از تظاهرات چندین هزار نفری زنان ایران در اسفند ۱۳۵۷ تا تظاهرات چندصد هزار نفری زنان آمریکا در ژانویه ۲۰۱۷، نزدیک به چهار دهه فاصله است. این فاصله و تفاوت زمانی و مکانی اما یک وجه مشترک دارد؛ با یک رشته به هم پیوند می‌خورد، و آن پویایی زنان برای دفاع از حقوق انسانی‌شان است.

این جنبش البته با افت و خیزها و فراز ونشیب‌های بسیاردر این گوشه و آن سوی جهان همراه بوده است: گاه از افغانستان و ترکیه سر برآورده و گاه از سوئد؛ زمانی در آفریقا و زمانی در آمریکا. و در همه‌ جا نیروی مخالف این جنبش گسترده دولت‌ها بوده‌اند.

از حمله به زنان کارگر در نیویورکِ ۱۸۵۷ و در ایرانِ ۱۳۵۷ و در آمریکای ۲۰۱۷ حکومت‌ها بوده‌اند که در برابر زنان صف بسته‌اند. این کشاکش‌ها تاریخ‌های مشخص و موارد معینی از ستیز میان جنبش زنان و دولت‌ها بوده است وگرنه این عرصه فراخنایی به وسعت تاریخ جهان مدرن و گستردگی زمین دارد.

کوشش زنان ایران برای دستیابی به حقوق برابر انسانی بیش از یک قرن است که جریان دارد و نزدیک به چهار دهه است که در برابر افزایش محدودیت‌ها وکاستن جایگاه زنان تا سر حد نیمه‌انسان، مقاومت و تحرکی روزافزون از خود نشان داده‌‌اند؛ چرا که دشواری‌ها و مصایبی که با آنها درگیرند بیش از هر جای دیگر جهان است: از حجاب اجباری تا محرومیت از آواز خواندن و محدودیت در ورزش و تصمیم‌گیری برای زندگی و سفر و تبعیض جنسی در کار و دانشگاه و...
فایق آمدن بر این همه تبعیض و محرومیت و محدودیت، مسئله‌ی هر روزه‌ی زنان در ایران بوده است. زنان به شیوه‌های گوناگون برای حقوق خود جنگیده‌اند و پیشروی‌هایی نیز داشته‌اند تا جایی که بارها ناله‌ی ناکام ماندن حاکمان از به زانو در آوردن زنان از گلوی این مقام و آن دست‌اندرکار حکومتی شنیده شده است.

با این همه‌، بی‌گمان جنبش زنان با درخود ماندن نه تنها راه به جایی نمی‌برد بلکه از دامنه‌ی قدرتش کاسته می‌شود. مخالفت جدی با سانسور و دفاع از آزادی بیان بی‌هیچ حصر و استثنا، خواستی است که بر دیگر مطالبات به‌حق زنان آثار مثبت بسیار خواهد داشت.

هم‌اکنون زنانی به جرم سخن گفتن و نوشتن و بیان اعتراض خود در زندان به سر می‌برند، حتی یکی از ایشان، گلرخ ایرایی، به «جرم» نوشتن رمان و عکس‌های منتشر نشده، در حال گذراندن کیفر شش ساله‌ی زندان است. در همین دو – سه هفته‌ی اخیر چند زن در شهرستان‌ها بازداشت شده‌اند و حتی یکی از آن‌ها پس از آزادی از بازداشتِ چند روزه، دست به خودکشی زده است. زنان نویسنده و هنرمند از بیان آنچه می‌اندیشند و انتشار آزادانه‌ی آثارشان محروم‌اند و سانسور مانعی جدی در برابر آفرینش‌های ادبی و هنری آن‌هاست. با این همه، کوشش برای عقب راندن مانع‌ها و دستیابی به آزادی بیشتر همچنان ادامه دارد.

هشت مارس روز گرامی‌داشت کوشش و تکاپوی همه‌ی انسان‌هایی است که آزادی جامعه را در گرو آزادی زن می‌دانند؛ روز توجه به مصایب و تنگنا‌ها و نیز کوشش‌های برابری خواهانه‌ی زنان در همه‌جای جهان است. کانون نویسندگان ایران این روز را به همه‌ی زنان و مردان برابری‌خواه ایران و جهان شادباش می‌گوید، به ویژه که این روز را فرصتی می‌شمارد تا تلاش زنان نویسنده را در مبارزه‌ی پیگیر و خستگی ناپذیر با سانسور ارج ‌نهد.

کانون نویسندگان ایران
۱۶ اسفند ۱۳۹۵ (۶ مارس ۲۰۱۷)