اعتماد: تذكر رسمی از «قم» به «تهران». تذكرها در نامه‌های محرمانه از جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به دو مقصد رفته است؛ یكی میدان پاستور تهران، «نهاد ریاست‌جمهوری» و دیگری میدان بهارستان، «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی».

تذكرها اما تنها از طریق نامه‌های محرمانه نبوده است بلكه پیك‌هایی هم از قم به تهران آمده‌اند، تذكرها را شفاها و حضورا به رییس‌جمهور منتقل كرده‌اند، رییس‌جمهور تذكرها را شنیده و جهت اصلاح، دستورات لازم را داده است. همان پیك‌ها و نامه‌هایی كه در دولت سابق از قم به تهران ارسال می‌شدند و كسی به آنها توجهی نمی‌كرد حالا گوش شنوایی در تهران دارند.

این اما نخستین تذكر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نیست. یك سال و دو ماه پیش آیت‌الله محمد یزدی، رییس این تشكل كه همچون حالا رییس مجلس خبرگان رهبری نبود از تذكرات جامعه مدرسین به رییس‌جمهور خبر داده بود.

تذكرها بیشتر اما فرهنگی به نظر می‌رسد. هرچند نه كسی در دولت تمایلی به علنی كردن آنها دارد و نه كسی از جامعه مدرسین تمایلی به علنی كردن محرمانه‌ها، اما یك موضوع مشخص است. رابطه این دولت با قم شبیه رابطه دولت سابق با این شهر نیست.

حالا حسن روحانی در روزهایی كه وارد سومین سال از فعالیت خود شده است در كنار همه حمایت‌هایی كه از مراجع و علمای قم داشته تذكرهایی هم شنیده و تلاش كرده آنها را عملیاتی كند. تذكراتی كه علمای قم به دلیل سبك رفتاری مسوولان دولت سابق از بیان‌شان ناامید شده بودند و حالا امید از دست رفته‌شان را دوباره پیدا كرده‌اند.

نامه‌ها و پیك‌های محرمانه قم اما از یك سال پیش آغاز شده‌اند و دولتی‌ها هیچ‌وقت از این تذكراتی كه به گفته علما از آن استقبال هم می‌شده است حرفی نزده‌اند.

«قم» در طول دو سال و نیم اخیر بعد از تهران مهم‌ترین شهر برای دولتی‌ها بوده است. كمتر هفته‌ای است كه به پایان برسد و یك پیك از تهران به قم نرود. مذاكرات هسته‌ای كه در جریان بود اطلاع‌رسانی به علما و مراجع از طریق همین پیك‌ها از معاون گرفته تا وزیر انجام می‌شد و همین ارتباط مستمر باعث حمایت‌های مستمر مراجع در این سال‌ها شده است. حالا با توجه به استقبال دولتی‌ها به نظر می‌رسد تذكرات قم چه در قالب نامه‌ای با لوگوی محرمانه و چه از طریق پیك‌های حضوری روندی ادامه‌دار باشد.

نخستین تذكر رسمی

نخستین بار كه تذكرات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به رییس‌جمهور علنی شد تیرماه ۹۳ بود كه آیت الله محمد یزدی در یك گفت‌وگو اعلام كرد: «در این اواخر، جامعه مدرسین چند تذكر به رییس‌جمهور محترم داده است. ولی من مطمئنم اگر آقای رییس‌جمهور توجه نكند، جامعه مدرسین، همین مواردی كه محرمانه و فوق محرمانه تذكر داده شده را ممكن است رسما تذكر بدهد. روزی هم ممكن است رودرروی همدیگر قرار بگیرند. نمونه‌هایی در دوره احمدی‌نژاد وجود داشت و اقدامات لازم انجام گرفت.»

وی در بخش دیگری از این مصاحبه اظهار كرد: همان روحانیونی كه كمك كرده بودند و برای آقای احمدی‌نژاد از آبروی‌شان مایه گذاشته بودند، به او تذكر دادند ولی گوش نكرد. در حقیقت در ماه‌های آخر، اعتبار او به سختی آسیب دید. همان روحانی محترمی كه واقعا برای روی كار‌ آمدن آقای احمدی‌نژاد هزینه كرده بود و شخصیت و آبرویش را صرف كرده بود، وقتی دید كه حرف گوش نمی‌دهد، همان روحانی محترم وارد بحث شد و گفت برای من احمدی‌نژاد ملاك نیست، دین خدا ملاك است. شنوندگان متوجه شدند كه احمدی‌نژاد تا زمانی كه با مسائل دین همراه باشد با او همراهند.»

نامه محرمانه و ارسال پیك از قم به تهران

خبر تذكرهای محرمانه قم به دولت را آیت‌الله مقتدایی، دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه سراسر كشور داده است. او در گفت‌وگویش با خبرآنلاین از تذكرات به تهران گفته است. مقدمه بحثش را با عدم دخالت روحانیت در امور كشور آغاز كرده و گفته است كه «البته ما اشراف كامل داریم و هرجا لازم باشد، تذكر می‌دهیم. مقام معظم رهبری هم در دیداری كه با اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم داشتند از ما خواستند تا در مسائلی كه در كشور واقع می‌شود، نظر دهیم و موضع «لا» یا «نعم» داشته باشیم. یعنی كاری را تایید كرده و با آن مخالفت كنیم. این كار را روحانیت می‌كند. كما اینكه در امور متعددی به صداو سیما به دلیل فیلم‌ها، برنامه‌ها یا موضع‌گیری‌هایش تذكراتی داده‌ایم. حتی رییس سازمان صداوسیما را به جامعه مدرسین یا جاهای دیگر احضار كرده و تذكراتی داده‌ایم. در مواردی هم كه گفته‌اند قانون نداریم، ما ماده واحده‌ای تنظیم كرده و جهت تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی داده‌ایم تا قانونا بتوانند به تذكرات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، توجه كرده و اقدامات‌شان قانونی باشد. »

