صادق زیباکلام نامه‌ای سرگشاده درباره فساد به حسن روحانی رییس جمهور نوشت.

متن این نامه  که در اختیار فرارو قرار گرفته است را در ادامه می‌خوانید.

بسمه تعالی
سرورمکرم
جناب آقای دکترحسن روحانی
ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران شیدالله ارکانه

با سلام و تحیات، در آخرین سخن‌رانی‌تان برای چندمین بار بگونه‌ای بسیار قاطع سخن از ضرورت مبارزه با فساد به میان آوردید. با این تفاوت که برای نخستین‌بار ضرورت ریشه‌یابی فساد را مطرح فرمودید. و اینکه بدون پرداختن به اسباب و علل عمیق‌تر بوجودآمدن فساد، نمی‌توان با صرف گرفتن، زدن و بستن امید چندانی به پیشرفت در از بین بردن آن داشت.

هنوز سخنان‌تان در فضا بود که موضوع فساد در «صندوق فرهنگیان» مطرح شد؛ و هنوز کم وکیف پرونده این مورد جدید فساد روشن نشده بودکه باز خبر فساد دیگری آمد. این‌بار پای شهرداری و برخی از اعضاء شورای شهر به میان آمده بود.

البته در این فقره چون پای «خودی‌ها» در میان است سروصدایی که برای «فیش‌های حقوقی» براه افتاد اتفاق نخواهد افتاد و برعکس سعی خواهد شد تا موضوع جمع‌وجور شود. من فرضم بر آن است که جنابعالی در خصوص معضل عظیم فساد صادق هستید و واقعا آنگونه که فرمودید بدنبال اسباب و علل بوجود آمدن و ریشه‌یابی آن هستید.

تصور می‌کنم جنابعالی هم با بنده هم رای باشید که حجم مفاسد اقتصادی آنقدر در جامعه مان زیادشده که کمتر هفته‌ایی می‌گذرد که در آن خبر یک فساد اقتصادی جدید بیرون نیامده باشد. جوامع پیشرفته که جای خود را دارند، آیا در هیچ جامعه همردیف خودمان هم آمار مفاسد اقتصادی حتی نزدیک به آمار مفاسد اقتصادی در ایران می‌شود؟

جنابعالی بالاترین خدمتی که در مبارزه با فساد می‌توانید بنمایید آن است که از جایگاه رئیس جمهور کشور این پرسش ابتدایی و ساده را مطرح فرمایید که «ما را چه می‌شود که اینقدر مفاسد اقتصادی در جامعه مان عمومیت پیداکرده است؟» آیا در ساختار ژنتیکی ما ایرانیان کمبودی وجود دارد که این همه تمایل به مفاسد اقتصادی در میان‌مان رواج دارد؟ یا به‌قول عباس میرزا به موسیو ژوبر فرانسوی در ۲۰۰ سال پیش: «در آبی که می‌نوشیم، درخاک‌مان و یا در آفتابی که بر سرما می‌تابد عناصری وجود دارند» که ما ایرانیان را این همه متمایل به مفاسد اقتصادی می‌نمایند؟ آیا در کشورهای دیگر هم این همه دستگاه، سازمان، نهادهای مراقبتی، حفاظتی، حراستی، بازرسی، نظارتی، تعزیراتی، اطلاعاتی، امنیتی و.... که در نظام ما برای کنترل و مراقبت تشکیل شده، وجود دارند؟ آیا در جوامع دیگر هم این همه دقت، وسواس، بررسی، موشکافی و رسیدگی‌های عقیدتی، سیاسی، اخلاقی، اطلاعاتی و امنیتی که ما در جریان انتصاب، انتخاب، استخدام و گزینش مدیران‌مان بکار می‌بریم، اساسا وجود دارند و اعمال می‌شوند؟

می‌دانیم که پاسخ به همه این پرسش‌ها منفی است. در جوامع دیگرنه این همه دستگاههای عریض و طویل مراقبتی، نظارتی و «مچ‌گیری» وجود دارند، و نه این همه بررسی، دقت و مته به خشخاش گذاردن به‌هنگام استخدام و یا عزل و نصب‌های مدیران و مسئولین‌شان صورت می‌گیرد؛ مع ذالک نه این همه فساد در جوامع‌شان وجود دارد، و نه مدیران و مسئولین شان این همه مثل ما خطاکار و «کج‌دست» از آب درمی‌آیند.

