جاوید رحمان گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران در گزارش خود می‌گوید با زنان و دختران به عنوان شهروند درجه دوم رفتار می‌شود. او خواستار اصلاحات فوری لازم شده است. «ترجمه غیررسمی» جاوید رحمان در وبسایت ملل منتشر شده است و قرار است این گزارش امروز (۹ مارس ۲۰۲۱) به شورای حقوق بشر ارائه گردد.

متن ترجمه غیررسمی گزارش جاوید رحمان:

ایران: کارشناس سازمان ملل می‌گوید با زنان و دختران به عنوان شهروند درجه دوم رفتار می‌شود، اصلاحات فوری لازم است

ژنو (۸ مارس ۲۰۲۱): یک کارشناس سازمان ملل در گزارشی به شورای حقوق بشر، با اشاره به خشونت خانگی، هزاران ازدواج دختران بین ۱۰ تا ۱۴ سال در هر سال و ادامه تبعیض ریشه‌دار در قانون و عمل می‌گوید که در ایران همچنان با زنان و دختران به عنوان شهروند درجه دو رفتار می‌شود.

«یکی از نگران کننده‌ترین موضوعات در مورد حقوق زنان و دختران در ایران امروز مسئله ازدواج کودکان است.»‌ جاوید رحمان گزارشگر ویژه در مورد وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران در گزارشی که در ۹ مارس به نهاد ۴۸ عضو شورای حقوق بشر ارائه خواهد کرد، چنین اظهار داشت:

«دولت و دیگر رهبران کشور باید فوراً سن ازدواج را بالا ببرند و سیاست‌ها و برنامه‌های بیشتری را برای کاهش این رویه در کشور معرفی کنند.»

طبق قانون ایران دختران در سن کم ۱۳ سالگی می توانند ازدواج کنند دختران حتی کوچک‌تر نیز می‌توانند به طور قانونی با رضایت پدر و مجوز قضایی ازدواج کنند. در نیمه اول سال جاری در ایران بر اساس آمار رسمی دولت بیش از ۱۶ هزار دختر بین ۱۰ تا ۱۴ سال ازدواج کرده‌اند.

رحمان اظهارداشت: «سن قانونی کنونی برای ازدواج قابل‌قبول نیست. روشن است که ازدواج کودکان برای رشد و رفاه دختران مضر است، از جمله از منظر تحصیلات، اشتغال و زندگی عاری از خشونت. در حالی که تلاش‌های قبلی برای اصلاح قانون را مورد توجه دارم، اکنون برای افزایش سن ازدواج مطابق با تعهدات ایران تحت کنوانسیون حقوق کودک، باید فشار وارد شود.»

این گزارش همچنین نگرانی‌های جدی در مورد خشونت خانگی را برجسته کرد. برخی از اقدامات مثبت مانند قانون ضداسیدپاشی ذکر شده است اما گزارشگر ویژه از دولت ایران مصرانه می‌خواهد تا اقدامات بیشتری انجام دهد.

رحمان می‌گوید: «حمایت‌های موجود در برابر خشونت برای محافظت همه جانبه از زنان و کودکان کافی نیست. من تایید می‌کنم که لایحه حمایت از زنان در برابر خشونت ارائه شده به مجلس برخی اقدامات مثبت را ارائه می‌دهد اما همان طور که گزارش من شرح می‌دهد حمایت‌]ای آن به اندازه کافی نیست. من خواهان اصلاحات بیشتر در لایحه قبل از تصویب آن و گسترش خدمات حمایتی برای زنان و کودکانی هستم که خشونت خانگی را تجربه می‌کنند.»

ضمن برشمردن پیشرفت‌ها از جمله در زمینه آموزش و حقوق تابعیت، گزارش وی شرح می‌دهد که چگونه تبعیض جنسیتی تقریباً در همه زمینه‌های قانون و رویه عملی نفوذ کرده است و با زنان ایرانی به عنوان شهروند درجه دو رفتار می‌شود. او برای بهبود این مسائل توصیه‌هایی را از جمله تصویب کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان به دولت ارائه داده است. ایران یکی از معدود کشورهایی است که به این کنوانسیون نپیوسته است.

