توافق روسیه و اوکراین بر سر آتش‌بس دریایی و انرژی

ایالات متحده روز سه‌شنبه به توافق‌های جداگانه‌ای با اوکراین و روسیه دست یافت تا حملات در دریا و علیه اهداف انرژی را متوقف کنند و در مقابل، واشنگتن موافقت کرد که برای لغو برخی از تحریم‌ها علیه مسکو تلاش کند.

به گزارش خبرگزاری رویترز، اگرچه هنوز مشخص نیست که توافق‌های امنیتی دریای سیاه چه زمانی و چگونه اجرایی خواهند شد، این توافق‌ها نخستین تعهدات رسمی دو طرف جنگ از زمان آغاز به کار رئیس‌جمهور دونالد ترامپ به شمار می‌روند. ترامپ در تلاش است که جنگ اوکراین را به پایان برساند و روابط را به سرعت با مسکو ترمیم کند، اقدامی که باعث نگرانی کی‌یف و کشورهای اروپایی شده است.

توافق ایالات متحده با روسیه فراتر از توافق با اوکراین است، چرا که واشنگتن متعهد شده است که برای لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه صادرات کشاورزی و کودهای شیمیایی روسیه — که مدتهاست از مطالبات مسکو بوده — اقدام کند.

کمی پس از اعلام این توافق‌ها از سوی ایالات متحده، کرملین اعلام کرد که توافق‌های مربوط به دریای سیاه تنها در صورتی اجرایی خواهند شد که ارتباط برخی بانک‌های روسی با نظام مالی بین‌المللی مجدداً برقرار شود.

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، اظهار داشت که بر اساس درک او، توافق‌های آتش‌بس نیازی به کاهش تحریم‌ها برای اجرایی شدن ندارند و باید بلافاصله به اجرا درآیند. او بیانیه کرملین را تلاشی برای “دستکاری” در توافقات خواند.

وی در پیام ویدیویی شبانه خود گفت: “آن‌ها از همین حالا در حال تحریف توافقات هستند و در واقع قصد دارند هم میانجی‌های ما و هم تمام جهان را فریب دهند.”

کی‌یف و مسکو هر دو اعلام کردند که به واشنگتن برای اجرای این توافق‌ها اتکا خواهند داشت، هرچند نسبت به پایبندی طرف مقابل تردید دارند.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، گفت: “ما به تضمین‌های روشن نیاز خواهیم داشت. و با توجه به تجربه تلخ توافقات با کی‌یف، این تضمین‌ها فقط زمانی ممکن خواهد بود که واشنگتن به زلنسکی و تیمش دستور دهد که چه کاری انجام دهند و چه کاری انجام ندهند.”

زلنسکی نیز تأکید کرد که در صورت نقض توافق توسط روسیه، از ترامپ خواهد خواست تحریم‌های بیشتری علیه مسکو اعمال کند و تسلیحات بیشتری در اختیار اوکراین قرار دهد.

او گفت: “ما هیچ اعتمادی به روس‌ها نداریم، اما رویکرد سازنده‌ای خواهیم داشت.”

در ساعت‌های پس از اعلام این توافق، روسیه و اوکراین یکدیگر را به انجام حملات پهپادی متهم کردند، اما هیچ گزارشی از حمله به اهداف دریای سیاه یا تأسیسات انرژی منتشر نشد.

در همین حال، ترامپ در مصاحبه‌ای با شبکه نیوزمکس تأیید کرد که روسیه ممکن است در پی تعویق پایان جنگ باشد.

او گفت: “فکر می‌کنم روسیه خواهان پایان جنگ است، اما ممکن است در حال اتلاف وقت باشد. خود من هم در طول سال‌ها چنین کاری کرده‌ام.”

پوتین آتش‌بس کامل ۳۰ روزه را رد کرد

این توافق‌ها پس از مذاکرات موازی در عربستان سعودی به دست آمدند. این مذاکرات پس از تماس‌های تلفنی جداگانه هفته گذشته ترامپ با دو رئیس‌جمهور، زلنسکی و ولادیمیر پوتین، انجام شدند.

در صورت اجرایی شدن، این توافق‌ها می‌توانند نخستین گام مهم به سوی هدف ترامپ برای دستیابی به یک آتش‌بس گسترده‌تر در جنگ اوکراین باشند، جنگی که روسیه سه سال پیش با تهاجم تمام‌عیار خود آغاز کرد.

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، پیشنهاد دونالد ترامپ برای یک آتش‌بس کامل ۳۰ روزه را که پیش‌تر مورد تأیید اوکراین قرار گرفته بود، رد کرد.

ترامپ روز سه‌شنبه به خبرنگاران گفت: “ما در حال پیشرفت زیادی هستیم.” با این حال، او افزود که در مذاکرات، “خصومت شدیدی” وجود دارد.

وی ادامه داد: “نفرت زیادی وجود دارد، همان‌طور که احتمالاً متوجه شده‌اید، و این موضوع باعث می‌شود طرف‌ها دور هم جمع شوند، با میانجی‌گری و داوری، و ببینیم آیا می‌توانیم این جنگ را متوقف کنیم. و من فکر می‌کنم که این کار نتیجه خواهد داد.”

در روزهای اخیر، واشنگتن لحن خود را در قبال روسیه نرم‌تر کرده است. استیو ویتکاف، نماینده ترامپ، اعلام کرد که او “پوتین را فرد بدی نمی‌داند” — اظهاراتی که موجب نگرانی مقامات اروپایی شد، زیرا آن‌ها رئیس‌جمهور روسیه را دشمنی خطرناک تلقی می‌کنند.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه که از سال ۲۰۰۴ این سمت را بر عهده دارد، گفت که خوش‌بینی ویتکاف درباره احتمال دستیابی به آتش‌بس در آینده نزدیک، نگرانی‌های متحدان اروپایی کی‌یف را در نظر نمی‌گیرد.

لاوروف گفت: “او (ویتکاف) به‌طور قابل‌توجهی برآورد اشتباهی از نخبگان کشورهای اروپایی دارد، کسانی که می‌خواهند مانند سنگی بر گردن زلنسکی آویزان شوند تا او را از «تسلیم شدن» بازدارند.” 

اوکراین و متحدان اروپایی‌اش نگرانند که ترامپ به سرعت با پوتین توافقی انجام دهد که امنیت آن‌ها را تضعیف کرده و خواسته‌های روسیه را برآورده کند، از جمله مجبور کردن کی‌یف به چشم‌پوشی از بلندپروازی‌های خود برای پیوستن به ناتو و دست کشیدن از سرزمین‌هایی که مسکو ادعای مالکیت بر آن‌ها را دارد.