دستور یک دادگاه به توقف بستن رادیو اروپای آزاد

دادگاهی در ایالات متحده با درخواست رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی برای صدور حکم «منع موقت» در پرونده شکایت این رادیو از سازمان رسانه‌های جهانی ایالات متحده (یواس‌ای‌جی‌ام) به دلیل قطع بودجه مصوب کنگره به این رادیو موافقت کرد.

حکم «منع موقت» (تی.آر.او) در نظام قضایی ایالات متحده به حکمی گفته می‌شود که قاضی به طور کوتاه‌مدت و قبل از جلسات کامل دادگاه صادر می‌کند و هدف از آن جلوگیری از انجام اقدامات خاص، محافظت از شخصیت حقیقی یا حقوقی در برابر آسیب احتمالی تا رسیدن به یک راه حل دائمی است.

دادگاه منطقه‌ای ایالات متحده در واشینگتن در حکم خود که روز سه‌شنبه پنجم فروردین صادر شد تصریح کرد که سازمان رسانه‌های ایالات متحده در قطع کمک‌های مالی به رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی احتمالا «خودسرانه و سراسیمه» عمل کرده و در صورت اجرای اقدامات خود «آسیب جبران ناپذیری» به این رسانه وارد می‌کند.

رویس لمبرت، قاضی ناحیه‌ای ایالات متحده، در حکم ۱۰ صفحه‌ای خود نوشت که رای به «منع موقت» برای جلوگیری از تعطیلی این رسانه لازم است، زیرا رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی نشان داده است که احتمالا در جلسات دادگاهِ این پرونده برنده خواهد شد و اجازه دادن به اقدامات یواس‌ای‌جی‌ام تا زمان جلسات دادگاه در مورد سرنوشت بودجه رادیو اروپای آزاد موجب «آسیب جبران ناپذیر» به این رسانه می‌شود و صدور این حکم در راستای منافع عمومی است.

به نوشته قاضی لمبرت، «رهبری یواس‌ای‌جی‌ام نمی‌تواند با یک جمله استدلال، که عملا هیچ توضیحی ارائه نمی‌دهد، رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی را مجبور به تعطیلی کند - حتی اگر رئیس جمهور به آنها گفته باشد که این کار را انجام دهند.»

مرحله بعدی این پرونده تصمیم‌گیری قاضی درباره درخواست رادیو اروپای آزاد برای صدور «رای اولیه» در زمینه ارائه حدود ۷۷ میلیون دلار بودجه مصوب کنگره برای فعالیت‌های این رسانه در ماه‌های باقی‌مانده از سال مالی جاری (که ۳۰ سپتامبر به پایان می‌رسد) است؛ انتظار می‌رود که دادگاه در این مورد ظرف چند هفته آینده تصمیم بگیرد.

قدردانی رئیس و مدیرعامل رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی

تهدید رادیو اروپای ازاد به قطع بودجه‌اش موجی از حمایت جهانی را از سوی ناظران رسانه‌ها، تحلیلگران، حامیان دموکراسی و همچنین مخاطبان این رسانه که به ۲۷ زبان برای ۲۳ کشور برنامه پخش می‌کند به دنبال داشته است.

بخشی از حکم قاضی لمبرت ظاهرا همین موضوع را تصدیق کرده و نوشته است که دولت ایالات متحده از سال ۱۹۵۰ به طور خاص از رادیو اروپای آزاد به عنوان وسیله‌ای برای ارائه «اخبار قابل اعتماد و مرتبط محلی برای مخاطبانی که در معرض تبلیغات کمونیستی هستند» حمایت کرده است.

استیون کیپس، رئیس و مدیرعامل رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی پس از صدور حکم قاضی گفت: «ما از حکم باملاحظه و محکم قاضی لمبرت مبنی بر جلوگیری از یو‌اس‌ای‌جی‌ام در بی‌اعتنایی به اراده کنگره قدردانی می‌کنیم. مشتاقانه منتظر پیشبرد بیشتر این پرونده هستیم که جلوگیری از تخصیص بودجه مصوب کنگره برای این رسانه در باقی‌مانده سال مالی خلاف قانون اساسی است.»