او اما در ادامه از جزییات این تذكرها بیشتر گفته و خبر داده است كه «به وزارت ارشاد هم تذكراتی داده‌ایم و مواردی بوده كه به وزیر یا حتی رییس‌جمهور نامه محرمانه نوشته‌ایم. ایشان حتی در مورد تذكرات دو سه نفر از اعضای جامعه مدرسین كه خدمت‌شان رسیده و نظرات اصلاحی و اسلامی جامعه مدرسین را ارایه داده‌اند، دستوراتی را جهت اجرا ابلاغ كرده‌اند.»

آیت‌الله مقتدایی اما اصراری برای رسانه‌ای كردن این نامه‌ها ندارد و می‌گوید: «ما بنای رسانه‌ای و علنی كردن این كارها نداریم. آن افرادی هم كه خدمت رییس‌جمهور رسیده‌اند را نمی‌خواهیم به رسانه‌ها معرفی كنیم. »

نكته اصلی اظهارات مقتدایی اما گفتن از تذكرات قم در دولت سابق است كه علنا گفته است این تذكرات در گذشته هم بوده است.

در دولت قبل تذكر می‌دادیم اما عمل نمی‌شد

او اما از دولت سابق گلایه هم دارد و می‌گوید: «مردم بدانند كه جامعه روحانیت و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ساكت نیستند، بلكه در جای خودش تذكراتی می‌دهند كه انتظار داریم به آن عمل شود. گاهی این تذكرات مورد توجه واقع می‌شود و گاهی به آن عمل نمی‌شود. در دوره ریاست‌جمهوری قبل ما تذكراتی می‌دادیم اما به آن عمل نمی‌شد. آن زمان مراجع بزرگوار به دولت تذكراتی می‌دادند ولی آقای احمدی‌نژاد در سخنرانی رسمی‌اش می‌گفت «آقایان برای خودشان كار می‌كنند و ما برای خودمان كار می‌كنیم»! این یعنی چه؟ یعنی ایشان حرف ما را قبول نداشتند. آقایان مراجع هم وقتی دیدند كه به نصایح‌شان توجه نمی‌شود و تاثیر ندارد، اظهارات‌شان را علنی نكردند كه بگویند این دولت به حرف‌شان گوش نمی‌دهد. چون رییس دولت وقت مدام می‌گفت «ما خودمان می‌دانیم كه چه می‌كنیم»! اما الحمدلله رییس‌جمهور فعلی در سخنانی در مدرسه فیضیه قم گفت كه تابع اصلاحات و مسائلی هستیم كه از روی دلسوزی و نصیحت بیان می‌شود و از آن تبعیت می‌كنیم. اما روحانیت نه در دولت قبل و نه در دولت كنونی، برای تذكراتش سر و صدا به راه نینداخته است.»

او اما از تذكراتی كه قم به علی جنتی داده بیشتر گفته و تاكید كرده است كه «در برخی موارد، ایرادهایی به كارشان وارد است كه تذكر هم به او داده شده است. زمانی كه آقای مسجد جامعی وزیر ارشاد بود، او را از سوی هیات رییسه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به همین اتاق دعوت كردیم. تذكراتی به او دادیم ولی نهایتا این‌گونه برداشت كردیم كه پیكره و بدنه وزارت ارشاد، اصلاحات مد نظر ما را با وجود دستور وزیر، نمی‌پذیرد. یعنی وزیر دستور اجرا می‌دهد، اما اجرایی نمی‌شود. گاهی وزیر معتقد به راهی نیست اما در وزارت ارشاد كسانی نظرات خاص خودشان را پیاده می‌كنند. فكر می‌كنم این آقای وزیر {علی جنتی} هم زورش نرسیده است.»

قم اما از رییس‌جمهور رضایت دارد و می‌گوید: «اگرچه رییس‌جمهور پیشین به تذكرات مراجع توجهی نمی‌كرد اما به حمدلله رییس‌جمهور فعلی گفت كه تابع اصلاحات و مسائلی است كه از روی دلسوزی و نصیحت بیان می‌شود.»

اما گلایه‌ها از دولت سابق همچنان ادامه دارد و آیت‌الله مقتدایی می‌گوید: «اظهارنظرهای برخی اعضای جامعه مدرسین نسبت به اشخاص، بر اساس وضع فعلی آن افراد و عملكرد آنهاست. یعنی آنها بر اساس آنچه نمود عینی دارد، اظهارنظر می‌كنند و علم غیب از حقیقت افراد ندارند. گاهی حسن‌ظن‌هایی به برخی افراد پیدا می‌كنند كه بعدها قدری، خلاف در‌می‌آید. از این جهت عرض می‌كنم كه حمایت برخی اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از رییس‌جمهور قبلی بر اساس آن چیزی بود كه آن موقع از او می‌دیدند و آن آقا ابراز می‌كرد. اما در عمل خلافش ثابت شد و مشخص شد كه اظهارات وی، صوری بوده است و در مقام عمل به سخنانش پایبند نبود. از این رو همان كسانی كه آن موقع از وی حمایت می‌كردند، از نظرشان برگشتند كه نشانه صداقت آن عزیزان است.»