ترامپ در جنوب ایران! / صابر گل‌عنبری
دو هفته‌ای تا آغاز دور دوم ریاست جمهوری ترامپ مانده و همچنان بحث و گمانه‌زنی درباره سیاست خاورمیانه‌ای او به ویژه در قبال ایران داغ است. نگارنده قبلا در این باره به تفصیل نوشته و گفته است.
برای پیش‌بینی تقریبی سیاست احتمالی او باید نگاهی همه‌جانبه داشت و صرفا به تصویر برآمده از چینش کابینه و تیم کاری او در سیاست خارجی اکتفا نکرد. با وجود اهمیت و تاثیر و نقش این متغیر و لابی‌های قدرت اوانجلیستی و اسرائیلی، اما نقش شخصیت خاص خود ترامپ و تاجرمسلکی او و منافع تجاری‌اش در منطقه خلیج فارس اگر بیشتر نباشد، کمتر نیست.
در این باره هم باید نیم‌نگاهی به سرمایه‌گذاری‌های کلان مجموعه اقتصادی ترامپ در کشورهای عربی در جنوب ایران و ارتباطات مالی این مجموعه با آن‌ها داشت. این متغیر احتمالا نقش خاصی در جهت‌دهی به سیاست‌های ترامپ در منطقه و در قبال ایران داشته باشد.
این ارتباط مالی از قبل از دور اول ریاست جمهوری ترامپ هم بوده، اما در این دوره و بعد از خروج او از قدرت گسترش یافته است. به عنوان مثال، خطوط هواپیمایی قطر از ۲۰۰۸ با برج فاخر ترامپ در خیابان پنجم نیویورک قرارداد دارد که هزینه هر ماه یک اقامتگاه به ۱۰۰ هزار دلار و در سال به یک میلیون دلار می‌رسد.
پس از پایان دور اول ریاست جمهوری‌اش در ۲۰۲۱، ارتباطات کاری ترامپ با شاهزادگان جوان عرب در منطقه ادامه داشت و موافقت‌‍‌نامه‌های تجاری متعددی هم منعقد شد. در سپتامبر گذشته هم قبل از انتخابات آمریکا در اقامتگاه خود در مار-ئه- لاگو با امیر قطر و رئیس امارات دیدار داشت و در چهار سال گذشته دامادش جراد کوشنر همواره با محمدبن‌سلمان ولیعهد عربستان دیدارها و گفتگوهای متعددی داشته و در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر هم حضور یافت.
در همین امارات هم ترامپ حدود ۶ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده است.
اکنون هم غول املاکی و مستغلاتی ترامپ پروژه‌های مستغلاتی کلانی در عربستان، امارات و عمان در دست اقدام دارد؛ از جمله دو پروژه «ترامپ ریاض» و «برج ترامپ» در جده که قرار است در سال ۲۰۲۹ افتتاح شود.
ورود امپراتوری املاکی ترامپ به پروژه ساخت برج‌های مسکونی مجلل و فوق لوکس در این کشورها رونق چشمگیری به این صنعت و همچنین گردشگری در این کشورها می‌دهد.
در کنار آن هم تعدادی از نزدیکان ترامپ مانند دینا پاول، كين موليس و استیون منوچین نیز با برخی از شیخ‌نشین‌ها روابط سیاسی و تجاری دارند.
ناگفته هم نماند که پیوند تجاری ترامپ با حوزه عربی خلیج فارس تنها در سرمایه‌گذاری در این کشورها نیست، بلکه به قسمی شراکت تجاری و اقتصادی هم ارتقا یافته است که نمونه آن شراکت دار گلوبال غول عربستانی ساخت و ساز با شرکت ترامپ برای اجرای پروژه‌های مشترک در خود آمریکا و یونان است.
میان کمپانی‌های بزرگ آمریکا و سیاست در این کشور به ویژه در حوزه خاورمیانه پیوندی تاریخی وجود دارد. در این میان کمپانی‌های نفتی و تسلیحاتی بیشترین ارتباط را داشته‌اند. اما می‌توان گفت که در هیچ دوره‌ای از تاریخ آمریکا مانند دوره ترامپ پیوند پول و سیاست در راس هرم قدرت در آمریکا این چنین نمود نیافته است. این هم به دلیل تاجرمسلک بودن خود ترامپ است. اما میان پیوند قبل و بعد از آمدن ترامپ یک تفاوت معنادار و جدی وجود دارد. آن هم این که قبل از ترامپ پیوند کمپانی‌های بزرگ و سیاست در آمریکا معمولا در جهت ترغیب به مداخله مستقیم نظامی در منطقه بوده است، اما چنین پیوندی بعد از ترامپ در جهت مخالف آن و در خدمت مال و اقتصاد بوده است؛ نه نظامی‌گری!
این هم تا حدود زیادی به نوع تجارت ترامپ بر می‌گردد. در واقع اگر کار اقتصادی ترامپ هم در حوزه نفت و تسلیحات بود، چه بسا با توجه به شخصیت او تاکنون شاهد جنگ‌های ویرانگرتر از قبل می‌بودیم، اما نوع نگاه اقتصادی ترامپ و تجارتش در حوزه مستغلات و املاک (و تا حدودی بیت‌کوین) با جنگ و مداخله نظامی همپوشانی ندارد. از این رو، تجارت و شراکت ترامپ با همسایگان جنوبی ایران و رونق آن و در عین حال هم پیشبرد روند عادی‌سازی روابط با اسرائیل و ادغام آن در نظم امنیتی منطقه به نوعی می‌طلبد از تنش نظامی و جنگ در منطقه در حد امکان پرهیز شود. وجود بستری ناامن برای این سرمایه‌گذاری‌ها که با گردشگری هم در پیوند است، سم مهلک است.
از این رو می‌توان گفت که حضور تجاری ترامپ در منطقه به نوعی در مقابل تصمیم به جنگ نقشی بازدارنده دارد، اما مفروض دیگر آن هم تامین امنیت این سرمایه‌گذاری‌ها و متحدان عرب آمریکا در منطقه برای آینده است. این امر نیز پیشرانی برای ترامپ جهت «مهار» و «تضعیف» ایران است. این سیاست را هم می‌خواهد با فشارهای سیاسی و اقتصادی چه بسا تا لب مرز جنگ (اما بدون ورود به آن) دنبال کند که برگردانی در یک توافق البته متفاوت از برجام به ویژه برای کنترل برنامه هسته‌ای ایران داشته باشد.
تلگرام نویسنده
@Sgolanbari
