دمشق در آستانه سقوط؟! / صابر گل‌عنبری

گروه‌های مسلح در سوریه امروز با پیش‌روی چشمگیر در جنوب و سیطره بر درعا و سویدا و مناطق مهم دیگری و دور زدن حمص تقریبا به ۱۰ کیلومتری دروازه جنوبی دمشق رسیده و از شمال، جنوب و تقریبا شرق در حال تنگ کردن حلقه محاصره پایتخت سوریه هستند. منابعی نیز از ورود نیروهای مخالفان به شهر حمص خبر می‌دهند.

در همین حال با تداوم پیشروی گروه‌های مسلح نیز خبر می‌رسد که در مناطقی  مانند معضمه‌الشام در حومه دمشق معترضان به خیابان آمده و دست به تظاهرات علیه دولت سوریه زده‌اند. همچنین بنا به اعلام دولت عراق، ۲ هزار نیروی نظامی ارتش سوریه با تجهیزات نظامی خود به اراضی عراقی فرار کرده‌اند.

آنچه امروز نیز این پیش‌روی‌ها را تسهیل کرد، فروپاشی گسترده‌تر خطوط دفاعی ارتش سوریه و فرار نیروهای آن در محورهای مختلف است.

در حالی که دمشق در آستانه سقوط قرار گرفته است امروز نشست وزرای خارجه عضو فرایند آستانه در دوحه برگزار شد و سه کشور درباره گفتگو میان دولت سوریه و مخالفان به توافق رسیدند؛ گفتگویی که یک طرف آن در حال سقوط است و طرف دیگر نیز تمام توان خود را تا سرنگونی نظام سوریه بر میدان گذاشته و بسیار بعید است که در این شرایط با گفتگو موافقت کند؛ مادامی که به این شکل سوار بر اسب مراد خود شده و برای حذف طرف رسمی می‌تازد.

اگر هم فرضا گفتگویی شکل بگیرد، بستگی به میزان مقاومت دمشق دارد؛ به نحوی که تصرف آن به امری زمان‌بر تبدیل شود؛ اما در سایه وضعیت ارتش سوریه و تسلیم و فرار تعداد زیادی از عناصر آن و ... بعید است که نظام سوریه در دمشق هم بتواند برای مدت زمان زیادی در برابر حملات مخالفان دوام بیاورد.

اما با سقوط دمشق و نظام سوریه، دیگر کلیت مسار آستانه سالبه به انتفاء موضوع خواهد بود و موضوعیت خود را از دست می‌دهد. کما این که چون ایران در صورت سقوط نظام حاکم، دیگر متحدی در میدان سوریه ندارد، اگر هم در آینده گفتگویی درباره سوریه و آینده نظام سیاسی آن تشکیل شود، به عنوان زیاد آن گفتگو در فرمت دیگری و بین‌المللی خواهد بود و بعید است که تهران فرصت حضور فعالی در آن داشته باشد.

آنچه در این میان قابل توجه و تامل است، پیوست‌های مهم مهاجمان است؛ چه رسانه‌ای چه اقتصادی چه اداری و مدیریتی و غیره. ابعاد پیوست رسانه‌ا‌ی در دو بعد داخلی و خارجی تقریبا در این چند روز روشن شده است، اما در دیگر پیوست‌های اقتصادی و مدیریتی نیز به عنوان مثال پس از سیطره بر شهر و منطقه‌ای تیمی برای مدیریت آن مستقر می‌شود و با فراخواندن همان کارکنان قبلی تلاش می‌کند که خدمات اساسی بهبود پیدا کند. در این راستا نیز در شهرهای حلب و حماه به دنبال حل بحران برق هستند.

همین خود نشان می‌دهد که حمله شروع شده از ۲۷ نوامبر گذشته تاکنون با برنامه‌ریزی کامل و جامعی صورت گرفته و چنین برنامه‌ریزی نیز از توان این گروه‌ها خارج است و همین پیوست‌ها حداقل بیانگر نقش گسترده ترکیه در طرح‌ریزی  است.

اکنون باید دید در دمشق چه اتفاقی می‌افتد و بعد از سقوط احتمالی، پرسش کانونی درباره آینده سوریه و تاثیر آن بر نظم خاورمیانه با توجه به ابعاد منطقه‌ای ‌خواهد بود.

با این حال این پرسش همچنان مطرح خواهد بود که پشت تحولات کنونی سوریه چه زد و بندی و میان چه طرف‌هایی صورت گرفته است.

تلگرام نویسنده
@Sgolanbari