آقای کیپس افزود: «این حکم همچنین این پیام محکم را به خبرنگاران ما در سراسر جهان ارسال می‌کند که ماموریت آنها، همان‌طور که کنگره طراحی کرده است، ماموریتی شایسته و ارزشمند است و باید ادامه پیدا کند. رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی به مدت ۷۵ سال از طریق مبارزه با سانسور و پروپاگاندا در بسیاری از سرکوب‌گرترین کشورهای جهان، با منافع امنیت ملی آمریکا بسیار همسو بوده است.»

دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، ۱۵ مارس (۲۵ اسفند) یک فرمان اجرایی برای کاهش بودجه هفت نهاد از جمله یواس‌ای‌جی‌ام امضا کرد، و ساعاتی پس از آن یواس‌ای‌جی‌ام مدعی شد که بودجه رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی قطع شده است.

نامه ادعای پایان کمک مالی به رادیو اروپای آزاد را کری لیک امضا کرده و عنوان خود را «مشاور ارشد مدیرعامل موقت یواس‌ای‌جی‌ام و دارای اختیاراتی که از سوی مدیرعامل موقت به او تفویض شده» ذکر کرد.

خانم لیک در این نامه تصریح کرده بود: «این کمک مالی دیگر جزو اولویت‌های سازمان [رسانه‌های جهانی ایالات متحده] نیست.»

این نامه توضیح بیشتری نمی‌داد و قاضی لمبرت در جلسه روز دوشنبه گفت که یواس‌ای‌جی‌ام هیچ دلیل منطقی دیگری برای اقدام به قطع بودجه ارائه نکرده است.

آقای لمبرت روز سه‌شنبه نیز در حکم خود نوشت: «توضیحات ارائه شده توسط یواس‌ای‌جی‌ام به سختی می‌تواند به عنوان توضیح توصیف شود. فقط منحصر به یک خط در این نامه توقف کار بود که می‌گفت “کمک مالی [به رادیو اروپای آزاد] دیگر جزو اولویت‌های سازمان نیست.»

در جلسه دادگاه روز دوشنبه وکیل یواس‌ای‌جی ام گفت که «اقدامات اداری فوری» برای آغاز پرداخت ۷.۴۶ میلیون دلار آغاز شده است؛ این مبلغ برای دو هفته اول ماه مارس تا یک روز پیش از صدور نامه کری لیک است.

ابیگیل استوت، وکیل وزارت دادگستری که در جلسه دادگاه نمایندگی یواس‌ای‌جی‌ام را برعهده داشت همچنین گفت که بر اساس توافقنامه کمک مالی بین این سازمان و رادیو اروپای آزاد، و با استناد به قانون پخش بین‌المللی، به یواس‌ای‌جی‌ام این حق را می‌دهد که در صورت عدم رعایت مقررات مندرج در توافقنامه آن را فسخ کند.

با این حال قاضی لمبرت گفت که خواسته یواس‌ای‌جی‌ام مبنی بر اینکه رادیو اروپای آزاد از آن وجوه تنها برای پرداخت تعهدات مالی خود استفاده کند و نه برای عملیات، «عملا معادل دریافت نکردن کل آن» است.

او نوشت: «رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی مجبور خواهد شد قراردادهای اجاره را زیر پا بگذارد، قراردادهای کاری را فسخ کند - یعنی اعتباری را که طی دهه‌ها به دست آورده است از بین ببرد - و تمام فعالیت‌های دیگر را متوقف کند.»

ییری په‌هه، تحلیلگر سیاسی چک و مدیر مرکز آکادمیک دانشگاه نیویورک در پراگ، یکی از کسانی بود که پس از فروپاشی پرده آهنین به انتقال مرکز رادیو اروپای آزاد از مونیخ به مقر فعلی آن در پراگ کمک کرد.

زمانی که واتسلاو هاول، رئیس جمهور وقت چکسلواکی، در صدد انتقال این رسانه به پراگ بود، آقای په‌هه در مقام مشاور ارشد او راه را برای این اقدام هموار کرد.

