تاثیر موضع ایران در قبال قره‌باغ بر روابط تهران- باکو
خبرگزاری آناتولی
دکتر افشار سلیمانی کارشناس حوزه قفقاز در گفتگو با خبرگزاری آناتولی درباره تاثیر موضع ایران در قبال بحران قره‌باغ بر روابط تهران- باکو گفت: «مردم جمهوری آذربایجان و همچنین برخی از فعالان سیاسی و قومی در استان‌های ترک‌نشین ایران، خواهان کاهش روابط این کشور با ارمنستان و حمایت بیشتر از موضع باکو در قبال قره‌باغ هستند».
وی که در گذشته سفیر سابق ایران در باکو نیز بوده است در این گفتگوی اختصاصی همچنین تصریح کرد:
«همواره در میان مقامات دولتی و افکارعمومی جمهوری آذربایجان، موضع ایران در قبال اشغال قره باغ و همینطور روابط این کشور و ارمنستان مورد انتقاد تلویحی، نهانی و آشکار بوده است.
در جمهوری آذربایجان نیز بخش عمده ای از مردم و رهبران احزاب و مقامات دولتی این کشور معتقدند که همکاری‌های ایران و ارمنستان سبب خروج این کشور از محاصره اقتصادی و تقویت موقعیت آن در رویارویی با جمهوری آذربایجان شده است.
آنها بارها ضمن تاکید بر شيعه بودن اکثریت مردم جمهوری آذربایجان، خواستار موضع تهران در رابطه با اشغال بیست درصد خاک این کشور توسط ارمنستان؛ مشابه مواضع و حمایت‌های ایران از فلسطینیان شده اند.
ایران از ابتدای اشغال قره‌باغ کوهستانی توسط ارتش ارمنستان و شبه نظامیان ارمنی ساکن قره‌باغ که با حمايت‌های روسیه انجام شده، با اتخاذ یک موضع دیپلماتیک بر تمامیت ارضی آذربایجان تاکید کرده و خواهان حل این بحران از طریق مذاکرات عادلانه شده است.
بیشترین حمایت از اشغال خاک جمهوری آذربایجان توسط ارمنستان از سوی روسیه صورت گرفته است. هرچند همکاری‌های ایران و ارمنستان در تقویت موقعیت این کشور در بحران قره باغ هم بی‌تاثیر نبوده است.
در مه ۱۹۹۲ اکبر هاشمی هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت ایران، یعقوب محمدوف رئیس مجلس و کفیل ریاست جمهوری وقت آذربایجان و لئون ترپتروسيان رئیس‌جمهور وقت ارمنستان را به یک نشست سه جانبه در تهران برای بررسی بحران قره باغ دعوت کرد.
ایران در آن نشست سعی کرد با میانجی‌گری میان آذربایجان و ارمنستان نسبت به برقراری آتش بس و حل اين بحران اقدام کند. بیانیه سه جانبه ای هم در این راستا امضا شد، اما با تلاش پنهانی روسیه، شهر شوشا در جمهوری آذربایجان هم به تصرف ارمنستان درآمد و تلاش ایران به سرانجامی نرسید.
شورای امنیت سازمان ملل متحد تاکنون ۴ قطعنامه در دفاع از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان و ضرورت خروج نیروهای نظامی اشغالگر ارمنستان و شبه نظامیان ارمنی قره‌باغ از خاک آذربایجان صادر کرده، اما هیچکدام اجرا نشده است.
گروه مينسک سازمان امنیت و همکاری اروپا که دارای سه رئیس آمریکایی، فرانسوی و روسی است و از سال ۱۹۹۴ پس از شروع آتش بس براساس توافق انجام شده در بیشکک میانجی‌گری خود را آغاز کرده نیز تاکنون هیچ دستاوردی نداشته است.
در طول ۲۷ سال گذشته روابط ایران وآذربایجان تحت تاثیر عواملی مانند «روابط ایران و ارمنستان»، «روابط آذربایجان و اسرائیل»، «روابط آذربایجان و آمریکا»، «حساسیت نسبت به مسائل استان‌های ترک ایران و همچنین ايدئولوژی اسلامی و تشیع در آذربایجان»، «رویکردهای مربوط به رژیم حقوقی دریای خزر» و «چگونگی بهره‌برداری از منابع نفتی زیربستر دریای خزر» بوده و نتوانسته گسترش، تعمیق و تحکیم یابد».
