محمد رسول‌اف: «برای فیلم‌ها، مصاحبه‌ها به یک سال زندان محکوم شدم»
محمد رسول‌اف، کارگردان سینمای مستقل ایران که در دادگاه انقلاب به یک سال زندان به اتهام «تبلیغ علیه نظام» محکوم شده است درباره مستندات اتهامش به کمپین حقوق بشر در ایران گفت: «فیلم‌هایم و برخی از مصاحبه‌هایم که درباره فیلم‌هایم بوده و همچین نقدها و بازتاب‌‌های فیلم‌هایم مستندات اتهامم شده است.» به گفته این کارگردان سینما او در جلسات متعدد بازپرسی به «سیاه‌نمایی» و «دفاع از بهاییت» متهم شده و در دادگاه نیز قاضی ایمان افشاری به همان استدلالات جلسات بازپزسی اکتفا کرده است.
از سوی دیگر ناصر زرافشان، وکیل این کارگردان سینما با تاکید بر اینکه حکم موکلش مبنای حقوقی ندارد به کمپین گفت: «من اتهام وارد و حکم صادره برای موکلم را قبول ندارم. رفتار و گفتار ایشان انتقاد‌آمیز است اما مصداق تبلیغ علیه نظام نیست. متاسفانه در دستگاه قضایی به شکل کلیشه‌ای و مکرر از این اتهام استفاده می‌شود.»
محمد رسول‌اف برای اولین بار در شهریور ۹۶ پس از بازگشت از جشنواره کن در فرودگاه امام خمینی پاسپورتش از سوی ماموران حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران توقیف و پس از آن ممنوع الخروج شد. این کارگردان از آن زمان تاکنون از سفر به خارج از کشور منع بوده و به گفته خودش پس از آن به دفعات برای پازپرسی به «شعبه ۱۲ بازپرسی دادسرای فرهنگ و رسانه» احضار شد. نزدیک به دو سال بعد، در اوایل تیرماه ۹۸ طی احضاریه‌ای به او ابلاغ شد که در تاریخ ۲۳ تیرماه برای رسیدگی به پرونده‌اش در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب حضور یابد. آقای رسول‌اف به همراه وکیلش در آن روز در دادگاه حاضر شد. پس از یک جلسه دادگاه، حکم این کارگردان در تاریخ ۲۹ تیرماه به وکیل او ابلاغ شده است. محمد رسول‌اف براساس این حکم به یک سال زندان به اتهام «تبلیغ علیه نظام» و دو سال محرومیت از عضویت در احزاب و گروه‌های سیاسی و اجتماعی متهم شده است.
این کارگردان سینمای مستقل که اکنون با حکم یک سال زندان مواجه است به کمپین گفت: «کار من در سینما قصه‌گویی است. برایم عجیب است که مرا بابت قصه گفتن به تبلیغ علیه نظام متهم می‌کنند. داستان هیچ‌کدام از فیلم‌هایم سیاسی نیست بلکه نقد اجتماعی است که تبدیل به بازتاب سیاسی می‌شود. به جای درک آن، فیلم را به یک جور هتاکی به حکومت تعبیر کردند. به نظرم تحمل نکردن انتقاد و نداشتن حوصله یک اندیشه عقب‌افتاده است.»
محمد رسول‌اف در پاسخ به اینکه بازتاب و نقد فیلم‌هایش که از سوی رسانه‌ها و منتقدان فیلم صورت گرفته ربطی به او در مقام کارگردان ندارد به کمپین گفت: «از نظر آنها ربط دارد. در جایی از متن حکم، قاضی نوشته است متهم یعنی من هیچ فیلمی درباره رشادت‌های ملتم نساختم. همین طور در جای دیگری از حکم جملاتی با این مضمون آمده که از آنجا که فستیوال‌های غیرایرانی به من جایزه داده‌اند و مخاطبان غیر ایرانی برای من دست زده‌اند و آنها دشمن نظام به حساب می‌آیند پس من هم دشمن هستم. توجه کنید من عین کلمات را یادم نمانده و فقط مضمون آن را می‌گویم.»
