دولت آمریکا نمایندگان ارشد خود را برای مذاکره مستقیم مربوط به پرونده هسته‌ای با ایران به ژنو اعزام می‌کند. بیل برنز، وندی شرمن و جیک سولیوان در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه با هیات ایرانی دیدار می‌کنند.

در حالی که روز ۱۶ ژوئن (۲۶خرداد) به عنوان تاریخ مذاکره بعدی ایران با گروه ۱+۵ به منظور تدوین توافق‌نامه جامع و نهایی تعیین شده، دو معاون وزارت خارجه آمریکا به همراه یک مقام ارشد کاخ سفید در روزهای ۹ و ۱۰ ژوئن (۱۹و ۲۰ خرداد) برای ملاقات مشورتی دوجانبه به دیدار نمایندگان ایران در ژنو می‌روند.

هم‌چنین قرار است هیات مذاکره‌کننده ایرانی در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه (۲۱ و ۲۲ خرداد) نیز با هیات روسیه در رم به مذاکره بپردازد.

این نخستین مرتبه پس از چند دهه خواهد بود که نمایندگان دولت‌های ایران و آمریکا برای گفتگوی مستقیم در کنار هم می‌نشینند. خبر این دیدار را وزارت خارجه ایران عصر شنبه ۱۷ خرداد اعلام کرد.

ماری هارف، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز با تایید این خبر گفت که رایزنی‌ها را بیل برنز و وندی شرمن، معاونان جان کری سرپرستی خواهند کرد. بیل برنز در سال ۲۰۱۳ مذاکرات محرمانه‌ای نیز با مقامات ایرانی در عمان داشته است. نفر سوم، جیک سولیوان، مقام ارشد کاخ سفید خواهد بود.

این اولین دیدار دوجانبه طرفین خواهد بود که خارج از چارچوب ۵+۱ صورت می‌گیرد. یک دیپلمات فرانسوی به رویترز گفته که مقامات آمریکایی نتیجه مشاوره خود را پیش از شروع دور بعدی گفتگوهای اتمی با ایران، به اطلاع سایر اعضای ۱+۵ خواهند رساند.

وزارت خارجه ایران اعلام کرده که هدف این دیدار آماده‌سازی مذاکرات اتمی بعدی است. در آخرین نشست در وین، نتیجه‌ای حاصل نشد.

محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران پس از دیدار بی‌حاصل وین در ترکیه با کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به صورت غیررسمی ملاقات کرد. او این ملاقات را «جدی و مثبت» خواند و ابراز اطمینان کرد که توافق نهایی انجام شود.

رویترز می‌نویسد که ریاست هیات مذاکره‌کننده ایرانی با طرف آمریکایی را عباس عراقچی، معاون ظریف بر عهده خواهد داشت. یک مقام وزارت خارجه آمریکا گفته که ما به یک دیپلماسی بسیار فعال و بسیار جسورانه نیاز داریم تا بدانیم آیا راه‌حل دیپلماتیک برای برنامه‌ هسته‌ای ایران قابل دستیابی هست یا نه.

این مقام که رویترز نام او را فاش نکرده، افزوده است: «ما در شرایط خطیری قرار داریم و همواره گفته‌ایم که آماده همکاری با ایران برای کمک به پیشرفت در روند مذاکرات اتمی هستیم.»

دیپلمات‌های غربی پیش‌تر گفته بودند که خواست ایران مبنی بر ادامه تولید سوخت هسته‌ای برای رآکتور اتمی بوشهر و حفظ تعداد سانتریفوژها، مذاکرات را با مشکل روبرو کرده است.

این مقام همچنین تاکید کرده که آمریکایی‌ها تاکنون آن واقع‌گرایی مورد نیاز را از طرف ایرانی ندیده‌اند اما با این حال به چنین دیداری می‌روند.

دور بعدی گفتگوهای ایران با گروه ۱+۵ از ۲۶ تا ۳۰ خرداد در وین و تحت سرپرستی وزیر خارجه ایران و کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار خواهد شد.

مهلت تعیین شده در توافق شش ماهه ژنو در ۲۰ ژوئن به پایان می‌رسد. غرب انتظار دارد که ایران برای توافق نهایی، صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود را اثبات کند.

خبر دیدار دوجانبه ایران و آمریکا پیش از دور بعدی مذاکرات هسته‌ای، دو روز بعد از آن اعلام شد که نماینده اسراییل در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادعا کرد که جمهوری اسلامی ایران آژانس را فریب می‌دهد.

مراو ظفری-اودیز گفته بود: «ایران از آنچه رویکرد گام به گام برای حل و فصل مسائل مهم نامیده شده سوءاستفاده می‌کند و به ارائه اطلاعات غلط و سرپوش گذاشتن بر ماهیت واقعی فعالیت‌های هسته‌ای ادامه می‌دهد».

این اظهارات پس از انتشار بیانیه مشترک اتحادیه اروپا و آمریکا در استقبال از توافق ایران و آژانس بیان شدند. این بیانیه در عین حال تاکید می‌کرد که ایران باید هرچه زودتر به پرسش‌هایی جواب دهد که هنوز در پیوند با برنامه هسته‌ای این کشور مطرح هستند.