او می‌گوید: «اگر رادیو اروپای آزاد بسته شود، بسیاری از مردم در کشورهایی که این رادیو برای آنها فعالیت می‌کنند دیگر نمی‌توانند به اخبار جایگزین دسترسی داشته باشند. البته مردم سعی خواهند کرد اطلاعاتی که رادیو اروپای آزاد ارائه می‌کند را از جاهای بیابند، اما این رادیو اخباری را ارائه می‌کند که در حال حاضر اهمیت بسیاری در ارائه جایگزین برای منابع خبری رسمی دارد.»

ییری په‌هه می‌افزاید: «بسته شدن رادیو اروپای آزاد همچنین نقطه پایان نمادینی است که نشان می‌دهد ایالات متحده که تاکنون رهبری جهان آزاد را بر عهده داشته است، دیگر علاقه‌ای به مبارزه برای دموکراسی و آزادی در کشورهای بدون دموکراسی و آزادی ندارد.»

ابراز نگرانی مخاطبان رادیو اروپای آزاد

از زمان انتشار نامه کری لیک خوانندگان و شنوندگانی، از ایران تا بلاروس از افغانستان تا روسیه و پاکستان و اوکراین، شبکه‌های اجتماعی و سایر رسانه‌ها را مملو از پیام‌های خود در ابراز نگرانی از احتمال توقف فعالیت این رسانه و همچنین تمجید از خبرنگاران رادیو اروپای آزاد به خاطر گزارش‌های شجاعانه، بی‌طرف و صادقانه‌شان در خط مقدم جنگ و در برخی از سرکوبگرترین کشورها از منظر سیاسی و رسانه‌ای کرده‌اند

اوله پروزوروف، یکی از مخاطبان اوکراینی، ضمن قدردانی از سرویس اوکراینی رادیو اروپای آزاد به خاطر «حفاظت از آزادی‌های سیاسی»، در فیس‌بوک نوشت: «گاهی اوقات شما مانند پرتوی از نور بودید که تاریکی دروغ را زایل می‌کرد.»

کری لیک از سوی دونالد ترامپ به عنوان رئیس «صدای آمریکا» معرفی شده اما این انتصاب باید به تایید «هیئت مشورتی پخش بین‌المللی» (آی‌بی‌ای‌بی) برسد.

این هیئت مشورتی از سوی کنگره و برای نظارت بر فعالیت‌های یواس‌ای‌جی‌ام ایجاد شده است؛ با این حال ژانویه امسال که دولت ایالات متحده اعضای این هیئت را برکنار کرد و هنوز اعضای جدید منصوب نشده‌اند.

دونالد ترامپ که از زمان بازگشت به کاخ سفید اقدامات متعددی را برای کاهش هزینه‌های دولت انجام داده، در دوره اول ریاست جمهوری خود نیز بر سر محتوای برنامه‌های رسانه‌های زیر نظر یواس‌ای‌جی‌ام با این سازمان درگیر بود.

در همین حال با نامشخص بودن سرنوشت رادیو اروپای آزاد، شماری از سیاستمداران در اتحادیه اروپا به دنبال امکان حمایت از این رسانه هستند.

سازمان رسانه‌های جهانی ایالات متحده یا یواس‌ای‌جی‌ام یک نهاد مستقل دولتی آمریکا است که بر پخش اخبار و اطلاعات به بیش از ۶۰ زبان برای بیش از ۴۰۰ میلیون نفر در هر هفته نظارت می‌کند.

مجموع بودجه درخواستی یواس‌ای‌جی‌ام برای سال مالی جاری ۹۵۰ میلیون دلار بود که از طریق آن بتواند عملیات و سرمایه گذاری‌های خود و رسانه‌های زیر نظرش را تامین مالی کند.

رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی، صدای آمریکا، رادیو آسیای آزاد، دفتر پخش کوبا (رادیو مارتی)، شبکه‌های پخش خاورمیانه (ام‌بی‌ان) و صندوق فناوری باز نهادهای زیر نظر یواس‌ای‌جی‌ام هستند.

بر اساس اسناد این سازمان، بودجه درخواستی رادیو اروپای آزاد برای سال جاری حدود ۱۵۳ میلیون دلار بوده است.