او درباره شروع بازجویی‌هایی که منتهی به دادگاه و حکم حبس او در نهایت شده است، گفت: «شهریور ۹۶ وقتی به ایران برگشتم در فرودگاه پاسپورتم را گرفتند و چند روز بعد احضاریه‌ای از سوی دادگاه فرهنگ و رسانه دریافت کردم که خواسته بودند برای «پاره‌ای از توضیحات» به آنجا بروم. پس از آن به دفعات متعدد به شعبه ۱۲ بازپرسی دادسرای فرهنگ و رسانه احضار شدم. صبح با من تماس می‌گرفتند می‌گفتند بروم آنجا. ولی من اکثرا تهران نبودم یا کار داشتم و نمی‌توانستم اما به این شکل فشارهایشان را وارد می‌کردند. جلسات بازپرسی از سوی ماموران شاکی پرونده یعنی حفاظت اطلاعات سپاه انجام می‌شد. طولانی‌ترین بازجویم، اولین بازجویی ام چهار ساعت و نیم طول کشید.»
این کارگردان سینما درباره بازجویی‌هایش گفت: «در جلسات بازپرسی از تمام فیلم‌هایم سوال کردند. حرف اصلی در بازجویی‌ها این بود که من سیاه‌نمایی کردم و نسبت به شرایط نقد ناسالم دارم و امید در آثارم وجود ندارد. اما من واقعا منظورشان را نمی‌فهمم.»
رسول اف در ادامه گفت: «بیشترین نقدها درباره دو فیلمم «دست‌نوشته‌ها نمی‌سوزند» و «لرد» بود. در جلسات بازپرسی می‌گفتند در فیلم لرد از بهاییت دفاع کردم. در دادگاه هم همین تم ادامه داشت و تمام صحبت‌های قاضی براساس نوشته‌های جلسات بازپرسی بود.»
او با اشاره به اینکه در جلسه دادگاه از قاضی پرونده‌اش پرسیده آیا فیلم‌های او را دیده، گفت: «من از قاضی محترم پرسیدم آیا فیلم‌هایم را دیدید؟ گفت نه. گفتم پس چطور می‌خواهید قضاوت کنید. گفت تحلیلی که از سوی دستگاه‌های امنیتی درباره من شده برایش کافی است و همین‌طور سوال و جواب‌هایی که از من می‌کند. حتی قاضی هم به دنبال کشف حقیقت و رفتار عادلانه نبود. مساله اصلی‌ایی قاضی که در دادگاه عنوان کرد، دفاع از حاکمیت جمهوری اسلامی بود. او می‌گفت ما مدیون به جمهوری اسلامی هستیم و باید جان‌فشانی کنیم و از این قبیل جملات.»
آقای رسول اف در پاسخ به این سوال آیا به حکمش اعتراضی خواهد کرد، گفت: «باید با آقای زرافشان صحبت کنم. نظر ایشان بسیار مهم است. اما خودم ناامید هستم که صدایم به جایی برسد. به نظرم سیستم قضایی جمهوری اسلامی دغدغه اصلی‌اش حفظ نظام است و نه اجرای قانون. جز اندوه و تسلیم و دیدن این رفتار ظالمانه کار دیگری نمی‌توانم انجام دهم. فکر می‌کنم باید بپذیریم که برای تغییرات در ساختار کشور و اصلاح کشور ناچار به پرداخت هزینه هستیم و هر کس به اندازه‌ای این هزینه را خواهد پرداخت. من هم چنانچه به مسیر فیلم‌سازی مستقل بخواهم ادامه بدهم چاره ای جز پرداخت هزینه ندارم. و نهایتا اینکه مجموعه این شرایط به من نشان می‌دهد باید تلاش بیشتر بکنم،بنابراین می‌کوشم.»
محمد رسول‌اف، کارگردان، فیلمنامه‌نویس و تهیه کننده مستقل ایرانی و از اعضای آکادمی اسکار است. او کارگردان فیلم‌هایی چون «گاگومان»، «جزیره آهنی»، «کشتزارهای سپید»،«به امید دیدار»، «دست نوشته‌ها نمی‌سوزند» و «لرد» است. هیچ یک از فیلم‌های او در ایران اجازه نمایش عمومی نگرفته‌اند اما فیلم‌هایش در فستیوال‌های خارجی به نمایش درآمده و جوایز متعدد بین‌المللی هم دریافت کرده است. فیلم «لِرد» در جشنواره فیلم کن فرانسه در سال ۹۶ جایزه بهترین فیلم بخش «نوعی نگاه» را به دست آورد. این فیلم درباره فساد اداری و روابط قدرت در ایران است.