جناب دکتر روحانی بزرگوار، بزرگترین گامی که در جهت مبارزه با فساد و بقول خودتان «ریشه‌یابی» آن می‌توانید بردارید، طرح همین پرسش ساده است که «ما را چه می‌شود که این همه فساد در جامعه‌مان بوجود آمده؟» طرح این سئوال باعث می‌شود که به‌جای رفتن بدنبال آدرس‌های بیهوده‌ای که یک عمر است در مبارزه با فساد بدنبال آنها رفته‌ایم همچون «ضرورت یک عزم و اراده ملی (به‌منظور مبارزه با فساد)»؛ «همکاری و هماهنگی میان سه قوه»؛ «برخورد قاطع و انقلابی با مفسدین (تا دیگران درس عبرت بگیرند)»؛ «وضع قوانین و اجرای مقررات سخت گیرانه‌تر» و سایر راه حل‌های بی حاصل، برای یکبار هم که شده از خودمان بپرسیم که چرا در جوامع دیگر که نه این همه دستگاه‌های بگیر و ببند دارند، نه این همه اصرار می‌ ورزند که مدیران و مسئولین شان متدین و طرفدار نظام‌های‌شان باشند، نه جرمی به نام «مفسد فی الارض» دارند، و نه کسی را به این اتهام تا کنون اعدام کرده‌اند، یک دهم و شاید یک صدم ما مفاسد اقتصادی ندارند؟

شاید اگر جنابعالی این پرسش را مطرح نمایید سرانجام موفق به این کشف بزرگ شویم که ریشه فساد نه در آب ایران است نه درخاک آن؛ نه ما ایرانی‌ها بیشتر از دیگران تمایل به فساد داریم و نه مشکل در توطئه‌های دشمنان نظام است و نه در نبود قوانین و مقررات. مشکل درنظام اقتصادی بیمار، ناکارآمد و فاسد دولتی حاکم بر کشورمان است. ظرف ۲۵۰سالی که از انقلاب صنعتی و شکل گرفتن اقتصاد آزاد می‌گذرد تا به امروز حتی محض نمونه یک اقصاد دولتی موفق نتوانسته ظاهر شود.

اقتصاد فاسد و ناکارآمد دولتی حاکم بر ایران هم نخواهد توانست استثنایی براین قاعده تاریخی شود. تنها محصول موفق اقتصاد دولتی ایران فساد وفساد و بازه فسادبیشتر بوده است.

بیست وهفت سال پیش جناب‌هاشمی رفسنجانی که قدرت و اقتدارشان بسی بیش ازجنابعالی می‌بودبعلاوه مخالفین شان هم به همان نسبت ازمخالفین امروزی شما کم عده وعده ترمی بودند، با یک عزم واراده راسخی به سودای تخریب اقتصاد درمانده دولتی کشور(که آنروز یک صدم فساد امروزی هنوزدرآن ظاهرنشده بود) وارد پاستورشدند.

اما هنوز به نیمه راه ریاست جمهوری شان نرسیده بودند که مجبور شدند سودای اقتصاد آزاد ادام اسمیت را از سر بدر کنند و به همان «سازندگی» بسنده نمایند. هنوز بعد از گذشت سه دهه ایشان متهم هستند که «نسخه بانک جهانی را می‌خواسته‌اند درکشور اجرء نمایند و الگوی توسعه شان این بوده که ایران را تبدیل به «ژاپن اسلامی» نمایند. واقعا هم باورنکردنی نیست که کسی خواسته باشد چنین ضربه و لطمه‌ای به کشورش وارد کرده باشد و آن را تبدیل به ژاپن نماید. احتمال موفقیت جنابعالی دردست بگریبان شدن با ریشه‌های عمیق ترمفاسد اقتصادی و جایگزین نمودن اقتصاد فاسد دولتی ایران با اقتصاد آزاد ادام اسمیت یقینا و به‌طریق اولی از آقای‌هاشمی رفسنجانی هم به‌مراتب کمتر می‌باشد.

می ماند این پرسش که پس چرا می‌نویسم و امیدم به چیست؟ می‌نویسم چون امیدم بحضرت باریتعالی است. می‌نویسم تا جنابعالی را وادارنمایم تا مرتبه بعدی که در تلویزیون ظاهر شدید، به این پرسش مجبور شوید پاسخ دهید که چرا روزبه روزما داریم بیشتر و بیشتر در فساد فرومی رویم؟ می‌نویسم تا شاید فردا روزی فرزندان مان توانستند گامی را که نسل ما نتوانست بردارد، و نتوانستیم این بنای اقتصاد فاسد و ناکارآمد دولتی را از جای برکنیم و برروی ویرانه‌های آن بنای اقتصاد مدرن و موفق ادام اسمیت را بنا نهیم تحقق ببخشند. می‌نویسم تا نسل‌های بعدی بدانند که اجدادشان آنقدر ایدئولوژیک زده بودند که اقتصاد آزاد و ژاپن شدن را ننگ و عار می‌پنداشتند.

ایام بکام باد
صادق زیباکلام
سیزدهم شهریورماه یکهزار و سیصد و نود و پنج