم این از معدود موارد و شاید هم تنها موردی بود که صلاح رژیم و صلاح مملکت به هم گره خورده بود.
البته هنوز از نتیجه نهائی بی‌خبریم ولی علائم نشان از آن دارد که می‌توان امیدوار بود. فرض را بر این می‌گذاریم که نتیجه مثبت باشد، تحریم‌ها برداشته شوند و برجام جدیدی به وجود آید، در به روی سرمایه‌گذاران خارجی و خریداران کالاهای ایرانی باز شود و پول وارد جامعه گردد. من خوشحال خواهم شد ولی ذوق زده نخواهم شد، چون در این صورت ما فقط در آغاز مسیر به سوی پیشرفت قرار گرفته‌ایم. فقط آغاز مسیر و نه خود مسیر. مسیری بسیار طولانی با فراز و نشیب‌های فراوان.
نمی‌‌دانیم آیا شرط و شروطی هم برای خرج و مصرف منابع مالی جدید بوجود خواهد آمد یا خیر؟ آیا ضمانتی هم وجود دارد که پول‌ها به سوی غزه یا حساب‌های شخصی یا ساخت بهپاد برای حمله به اوکرائین نگردد؟ چالش زیاد خواهیم داشت. هنوز معاهده‌ای به وجود نیامده که محسن رضایی علنا می‌گوید ما شرایط معاهده را قبول خواهیم کرد ولی انجام نخواهیم داد. تاریک‌خانه‌ها تعطیل نشده‌اند، جلیلی از مدتی پیش از مذاکرات ایران و امریکا شروع به تجدید سازماندهی نموده و در انتظار فرصت است.
این‌بار هم تندروهای داخل کشور و تندروهای خارج کشور، با وجود اختلاف مواضعی که با هم دارند در مخالفت با توافق با آمریکا دارای زبان مشترک می‌باشند.
رضا علیجانی به درستی می‌گوید “گفتمان سرنگونی تبدیل به گفتمان تغییر گردیده”. بعد از این توافق تاریخی، به جای به سخره گرفتن رژیم باید از فرصت استفاده کرده به تجلیل از نرمش در مقابل آمریکا بپردازیم و کوشش و فشار به سوی تغییرات تدریجی را آغاز کنیم.
می‌دانم خواهید گفت تا خامنه‌ای در راس قدرت است و تا این رژیم سرنگون نشود تغییر‌ها جزئی و بدون تاثیر خواهند بود.
شاید واقعیت من متفاوت با واقعیت شما باشد. من باور به امکان سرنگونی این رژیم ندارم چون نه آن نیرو، نه آن سازماندهی و نه آن پایگاه و جایگاه مردمی را می‌بینم که قادر به سرنگونی باشد. مگر این که یک جنگ یا قیام وسیع مردمی صورت گیرد که هر دو را خوشبختانه محتمل نمی‌‌بینم. در همین صفحه دوستانی معتقد بودند که می‌توان آلترناتیوی برای جانشینی این رژیم به وجود آورد، ولی زمینه و زیربنای آلترناتیو یا جانشین، نتیجه یا ثمره یک پروسه طبیعی می‌باشد که در سرزمین ما هنوز به وجود نیامده. پیشرفت جامعه فرهنگی و مدنی می‌تواند پیش درآمد ظهور چنین زمینه‌ای باشد.
آقای رضا پهلوی هم در مصاحبه با فاکس نیوز گفتند مخالف جنگ با اسرائیل و آمریکا می‌باشند و اظهار امیدواری نمودند که آمریکا بیشتر روی مردم ایران حساب کند. بیاناتی که متفاوت با شعارهای بخشی از هواداران‌شان می‌باشد و فورا هم مورد حمله و انتقاد آنها قرار گرفتند.
تحولات در روابط بین‌المللی ایران، بدون تاثیر در تحولات داخل کشور نخواهد بود به همین دلیل هم امیدواریم چنانچه مذاکرات با آمریکا دارای نتایج مثبتی بود، نوبت صلح و دوستی بین اسرائیل و ایران باشد که بسیار صعب‌تر و مشکل‌تر خواهد بود و دوستداران زیادی هم در درون رژیم نخواهد داشت ولی در صورتی که روزی تحقق یافت دارای نتایج مثبت، نه فقط برای دو کشور، بلکه برای کل منطقه خواهد داشت.
داریوش مجلسی آپریل ۲۰۲۵