همچین فیلم «دست‌نوشته‌ها نمی‌سوزند» در سال ۹۲ جایزه فدراسیون بین‌المللی منتقدان را در جشنواره کن از آن خود کرد. این فیلم درباره قتل‌های زنجیره‌ای نویسندگان و روشنفکران ایرانی در دهه ۷۰ است. قتل‌هایی که از سوی وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی هدایت شد.
برای اولین بار آقای رسول‌اف اسفند ماه ۱۳۸۸ هنگام فیلمبرداری فیلمی به همراه جعفر پناهی، دیگر کارگردان ایرانی بازداشت و به اتهام «اجتماع و تبانی به منظور اقدام علیه امنیت ملی” و “فعالیت تبلیغی علیه نظام» به ۶ سال زندان محکوم شد که در دادگاه تجدیدنظر با تبرئه از اتهام اجتماع و تبانی، حکم او به یکسال زندان تبدیل شد.
ناصر زرافشان، وکیل: اتهام موکلم مصداق حقوقی ندارد
ناصر زرافشان وکیل محمد رسول اف با اظهار اینکه اتهام موکلش مبنا و مصداق حقوقی ندارد به کمپین گفت: «این حکم براساس ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی صادر شده است. متاسفانه این ماده به کرات و به شکل کلیشه‌ای درباره متهمان مورد استفاده می‌گیرد و محکومیت‌هایی بر مبنای آن صادر می‌شود.»
این وکیل دادگستری در ادامه گفت: «اما تبلیغ علیه نظام بر اساس قانونی که آن را تعریف می‌کند شامل اقداماتی می‌شود که از سوی فردی علیه نظام و علیه سیستم جمهوری اسلامی صورت می‌گیرد. بنابراین تبلیغی که بر اساس چارچوب ساختار موجود اما نسبت به عملکرد دستگاه‌ها با قامات صورت بیگرد تبلیغ علیه نظام نیست، این انتقاد است. انتقادی که از هرردیدگاهی نگاه کنید مجزا است. در جایی تبلیغ علیه نظام صورت می‌گیرد که فرد با نظام مساله داشته باشد اما شما اگر با عناصر ساختاری سیستم کاری نداشته باشید و مثلا غارت ثروت ملی و یا اتفاقاتی که می‌افتد را نقد و بازگو کنید، شما به چارچوب و ساختار سیستم کاری نداشتید و فقط شما درباره وضع موجود صحبت کردید. این اگر تبلیغ هم باشد، تبلیغ علیه نظام نیست. متاسفانه به مفهوم دقیق ماده ۵۰۰ قانون هم بسیاری از این آقایان توجهی نمی‌کنند. »
ناصر زرافشان با تاکید بر اینکه او به عنوان وکیل محمد رسول اف، اتهام و حکم او را قبول ندارد، به کمپین گفت: «من اتهام وارده و حکم صادره برای موکلم را قبول ندارم. در دفاعیات هم مفصلا مطرح کردیم که رفتار و گفتار ایشان انتقاد‌امیز است اما مصداق تبلیغ علیه نظام نیست و به همین دلیل هم نظرم این است که باید تجدیدنظر خواهی کنیم تا بلکه دادگاه تجدید نظر خواهی به این موضوع توجه کند.»
این وکیل با اظهار اینکه در یک جلسه دادگاه آنها وقت کافی برای دفاعیات خود را داشته‌اند گفت: «شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب برخلاف پرونده‌های دیگر وقت کافی به ما برای دفاع داد اما متاسفانه به آن توجهی نشد. حالا امیدوارم دادگاه تجدیدنظر به این اتهام غیرقانونی توجه و آن را رد کند.»
ناصر زرافشان وکیل مطرح ایرانی است که وکالت پرونده‌های سیاسی مهمی از جمله قتل‌های زنجیره‌ای نویسندگان در دهه ۷۰ را به عهده داشت.