نتیجه مذاکرات ظریف و اشتون

مذاکرات روز دوشنبه ایران و آمریکا در ژنو را می‌توان نتیجه مذاکرات «محمدجواد ظریف» وزیر خارجه ایران و «کاترین اشتون» دانست که اوایل خردادماه بدون اعلام قبلی و رسانه‌ای‌شدن در استانبول برگزار شده بود. پس از این مذاکرات «ظریف» گفته بود که مذاکرات بیشتری تا پیش از دور بعدی گفت‌وگوها در وین در دستور کار قرار گرفته است. پنجمین دور مذاکرات در وین بین ایران و گروه ۱+۵ برای دستیابی به توافق جامع از ۲۶ تا ۳۰ خرداد ماه در وین اتریش برگزار می‌شود.

وزارت خارجه آمریکا نیز با تایید این خبر گفت که «عباس عراقچی» معاون وزیر خارجه ایران با همتای آمریکایی خود «وندی شرمن» سرپرستی هیات‌های مذاکره‌کننده دو طرف را بر عهده خواهند داشت. «ماری هارف» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در حساب توییتر خود با اشاره به مذاکرات پیش‌رو، «ویلیام برنز»، معاون وزیر خارجه آمریکا و «جک سولیوان»، مقام ارشد کاخ سفید را از اعضای تیم مذاکره‌کننده آمریکایی معرفی کرد.

البته چنین دیدارها و رایزنی‌هایی قبلا هم انجام شده بود. پیش از مذاکرات دور دوم گام نهایی که اسفند سال گذشته انجام شد، «عباس عراقچی» نفر دوم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران به منظور رایزنی با مقامات مسکو و پکن راهی روسیه و چین شده بود.

همچنین در طول مذاکرات کارشناسی، معاونان و وزاری خارجه ایران و گروه ۱+۵ بارها هیات‌های ایران و آمریکا با یکدیگر مذاکره مستقیم کرده ‌بودند. هرچند تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران با بقیه هیات‌ها نیز دیدار می‌کنند ولی دیدارهای ایران و آمریکا در رسانه‌ها پررنگ‌تر بود؛ پررنگی این دیدارهای دوجانبه بیشتر به‌سبب قطع رابطه ۳۵ ساله ایران و آمریکا بود.

در همین حال برخی در داخل ایران از دیدارهای مستقیم و متعدد هیات‌های ایران و آمریکا انتقاد می‌کنند ولی «عباس عراقچی» این ایرادها را وارد نمی‌داند؛ چراکه به نظر او به دلیل اینکه بیشتر تحریم‌های ایران از سوی آمریکا اعمال شده، این مذاکرات برای رایزنی در این مورد لازم است.

مذاکرات ایران و آمریکا همیشه دوجانبه نبوده و به قول «عراقچی»، «جایی که لازم باشد»، آمریکایی‌ها به مذاکرات وارد می‌شوند. در جریان مذاکرات وین4 که اواخر اردیبهشت بدون نتیجه به پایان رسید، هنگام مذاکره «محمدجواد ظریف» وزیر خارجه ایران و «کاترین اشتون» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، «وندی شرمن» رییس هیات مذاکره‌کننده آمریکایی نیز به جمع آنها اضافه شد تا مذاکره دوجانبه به مذاکرات سه‌جانبه تبدیل شود. همچنین در جریان مذاکرات «عباس عراقچی» معاون وزیر خارجه ایران با «هلگا اشمیت» معاون «اشتون» که برای تعیین روز آغاز اجرایی‌شدن توافق ژنو در این شهر برگزار می‌شد، «وندی شرمن» نیز که عازم مسکو بود، در میان راه به جمع آنها اضافه شد و به‌صورت سه‌جانبه به مذاکره پرداختند.

اما در این بین حضور «ویلیام جی. برنز» و «جک سولیوان» نیز اهمیت دارد؛ کسانی که در هیات رسمی مذاکرات رسمی ایران و گروه ۱+۵ حضور ندارند ولی از آنها به‌عنوان مردان «مذاکرات پنهان» آمریکا با ایران یاد می‌شود. نزدیک دو ماه پیش بود که خبرهایی مبنی بر بازنشستگی «برنز» در پاییز امسال به گوش رسید.

به گفته منابع خبری، برنز پیش از این دوبار درخواست بازنشستگی‌اش را ارایه کرده بود که هر دو بار با مخالفت «باراک اوباما» رییس‌جمهوری آمریکا روبه‌رو شده بود. رسانه‌های غربی از «برنز» و «جک سولیوان» دیپلمات ۳۸ ساله آمریکایی با عنوان هدایت‌کنندگان مذاکرات پنهانی آمریکا با ایران یاد می‌کنند که در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ در عمان صورت گرفت.

بنا به گفته آنها، مذاکرات این دو نفر با طرف ایرانی در حصول توافق موقت هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ موسوم به توافق ژنو تاثیر زیادی داشت. همچنین برخی گزارش‌های تایید‌نشده‌ از دیده‌شدن «برنز» در روز توافق ژنو در یک ایستگاه اتوبوس در این شهر حکایت می‌کند؛ گزارشی که می‌تواند در راستای گزارش‌های غیررسمی در مورد نقش این دو دیپلمات ارشد آمریکایی در حصول توافق ژنو باشد.

منابع: دویچه وله، شرق