او می‌گوید: «تبعیض آشکار در قانون و رویه عملی در ایران وجود دارد که باید تغییر کند. زنان ایرانی در زمینه‌های مختلف در زندگی خود، از جمله در ازدواج، طلاق، اشتغال و فرهنگ یا محدود شده‌اند یا نیاز به اجازه همسر یا سرپرست پدری خود دارند و این باعث می‌شود استقلال و حیثیت ذاتی انسانی آن‌ها سلب شود. چنین ساختاری کاملاً غیرقابل‌قبول هستند و اکنون باید اصلاح شود.»

گزارشگر ویژه همچنین از دولت خواست اقدامات مشخصی را برای پایان دادن به فرهنگ مصونیت از مجازات نقض‌های جدی حقوق بشر به اجرا بگذارد و مسئولین این نقض‌ها را به پاسخگویی وادارد. رحمان به طور خاص عدم تحقیق مناسب دولت درباره سرکوب خونین اعتراضات نوامبر ۲۰۱۹ توسط نیروهای امنیتی، که منجر به کشته شدن بیش از ۳۰۰ نفر شد را مطرح کرد. وی همچنان نگران نرخ بالای مجازات اعدام به ویژه ادامه کودکان بزهکار، و کسانی که در رابطه با اعتراضات و آزادی بیان اعدام شده‌اند، مانند نوید افکاری و روح الله زم، و همچنین گزارش‌های استفاده گسترده از شکنجه برای اختراع اخذ اعترافات اجباری است.

رحمان ابراز نگرانی کرد که تحریم‌ها مانع پاسخ ایران به کووید-۱۹ شده است. وی درخواست دبیرکل سازمان ملل و کمیساریای عالی حقوق بشر را تکرار می‌کند که دولت‌ها دست‌کم تحریم‌ها را در حمایت از مبارزه با کووید-۱۹ کاهش دهند. با این حال گزارشگر گفت اقدامات غیر شفاف و ناکافی دولت در برابر ویروس کرونا منجر به مرگ‌ومیر بیشتر شده است، از جمله فوت کادر درمان که بدون تجهیزات محافظتی کافی کار می کنند.

وی همچنین بر نگرانی‌های عمیق خود تاکید کرد مبنی بر اینکه مدافعان حقوق بشر، روزنامه‌نگاران و فعالان حقوق کار، شهروندان دو تابعیتی و خارجی و وکلا که به طور خودسرانه بازداشت شده‌اند، علی‌رغم خطرات کوئید-۱۹ همچنان در زندان به سر می‌برند. هدف قرار دادن افراد توسط دولت برای اعمال آزادی‌های اساسی نیز ادامه دارد از جمله یاسمین آریایی منیره عربشاهی و مژگان کشاورز، که به دلیل اعتراض به قوانین حجاب اجباری در روز جهانی زن در سال ۲۰۱۹ زندانی شده‌اند و سایر زنان مدافع حقوق بشر، مانند نسرین ستوده، آتنا دائمی و گلرخ ایرایی.

گزارشگر ویژه تاسف خود را از نقض حقوق بشر علیه اقلیت‌های مذهبی قومی و جنسیتی ایران تکرار کرد. از زمان نهایی شدن گزارش وی، حوادث نگران کننده دیگری علیه اقلیت‌های ایران رخ داده است، از جمله بیش از ۲۰ مورد اعدام زندانیان محکوم به اعدام بلوچ، مرگ مشکوک درویش گنابادی زندانی بهنام محجوبی، استفاده بی‌رویه از زور علیه معترضان در استان سیستان و بلوچستان، بازداشت بیش از ۱۰۰ فعال کرد، و یورش به خانه و مصادره زمین بهائیان.

گزارشگر ویژه قرار است گزارش خود را در ۹ مارس ۲۰۲۱ در گفت‌وگوی تعاملی به شورای حقوق بشر ارائه دهد. گفتگوی تعاملی به صورت مستقیم در تلویزیون وب سازمان ملل متحد پخش می‌شود. ترجمه غیررسمی گزارش به فارسی نیز در دسترس است.

پایان